3. januar
датум
3. januar je treći dan u godini u Gregorijanskom kalendaru. 362 dana (363 u prestupnim godinama) ostaje u godini posle ovog dana.
Događaji
uredi| januar | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 31 | |||
- 1777 — Američki rat za nezavisnost: Američka snage pod komandom generala Džordža Vašingtona su porazile britansku vojsku u bici kod Prinstona, kojom je komandovao general lord Kornvolis.
- 1781 — Britanske snage su zauzele holandsko karipsko ostrvo Sveti Eustahije nakon nekoliko ispaljenih hitaca.
- 1795 — Posle poraza ustanka Tadeuša Košćuška Pruska, Austrija i Rusija sklopile tajni ugovor o trećoj podeli Poljske.
- 1815 — Austrija, Britanija i Francuska stvorile vojni savez protiv Pruske i Rusije.
- 1868 — U Japanu ukinuta institucija šoguna na osnovu kojeg je od 1192. ograničena vlast cara, a moć koncentrisana u rukama šoguna, predstavnika krupnih feudalaca – i na vlast je došla dinastija Mejđi. Kraj šogunata imao je značaj buržoaske revolucije – Car Mucuhito je sproveo reforme ukinuo je mnoge privilegije feudalaca, modernizovao je armiju, reformisao školstvo i uspostavio institucije po evropskom uzoru, što je omogućilo snažan industrijski uspon Japana.
- 1871 — Francusko-pruski rat: U bici kod Bapaumea snage generala Luisa Faidherbea dovele su do pruskog povlačenja.
- 1883 —
- Donet Zakon o ustrojstvu vojske kralja Milana Obrenovića. U 19. članu Zakona se kaže: "Nikakav srpski građanin ne može postati ukazni činovnik niti državni učitelj, sveštenik i kaluđer, ako nije odslužio y stalnom kadru, bilo potpuni ili skraćeni rok, a sposoban je za službu."
- Takođe u tom zakonu uvedena je nova formacija vojske. Ukinuti su dosadašnji korpusi i korpusne teritorije i umesto njih obrazovane divizijske oblasti. Na osnovu mobilizacijskih i operativnih potreba teritorija Srbije podeljena je na pet divizijskih oblasti: Timočka, Moravska, Drinska, Dunavska, i Šumadijska.
- 1885 — Francusko-kineski rat: početak bitke kod Ni Bopa
- 1895 — Počela sa radom Beogradska berza.
- 1919 — Na Pariskoj mirovnoj konferenciji, emir Fejsal I je potpisao sporazum sa cionističkim vođom Haimom Vajcmanom o obrazovanju jevrejske države u Palestini i arapske države u većem delu Bliskog istoka.
- 1921 — Turski mir s Armenijom
- 1924 — Engleski egiptolog Hauard Karter u Dolini kraljeva u blizini Luksora u Egiptu našao sarkofag faraona Tutankamona.
- 1925 — Benito Musolini je objavio da preuzima diktatorska ovlašćenja nad Italijom.
- 1926 — Vojni puč: Grčki general Teodoros Pangalos proglasio se zvanično diktatorom Grčke, pola godine pošto je pučem prigrabio vlast. S vlasti je zbačen u avgustu 1926.
- 1942 —
- Drugi svetski rat: U Norveškoj u nacističkoj Nemačkoj osnovano je 23 koncentraciona logora kroz koje je prošlo i više od 4.500 Jugoslovena, mahom Srba. Najozloglašeniji su bili Bejsfort, Botn, Erlandet, Falstad, Korgan, Osen, u koje su ljude najviše upućivali iz logora na Starom sajmištu u Beogradu. Do aprila 1943. deportovano ih je 4.680, od kojih je više od 3.000 ubijeno. Logoraše su pomagali norveški antifašisti, ostavljajući hranu i cigarete skrivene kraj puta kojim su odlazili na prisilni rad i organizujući bekstvo u neutralnu Švedsku malobrojnima koji su uspeli da pobegnu iz logora. Preživelih 1.300 interniraca osnovalo je posle rata druženje s prijateljima iz Norveške.
- Drugi svetski rat: Ustaše su na planini Papuk u zapadnoj Slavoniji popalile i opljačkale srpska sela Gornje Vrhovce, Kantarovce, Kruševo, Šušnjare, Cicvare, Grđavicu, Bjelajce, a mnoge srpske civile žive bacale u vatru.
- Drugi svetski rat: Nemački komandant za Srbiju objavio naredbu kojom je pod pretnjom smrću, zabranjeno skrivanje Jevreja i čuvanje jevrejskih stvari, novca i vrednosnih papira. Mnogi Srbi su, ipak, rizikovali život i stotine Jevreja spasli sigurne smrti.
- 1945 —
- Drugi svetski rat: Admiral Čester V. Nimic postavljen za komandanta Mornarice SAD u pripremama za planirane napade na Ivo Džimu i Okinavu.
- Drugi svetski rat: U Ardenima propao poslednji pokušaj nemačkog vođe Adolfa Hitlera da izmeni ishod Drugog svetskog rata, jer su savezničke armije generala Bernarda Montgomerija i Omara Bredlija u kontraofanzivi zahvatile u klešta nemačke divizije, nanevši im teške gubitke.
- 1959 — Američki predsednik Ajzenhauer potpisao je specijalnu proklamaciju priznajući teritoriju Aljaske u Uniju kao 49. državu. Aljasku je otkrio još 1741. ruski naučnik Vitus Bering. Prvo naselje osnovali su Rusi nekoliko godina kasnije, ali su 1867. godine celu teritoriju Aljaske prodali SAD za 7,2 miliona dolara. Godine 1912. Aljaska je proglašena američkom teritorijom, ali je tek 1959. godine dobila status savezne države SAD.
- 1961 —
- SAD prekinule diplomatske odnose s Kubom.
- Nuklearno oružje: Eksperimentalni vojni nuklearni reaktor SL-1 uništen je eksplozijom pare u Sjedinjenim Državama. Uzrok greške izazvan je ljudskim faktorom u eksperimentisanju prilikom nepravilnog povlačenja centralne kontrolne šipke, odgovorne za apsorpciju neutrona u jezgru reaktora. Tom prilikom je stradalo troje radnika.
- Angolski rat za nezavisnost: Protest poljoprivrednih radnika u Baika de Casanje, portugalska Angola, pretvorio se u pobunu velikih razmera i time je započeo angolski rat za nezavisnost, prvi od portugalskih kolonijalnih ratova.
- 1962 — Papa Jovan XXIII ekskomunicira Fidela Kastra.
- 1970 — U Brazavilu usvojen ustav kojim je Kongo-Brazavil proglašen Narodnom Republikom Kongo.
- 1977 — Međunarodni monetarni fond odobrio Velikoj Britaniji oko četiri milijarde dolara zajma za podršku britanskoj valuti. To je bio najveći zajam u tridesetogodišnjoj istoriji MMF-a.
- 1980 — Predsednik Jugoslavije Josip Broz Tito primljen u Klinički centar u Ljubljani. Pošto operacija na krvnim sudovima nije uspela, 3. februara mu amputirana noga.
- 1985 — Izraelska vlada je 'vazdušnim mostom' prebacila 12,000 Jevreja iz Etiopije u Izrael.
- 1990 —
- Panamski general Manuel Norijega predao se trupama SAD posle 10 dana provedenih u Vatikanskoj ambasadi. Norijega potom deportovan na Floridu, gde mu je suđeno.
- U železničkoj nesreći na jugu Pakistana poginulo 307 ljudi, kada je ekspresni voz udario u kompoziciju teretnog voza.
- 1992 — Rat u Hrvatskoj: U Ženevi usvojen plan mirovne operacije UN-a za Jugoslaviju, takozvani Vensov plan. Predviđeno je da mirovna operacija UN u Jugoslaviji bude privremeni aranžman za stvaranje uslova za mir.
- 1993 — Nuklearno oružje: Predsednici Rusije i SAD Boris Jeljcin i Džordž Buš potpisali sporazum o smanjenju nuklearnog oružja za dve trećine, START 2.
- 1994 — U Sibiru se srušio ruski putnički avion Tupoljev Tu-154, pri čemu je poginulo svih 124 putnika i članova posade.
- 1996 — Rat u Bosni: Predstavnici međunarodnih mirovnih snaga u Bosni saopštili da je u toj zemlji, po završetku rata, ostalo četiri do pet miliona mina i da će čišćenje minskih polja trajati oko 30 godina.
- 1997 — Demonstracije: Širom Srbije nastavljeni masovni građanski i studentski protesti, uprkos jakim policijskim snagama koje su 26. decembra 1996. počele da sprečavaju protestne šetnje. Protesti počeli u novembru 1996. zbog falsifikovanja rezultata na lokalnim izborima na kojima je pobedila opoziciona koalicija „Zajedno“.
- 1999 — Irački predsednik Sadam Husein odbacio zone zabranjenog leta koje su iznad severa i juga ove države uspostavile zapadne zemlje, rekavši da će im se irački narod hrabro suprotstaviti.
- 2000 — Na prvim parlamentarnim izborima u Hrvatskoj posle smrti predsednika Franje Tuđmana ubedljivo pobedila koalicija opozicionih stranaka, a odziv birača bio 80%, najveći od 1990, kada su održani prvi višestranački izbori.
- 2001 — Sport: letonski supermaratonac Georg Jermolajev postavio svetski rekord u trčanju na duge staze, pretrčavši 5.000 km za 888 časova i 42 minuta. To je bio Prvi svetski rekord u novom milenijumu.
- 2002 —
- Međunarodni sud za ratne zločine: Generalni sekretar Ujedinjenih nacija Kofi Anan odobrio osnivanje suda za ratne zločine tokom desetogodišnjeg rata u Sijera Leoneu.
- Izraelsko-palestinski sukob: Izraelske snage su presrele i zauzele palestinski teretni brod Karine A u Crvenom moru gde su pronašli 50 tona oružja.
- 2003 — Demonstracije: U intervenciji policije na smirivanju uličnih protesta u Karakasu, u Venecueli, između grupe simpatizera i protivnika predsednika Uga Čavesa, poginule najmanje dve osobe, a 78 povređeno.
- 2004 — Veštački sateliti: Američki robot "Spirit" spustio se na Mars radi istraživanja geološke istorije te planete.
- 2007 — Američka vojska saopštila je da nije učestvovala u pogubljenju Sadama Huseina. Istoga dana italijanski premijer Romano Prodi saopštio je da će Italija od Ujedinjenih nacija zvanično zatražiti zabranu smrtne kazne u svim zemljama. Prodijeva izjava usledila je nakon što su snimci vešanja Sadama Huseina šokirali svet.
- 2009 — Stvorena je mreža kriptovalute bitkojn kada je Satoši Nakamoto izrudario prvi blok u lancu.
- 2015 — Terorizam: Militanti Boko Harama uništavaju čitav grad Baga na severoistoku Nigerije, gde započinju masakr i ubijaju čak 2.000 ljudi.
- 2020 — U američkom napadu ubijen je general Kasem Sulejmani, komandant iranskih specijalnih snaga, od strane američkih vazdušnih snaga u blizini međunarodnog aerodroma u Bagdadu. Napade je odobrio i uživo nadgledao tok akcije predsednik Sjedinjenih Američkih Država Donald Tramp.
Rođenja
uredi- 1851 — Manojlo Đorđević Prizrenac, srpski novinar i književnik. (prem. 1896)[1]
- 1868 — Živojin Perić, srpski pravnik i političar. (prem. 1953)[2]
- 1892 — Dž. R. R. Tolkin, engleski pisac, pesnik i filolog. (prem. 1973)[3]
- 1904 — Oto Bihali Merin, srpski i jugoslovenski književnik, publicista, istoričar umetnosti i likovni kritičar. (prem. 1993)[4]
- 1907 — Rej Miland, velški glumac i reditelj. (prem. 1986)[5]
- 1912 — Ljubomir Vukadinović, srpski sportski novinar. (prem. 1973)
- 1920 — Milan Srdoč, srpski glumac. (prem. 1988)[6]
- 1923 — Dragutin Gostuški, srpski kompozitor, muzikolog, istoričar umetnosti, estetičar i publicista. (prem. 1998)[7]
- 1926 — Džordž Martin, engleski muzički producent, aranžer, kompozitor, dirigent, inženjer zvuka i muzičar, poznat kao „Peti Bitls“. (prem. 2016)[8]
- 1929 — Serđo Leone, italijanski reditelj, scenarista i producent. (prem. 1989)[9]
- 1932 — Dabni Kolman, američki glumac. (prem. 2024)[10]
- 1946 — Džon Pol Džouns, engleski muzičar i muzički producent, najpoznatiji kao basista i klavijaturista grupe Led Zeppelin.[11]
- 1950 — Vesna Vulović, srpska stjuardesa, ušla u Ginisovu knjigu rekorda kao osoba koja je preživela pad sa visine od 10.160 metara bez padobrana. (prem. 2016)
- 1956 — Mel Gibson, američki glumac, reditelj i producent.[12]
- 1957 — Bojan Križaj, slovenački skijaš.[13]
- 1962 — Mićko Ljubičić, srpski humorista, komičar, glumac i muzičar.[14]
- 1968 — Ljubiša Opačić, srpski muzičar i muzički producent, najpoznatiji kao gitarista grupe Bajaga i instruktori. (prem. 2008)[15]
- 1969 — Mihael Šumaher, nemački automobilista, vozač Formule 1.[16]
- 1973 — Vuk Rašović, srpski fudbaler i fudbalski trener.[17]
- 1976 — Angelos Basinas, grčki fudbaler.[18]
- 1979 — Miloš Grlica, srpski atletičar.
- 1984 — Hajko Šafarcik, nemački košarkaš.[19]
- 1985 — Asa Akira, američka pornografska glumica.[20]
- 1985 — Linas Klejza, litvanski košarkaš.[21]
- 1985 — Marko Tomas, hrvatski košarkaš.[22]
- 1986 — Nikola Peković, crnogorski košarkaš.[23]
- 1986 — Nejc Pečnik, slovenački fudbaler.[24]
- 2001 — Deni Avdija, izraelsko-srpski košarkaš.[25]
- 2001 — Lazar Vasić, srpski košarkaš.[26]
- 2003 — Greta Tunberg, švedska aktivistkinja za zaštitu životne sredine.[27]
- 2004 — Gavi, španski fudbaler.
Smrti
uredi- 1322 — Filip V Visoki, francuski kralj (rođ. 1293)[28]
- 1875 — Pjer Larus, francuski leksikograf i enciklopedista (rođ. 1817)[29]
- 1923 — Jaroslav Hašek, češki pisac (rođ. 1883)[30]
- 1931 — Žozef Žofr, francuski maršal. (rođ. 1852)[31]
- 1967 — Džek Rubi, ubica Lija Harvija Osvalda (rođ. 1911)[32]
- 2016 — Dušan Golumbovski, srpski pozorišni, filmski i televizijski glumac. (rođ. 1941)[33]
- 2017 — Ivo Brešan, jugoslovenski i hrvatski pisac. (rođ. 1936)[34]
- 2018 — Milenko Čabarkapa, slepi profesor i internacionalni šahovski majstor. (rođ. 1938)[35]
Praznici i dani sećanja
uredi
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 182—183.
- ^ „Član SANU”. archive.ph. 2012-12-21. Arhivirano iz originala 21. 12. 2012. g. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Biography”. The Tolkien Society (na jeziku: engleski). 2016-10-27. Pristupljeno 2021-01-19.
- ^ „Biblioteka i Legat”. web.archive.org. Arhivirano iz originala 01. 12. 2014. g. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ Tucker, David C. (2010-04-19). Lost Laughs of '50s and '60s Television: Thirty Sitcoms That Faded Off Screen (na jeziku: engleski). McFarland. ISBN 978-0-7864-5582-9.
- ^ „Milan Srdoc”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ jan, Objavio / la:RTV Biser | 3; Događaji | 0, 2022-08 : 00 | (2022-01-03). „Sećanje: Dragutin Gostuški”. TV, radio i internet Biser, Pozarevac (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 15. 01. 2022. g. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ Womack, Kenneth (2017-09-01). Maximum Volume: The Life of Beatles Producer George Martin, The Early Years, 1926–1966 (na jeziku: engleski). Chicago Review Press. ISBN 978-1-61373-192-5.
- ^ Carlson, Michael (2001). Sergio Leone (na jeziku: engleski). Pocket Essentials. ISBN 978-1-903047-41-5.
- ^ „Eeles Landström Bio, Stats, and Results | Olympics at Sports-Reference.com”. web.archive.org. 2016-03-04. Arhivirano iz originala 04. 03. 2016. g. Pristupljeno 2021-01-19.
- ^ „John Paul Jones”. www.led-zeppelin.org. Arhivirano iz originala 07. 06. 2019. g. Pristupljeno 2021-01-19.
- ^ Hanrahan, John (1986). Mel Gibson (na jeziku: engleski). Little Hills Press. ISBN 978-0-949773-34-0.
- ^ „Bojan Krizaj SkiDB Profile. Slovenia Alpine Ski Team”. ski-db.com. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Dragoljub Ljubicic”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Preminuo Ljubiša Opačić”. Mondo Portal (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Michael Schumacher” (na jeziku: engleski). 2003-02-26. Pristupljeno 2021-01-19.
- ^ Admin (2010-01-14). „Rašović Vuk”. reprezentacija.rs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ Strack-Zimmermann, Benjamin. „Angelos Basinas”. www.national-football-teams.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-01-19.
- ^ „SCHAFFARTZIK, HEIKO - Welcome to EUROLEAGUE BASKETBALL”. www.euroleague.net. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Asa Akira”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Linas Kleiza Stats, News, Bio”. ESPN (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-01-19.
- ^ „TOMAS, MARKO - Welcome to EUROLEAGUE BASKETBALL”. www.euroleague.net. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „PEKOVIC, NIKOLA - Welcome to EUROLEAGUE BASKETBALL”. www.euroleague.net. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Slovenia - N. Pečnik - Profile with news, career statistics and history - Soccerway”. int.soccerway.com. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Deni Avdija International Stats”. Basketball-Reference.com (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 02. 11. 2020. g. Pristupljeno 2021-01-19.
- ^ j.t.d, ABA liga. „Lazar Vasić > Player : ABA League”. ABA Liga (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Home - Arctic Portal - The Arctic Gateway”. arcticportal.org. Pristupljeno 2021-01-19.
- ^ Rose, Hugh James (1857). A New General Biographical Dictionary, Volume 11. London: Fellows.. Page 89.
- ^ The Encyclopedia Americana (na jeziku: engleski). Americana Corporation. 1977. ISBN 978-0-7172-0108-2.
- ^ „Online knjižara Dereta | Autori”. Online knjižara Dereta (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Joseph-Jacques-Césaire Joffre | French general | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ The Dan Smoot Report (na jeziku: engleski). Dan Smoot Report, Incorporated. 1967.
- ^ „Muzej pozorišne umetnosti Srbije”. teatroslov.mpus.org.rs. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Umro književnik Ivo Brešan”. B92.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „In memoriam Milenko Čabarkapa”. perpetualcheck.com. Pristupljeno 2022-01-15.
- ^ „Žitija svetih“, 21. decembar, Justin Popović Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. novembar 2011) (jezik: srpski)
