12. mart
датум
12. mart (12.03) je 71. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (72. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 294 dana.
Događaji
uredi| mart | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | 3 | ||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
- 538 — Povlačenjem ostrogotskog kralja Vitigesa okončana opsada Rima koja je trajala godinu i devet dana. Grad ostaje u rukama vizantijskog vojskovođe Velizara.
- 641 — Kineska princeza Ven Čeng udala se za vladara Tibeta, na osnovu čega je kasnije Kina polagala pravo na suverenitet nad tom južnom planinskom pokrajinom.
- 1507 — U bici s pobunjenicima u Navari poginuo Čezare Bordžija, italijanski pustolov, političar i kardinal. Sin pape Aleksandra VI poslužio Makijaveliju kao uzor političkog cinizma i smatra se da ga je Bordžijin način vladanja podstakao da napiše delo „Vladalac“.
- 1537 — Turci su zauzeli dalmatinsko utvrđenje Klis koje je dugo odolevalo turskom nadiranju iz Bosne. U borbi je poginuo i senjski kapetan i kliški knez Petar Kružić. Iste godine, Turci su osnovali Kliški sandžak koji je obuhvatao celo dalmatinsko zaleđe i deo Bosne.
- 1622 — Katolička crkva kanonizovala Ignasija de Lojolu, osnivača monaškog reda isusovaca (jezuita).
- 1848 — Počeo je Vilijamitski rat u Irskoj između pristalica svrgnutog kralja Džejmsa i pristalica novog kralja Vilijama III.
- 1848 — U Beču izbile velike studentske demonstracije protiv apsolutističkog režima kancelara Klemensa Meterniha, što je bio početak revolucije koja je potresla temelje Austrije i dovela do sloma Meternihovog apsolutizma.
- 1854 — Velika Britanija i Francuska zaključile savez sa Otomanskim carstvom protiv Rusije, u Krimskom ratu.
- 1868 — Skinuta zabrana sa pravopisa Vuk Karadžić i dozvoljena njegova upotreba. Rešenje o tome doneo, na osnovu odluke kneza Mihaila Obrenovića, ministar prosvete Dimitrije Crnobarac, bečki i pariski doktor nauka. Zabrana skinuta četiri godine posle Karadžićeve smrti.
- 1907 — U eksploziji ratnog broda „Jena“ u francuskoj luci Tulon poginulo najmanje 118 ljudi.
- 1918 — Moskva proglašena za prestonicu Rusije umesto Petrograda.
- 1928 — Nakon pucanja brane „St. Frensis“, oko 60 km severno od Los Anđelesa, u vodi koja je preplavila dolinu utopilo se najmanje 450 ljudi.
- 1938 — Nemačke trupe umarširale u Austriju, čime je ta država pripojena Trećem rajhu.
- 1940 — Nakon poraza u Zimskom ratu, Finska je potpisala Moskovski mirovni sporazum sa Sovjetskim Savezom, prepustivši mu skoro celu Kareliju.
- 1943 — Tokom noći 12/13. mart bugarski okupator je nasilno izveo iz kuća sve Jevreje iz Pirota (178) i predao ih nemačkim nacistima koji su ih deportovali u logor smrti Treblinka, odakle se niko nije vratio.
- 1947 — Predsednik SAD Hari Truman u Kongresu obznanio je Trumanovu doktrinu o pomoći zemljama ugroženim komunizmom. Prva sredstva data Grčkoj i Turskoj.
- 1966 — Indonežanski parlament lišio Ahmeda Sukarna svih funkcija, uključujući položaj predsednika države, a general Suharto postao vršilac dužnosti šefa države.
- 1971 — Premijer Hafiz el Asad na referendumu izabran za predsednika Sirije.
- 1978 — Partije levice, prvi put u istoriji Francuske, dobile apsolutnu većinu u prvom krugu parlamentarnih izbora.
- 1984 — U Ujedinjenom Kraljevstvu počeo generalni štrajk rudara.
- 1993 — U seriji eksplozija 13 podmetnutih bombi u indijskom gradu Bombaju poginulo najmanje 200 ljudi, a 1.100 ranjeno.
- 1999 — Poljska, Češka i Mađarska postale članice NATO, kao prve zemlje bivše članice Varšavskog ugovora koje su pristupile NATO.
- 2001 — Uz posredovanje međunarodne zajednice predstavnici srpskih vlasti i pobunjenih Albanaca na jugu Srbije potpisali sporazum o prekidu vatre.
- U akciji uništavanja neislamskih kulturnih spomenika talibanske vlasti u Avganistanu uništile dva najveća kipa Bude u svetu, stara nekoliko hiljada godina.
- 2002 — Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija, na predlog SAD, usvojio rezoluciju u kojoj se prvi put pominje Palestina kao posebna država, pored Izraela.
- 2003 — U Beogradu, oko 12.25 časova, u dvorištu Vlade ubijen premijer Srbije Zoran Đinđić. U Srbiji proglašeno vanredno stanje i otpočela policijska akcija „Sablja“.
- 2011 — Reaktor u nuklearnoj elektrani Fukušima 1 se istopio i eksplodirao, ispustivši radioaktivnost u atmosferu dan posle razornog zemljotresa i cunamija.
Rođenja
uredi- 1685 — Džordž Berkli, irski filozof. (prem. 1753)[1]
- 1863 — Gabrijele D’Anuncio, italijanski pesnik, dramaturg, novinar i vojnik. (prem. 1938)[2]
- 1899 — Ramon Mutis, argentinski fudbaler. (prem. 1955)[3]
- 1905 — Takaši Šimura, japanski glumac. (prem. 1982)[4]
- 1912 — Sergije Dimitrijević, srpski pravnik, ekonomista, istoričar i numizmatičar. (prem. 1987)
- 1922 — Džek Keruak, američki književnik. (prem. 1969)[5]
- 1925 — Leo Esaki, japanski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1973).[6]
- 1928 — Edvard Olbi, američki dramaturg. (prem. 2016)[7]
- 1940 — Al Džaro, američki muzičar. (prem. 2017)[8]
- 1941 — Josip Skoblar, hrvatski fudbaler i fudbalski trener.[9]
- 1943 — Ratko Mladić, srpski general.[10]
- 1946 — Frenk Velker, američki glumac.[11]
- 1946 — Lajza Mineli, američka glumica i pevačica.[12]
- 1950 — Havijer Klemente, španski fudbaler i fudbalski trener.[13]
- 1953 — Pavle Grubješić, srpski fudbaler. (prem. 1999)[14]
- 1956 — Stiv Haris, engleski muzičar, najpoznatiji kao osnivač i basista grupe Iron Maiden.[12]
- 1960 — Džejson Bege, američki glumac.[12]
- 1962 — Andreas Kepke, nemački fudbalski golman.[15]
- 1962 — Dražen Ričl, bosanskohercegovački muzičar. (prem. 1986)[16]
- 1962 — Zoran Čutura, hrvatski košarkaš.[17]
- 1968 — Aron Ekhart, američki glumac.[12]
- 1971 — Dragutin Topić, srpski atletičar (skakač uvis).[18]
- 1979 — Pit Doerti, engleski muzičar, glumac, pesnik, pisac i umetnik.[19]
- 1980 — Ermin Jazvin, bosanskohercegovački košarkaš.[20]
- 1980 — Ivan Stević, srpski biciklista.[21]
- 1981 — Katarina Srebotnik, slovenačka teniserka.[22]
- 1983 — Uroš Lučić, srpski košarkaš.[23]
- 1984 — Džejmi Aleksander, američka glumica.[24]
- 1985 — Stromaj, belgijski muzičar.[25]
- 1988 — Konstantinos Mitroglu, grčki fudbaler.[26]
- 1989 — Bela Moreti, američka pornografska glumica.[27]
- 1993 — Mamadu Mbođ, senegalski fudbaler.[28]
- 1993 — Teodora Pušić, srpska odbojkašica.[29]
- 1994 — Boris Dalo, francuski košarkaš.[30]
Smrti
uredi- 604 — Papa Grgur I, rimski papa i jedan od četiri oca Katoličke crkve.[31]
- 1289 — Demetrius II od Gruzije (rođ. 1259)[32]
- 1507 — Čezare Bordžija, italijanski vojskovođa i avanturista. (rođ. 1475)[33]
- 1648 — Tirso de Molina, španski pisac (rođ. 1579)[34]
- 1901 — Jovan Ilić, književnik i ministar (rođ. 1824)[35]
- 1925 — Suen Jatsen, kineski revolucionar i državnik. (rođ. 1866)[36]
- 1935 — Mihajlo Pupin, srpski naučnik i pronalazač. (rođ. 1854).[37]
- 1936 — Dejvid Biti, britanski admiral (rođ. 1871)
- 1942 — Vilijam Henri Brag, britanski fizičar, hemičar, matematičar i sportista. (rođ. 1862)[38]
- 1964 — Jovan Bijelić, srpski slikar. (rođ. 1886).[39]
- 1974 — Milan Bartoš, srpski pravnik (rođ. 1901).
- 1995 — Mija Aleksić, srpski glumac. (rođ. 1923)[40]
- 1999 — Jehudi Menjuhin, violinista. (rođ. 1916)[41]
- 2000 — Aleksandar Nikolić, srpski i jugoslovenski košarkaš i košarkaški trener (rođ. 1924)[42]
- 2003 — Zoran Đinđić, srpski premijer, ubijen u atentatu. (rođ. 1952)[43]
- 2010 — Dušanka Kalanj, spiker i voditeljka Televizije Beograd. Bila je prva voditeljka TV Dnevnika (rođ. 1934)[44]
- 2021 — Dara Čalenić, srpska glumica. (rođ. 1934)[45]
Praznici i dani sećanja
urediReference
uredi- ^ „George Berkeley | Biography, Philosophy, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 6. 1. 2020.
- ^ „Gabriele D'Annunzio | Biography & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 30. 5. 2019. g. Pristupljeno 05. 01. 2020.
- ^ „FIFA Tournaments - Players & Coaches - Ramon MUTTIS”. FIFA.com (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 29. 03. 2020. g. Pristupljeno 5. 1. 2020. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. mart 2020)
- ^ Nollen, Scott Allen (2019). Takashi Shimura: Chameleon of Japanese Cinema (na jeziku: engleski). McFarland. str. 9. ISBN 978-1-4766-7013-3. Pristupljeno 5. 1. 2020.
- ^ „MILESTONES: March 12, birthdays for Mitt Romney, Jaime Alexander, Jake Tapper”. Brooklyn Eagle (na jeziku: engleski). 2019-03-12. Pristupljeno 2021-01-22.
- ^ „The Japan Prize Foundation”. www.japanprize.jp. Arhivirano iz originala 09. 08. 2019. g. Pristupljeno 04. 01. 2020.
- ^ „Birthdays: 12th March 1996”. The Independent (na jeziku: engleski). 2011-10-23. Pristupljeno 2021-01-22.
- ^ Fox, Margalit (12. 2. 2017). „Al Jarreau, Singer Who Spanned Jazz, Pop and R&B Worlds, Dies at 76”. The New York Times. Arhivirano iz originala 31. 10. 2019. g. Pristupljeno 4. 1. 2020.
- ^ „FIFA Tournaments - Players & Coaches - Josip SKOBLAR”. FIFA.com (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 7. 4. 2019. g. Pristupljeno 4. 1. 2020. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. april 2019)
- ^ „Timeline: Ratko Mladic | Special reports | guardian.co.uk”. www.theguardian.com. Pristupljeno 4. 1. 2020.
- ^ „Frank Welker - 1781 Character Images”. Behind The Voice Actors. Arhivirano iz originala 1. 12. 2019. g. Pristupljeno 4. 1. 2020.
- ^ a b v g Rose, Mike; clevel; .com (2019-03-12). „Today's top celebrity birthdays list for March 12, 2019”. cleveland (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-01-22.
- ^ „Spain - Javier Clemente - Profile with news, career statistics and history - Soccerway”. int.soccerway.com. Arhivirano iz originala 7. 6. 2019. g. Pristupljeno 1. 1. 2020.
- ^ „Pavle Grubješić”. weltfussball.de (na jeziku: nemački). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Germany - A. Köpke - Profile with news, career statistics and history - Soccerway”. www.soccerway.com. Arhivirano iz originala 1. 1. 2020. g. Pristupljeno 1. 1. 2020.
- ^ „Rođen Dražen Ričl”. Historija.ba (na jeziku: bošnjački). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Zoran Čutura Bio, Stats, and Results | Olympics at Sports-Reference.com”. web.archive.org. 2013-10-16. Arhivirano iz originala 16. 10. 2013. g. Pristupljeno 2022-01-30. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. октобар 2013)
- ^ „Dragutin Topić Bio, Stats, and Results | Olympics at Sports-Reference.com”. web.archive.org. 2016-12-04. Архивирано из оригинала 28. 01. 2010. г. Приступљено 2022-01-30. Архивирано на сајту Wayback Machine (28. januar 2010)
- ^ Trendell, Andrew (13. 3. 2017). „Pete Doherty celebrates birthday by singing 'What A Waster' live with his dad”. NME. Arhivirano iz originala 24. 12. 2019. g. Pristupljeno 24. 12. 2019.
- ^ Proballers. „Ermin Jazvin, Basketball Player”. Proballers (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ Archives, Cycling. „Ivan Stević”. www.cyclingarchives.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Overview | Katarina Srebotnik | WTA Official”. Women's Tennis Association (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 18. 11. 2019. g. Pristupljeno 24. 12. 2019.
- ^ „LUCIC, UROS - Welcome to 7DAYS EuroCup”. www.eurocupbasketball.com. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Next Gen Fall TV: 10 Stars Poised for Breakouts”. The Hollywood Reporter (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 19. 12. 2019. g. Pristupljeno 23. 12. 2019.
- ^ „Stromae Songs, Albums, Reviews, Bio & More”. AllMusic (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „#23 Konstantinos Mitroglou”. Europa League. SI.com. Arhivirano iz originala 20. 12. 2013. g. Pristupljeno 10. 2. 2013.
- ^ „Bella Moretti”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Mamadou Mbodj - Player profile 21/22”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Player - Teodora Pusic - FIVB World Grand Prix 2017”. worldgrandprix.2017.fivb.com. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ j.t.d, ABA liga. „Boris Omer Dallo > Player : ABA League”. ABA Liga (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Saint Gregory the Great | Biography, Papacy, Legacy, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 6. 1. 2020.
- ^ „About: Family of Demetrius II of Georgia”. dbpedia.org. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Cesare Borgia | Biography & Facts | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „Tirso de Molina | Spanish dramatist”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 6. 1. 2020.
- ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 256.
- ^ „Chronology of Dr. Sun Yat-sen”. National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall. Arhivirano iz originala 16. 4. 2014. g. Pristupljeno 12. 3. 2014. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. april 2014)
- ^ „Mihajlo Pupin | Serbian American physicist”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 6. 1. 2020.
- ^ „The Nobel Prize in Physics 1915”. NobelPrize.org. Pristupljeno 6. 1. 2020.
- ^ „Član SANU”. web.archive.org. 2016-03-05. Arhivirano iz originala 05. 03. 2016. g. Pristupljeno 2022-01-30. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (5. mart 2016)
- ^ „Mija Aleksic”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ Inglis, By Anne (13. 3. 1999). „Yehudi Menuhin obituary”. The Guardian. Pristupljeno 6. 1. 2020.
- ^ „15 godina od smrti Profesora”. B92.net (na jeziku: srpski). Pristupljeno 6. 1. 2020.
- ^ „Serb police kill Djindjic suspects”. BBC News. 28. 3. 2003. Pristupljeno 6. 1. 2020.
- ^ „Dusanka Kalanj”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-30.
- ^ „ČALENIĆ Darinka Dara”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Pristupljeno 22. 1. 2024.
