Turizam u Severnoj Makedoniji

Turizam u Severnoj Makedoniji je veliki faktor nacionalne ekonomije. Veliko obilje prirodnih i kulturnih atrakcija u zemlji čini je pogodnom za turizam.

Severna Makedonija je u 2019. ostvarila 1.184.963 turista, od čega 757.593 stranih.^[1]

Statistika

Broj turista od 2007-2019

Broj stranih turista u periodu od januara do jula povećan je za 25 odsto u 2011. u odnosu na isti period 2010. godine. Prosečan broj noćenja turista povećan je za 33,2%.^[2]

U februaru 2009. godine zemlja je primila blizu 28.000 turista, odnosno 3,2% više turista nego u istom mesecu prošle godine, a zabeležen je i rast broja stranih posetilaca za 8%.^[3]

Leto 2009. godine bilo je najbolja turistička sezona za grad Dojran sa 135.000 noćenja, što je povećanje od 12,5% u odnosu na prethodnu godinu.^[4]

Broj turista u maju 2010. godine veći je za 0,8% u odnosu na isti mesec prethodne godine.^[5]

Severna Makedonija beleži redovan porast posetilaca. Broj domaćih turista u periodu januar-mart 2008. godine veći je za 23,5% u odnosu na isti period prethodne godine. Broj stranih turista u martu 2008. povećan je za 44,7% u odnosu na mart 2007.^[5] Ohridsko jezero je 2007. godine primilo oko 250.000 domaćih i stranih turista.^[6]

U prva četiri meseca 2012. godine broj turista u zemlji bio je 130.083, što je povećanje od 4,6% u odnosu na prethodnu godinu.^[7]

Region koji je ostvario najviše dolazaka turista u 2012. je Jugozapadni sa 251.462 turista, zatim Skoplje (164.077) i Jugoistočni (106.978). Regija Pelagonija je primila 72.054 dolazaka, dok su ostali regioni primili manje od 30.000.^[1]

Među stranim turistima u 2012. godini najviše je bilo turista iz Turske (50.406), Grčke (43.976) i Srbije (36.530). Izvan Balkana, 27.000 turista došlo je iz Holandije.^[1] U 2019. godini najviše je turista bilo iz Turske (112.472), zatim iz Srbije (59.568), Grčke (57.578) i Bugarske (55.862). Poljska (35.681) je bila poreklo većine turista van Balkana.^[8]

Dolasci po zemljama

Većina posetilaca koji kratkoročno dolaze u Severnu Makedoniju su iz sledećih zemalja nacionalnosti:^[9]

Rank	Zemlja	2019	2018	2017	2016	2015
1	Turska	112,472	111,667	129,708	105,738	90,857
2	Srbija	59,568	57,460	53,121	50,145	43,613
3	Grčka	57,578	40,947	44,931	40,504	38,829
4	Bugarska	55,862	52,659	45,958	36,982	29,314
5	Poljska	35,681	34,575	22,281	12,268	17,054
6	Njemačka	34,342	30,173	23,544	17,067	17,939
7	Holandija	31,481	27,918	26,889	23,960	32,217
8	Albanija	27,311	27,311	21,194	20,862	18,493
9	Hrvatska	25,533	23,829	15,860	13,918	17,054
10	Kosovo	25,079	24,014	17,494	17,070	13,950
11	Rumunija	18,984	16,727	15,044	9,256	8,071
12	Sjedinjene Države	18,285	17,916	15,163	11,495	10,186
13	Slovenija	17,953	16,890	12,815	9,971	11,463
14	Italija	13,757	13,403	11,124	11,515	12,444
15	Kina	13,635	13,724	9,435	6,565	7,256
16	Izrael	12,436	10,767	7,967	8,983	4,754
17	Ujedinjeno Kraljevstvo	12,215	13,296	11,396	8,856	8,465
18	Švedska	11,188	11,530	8,557	6,495	5,617
19	Austrija	10,481	9,014	8,367	7,387	8,602
20	Španija	10,184	6,303	6,012	3,659	3,151
21	Bosna i Hercegovina	9,728	8,508	7,199	6,922	5,686
22	Belgija	9,698	9,966	7,499	5,501	5,509
23	Australija	9,511	9,701	8,228	5,557	6,625
24	Francuska	9,445	9,030	8,008	6,231	7,603
25	Švajcarska	8,622	8,098	6,437	4,589	4,815
Total foreign tourists		757,593	707,345	630,594	510,484	485,530

Dolasci po godinama

Dolasci turista u Severnu Makedoniju povećavaju se svake godine od 2010.^[10]

Godina	Dolasci turista	Promena (%)
2000	632,523
2005	509,706	-19,5%
2010	586,241	+15,0%
2011	647,568	+10,5%
2012	663,633	+2,5%
2013	701,794	+5,8%
2014	735,650	+4,8%
2015	816,067	+10,9%
2016	856,843	+5,0%
2017	998,841	+16,6%
2018	1,126,935	+12,8%
2019^[11]	1,184,963	+5,1%
2020^[12]	467,514	-60,1%
2021^[13]	702,463	+50,3%
2022^[14]	969,277	+38,0%

Odredišta

Gradovi

Skoplje

Ohrid

Bitola

Kratovo

Kruševo

Prilep

Skoplje, glavni i najveći grad, nalazi se u severnom delu zemlje na reci Vardar. Skoplje ima dugu istoriju o kojoj svedoče brojna arheološka nalazišta, kao što su Skupi i skopski akvedukt, i veliki broj osmanskih građevina i spomenika, posebno u Staroj skopskoj čaršiji, kao što je Mustafa-pašina džamija. Danas Skoplje, sa preko 500.000 stanovnika, postaje moderan grad sa muzejima i mnogim kulturnim i sportskim događajima.

Ohrid, pod zaštitom Uneska, nalazi se u Jugozapadnom delu zemlje na istočnoj obali Ohridskog jezera. Grad je možda najpopularnija turistička destinacija u zemlji, što je u velikoj meri posledica plaža i atmosfere. Međutim, Ohrid ima i mnoge istorijske spomenike, kao što su Samuilova tvrđava i Antičko pozorište, Crkva Svetog Klimenta i Pantelejmona, Crkva Svete Sofije, Crkva Sveti Jovan Kaneo, Manastir Svetog Nauma, Kuća Robevih i Plaošnik. Takođe postoji niz prelepih ribarskih i planinskih sela duž obale koja uključuju Trpejcu, Peštane, Elšane i Ljubaništa.

Bitolj, drugi po veličini grad u zemlji sa oko 100.000 stanovnika, nalazi se u južnom delu zemlje. Kao i mnogi gradovi u zemlji, Bitolj je takođe imao bogatu istoriju. Herakleja Linkestis, jedno od najvećih arheoloških nalazišta Severne Makedonije, nalazi se u Bitolju. Duga istorija Bitolja je takođe oslikana brojnim gradskim neoklasicističkim zgradama, osmanskim zgradama i spomenicima kao što je Dženi džamija i starim crkvama. Grad je takođe destinacija za kupovinu; Širok sokak, pješačka ulica, ispunjena je beskrajnim brojem prodavnica i restorana koji prolaze do Trga Magnolije. Postoji malo skijalište oko 12 km od centra grada koji se nalazi na planini Baba koja je takođe odlična planinarska meka tokom letnjih meseci između maja i septembra.

Štip, najveći grad istočno od reke Vardar, nalazi se u Istočnom delu zemlje. Štip postoji najmanje 2.000 godina o čemu govore brojna arheološka nalazišta, kao što su Astibo, Bargala i Estipeon. U gradu se nalaze i lekovite vode mineralne banje Kežovica. Danas je Štip glavni kulturni i privredni centar istočne Severne Makedonije.

Kratovo je mali grad u istočnom delu zemlje. Leži na zapadnim padinama planine Osogovo na nadmorskoj visini od 600 metara iznad nivoa mora. Ima blagu i prijatnu klimu, nalazi se u krateru ugašenog vulkana. Poznat je po svojim mostovima i kulama.

Kruševo je najviši grad u Severnoj Makedoniji, nalazi se na nadmorskoj visini od preko 1350 metara. U njemu se nalazi Mečkin Kamen, istorijsko obeležje koje obeležava mesto ustanka 1903. godine. Svake godine 2. avgusta, to je mesto nacionalne proslave Dana nezavisnosti, kojoj prisustvuju predsednik Severne Makedonije i drugi makedonski politički lideri. U Kruševu se nalazi i spomenik Ilinden, posvećen Ilindensko-preobraženjskom ustanku i Kruševskoj republici i brojni muzeji Ilindenskog ustanka. Zbog svoje nadmorske visine, Kruševo je jedno od zimskih sportova u Severnoj Makedoniji. Ovde je sahranjen i poznati makedonski pevač Toše Proeski.

Prilep je poznat kao "grad pod Markovim kulama" zbog svoje blizine kulama kneza Marka Markovi Kuli. Kule srednjovekovnog kneza Marka Mrnjavčevića nalaze se na brdu visokom 120–180 metara, okružene strmim padinama prekrivenim sitnim granitnim kamenjem. U gornji deo nekadašnjeg naselja dolazi se sa njegove severne i južne strane. Manastir Treskavec, podignut u 12. veku u planini oko 10 kilometara severno od Prilepa ispod vrha Zlatovrv, na ivici male planinske ravnice 1100 metara nadmorske visine. Prilep ima freske iz 14. i 15. veka i verovatno je mesto ranog rimskog grada Kolobaise.

Ostali popularni gradovi su Strumica i Struga, koji imaju mnogo sopstvenih atrakcija.

Nacionalni parkovi i prirodni rezervati

Mavrovsko jezero

Severna Makedonija ima tri nacionalna parka i 33 prirodna rezervata:

Mavrovo, koje se nalazi u severozapadnom delu zemlje, najveći je od tri nacionalna parka. Dom je za nekoliko rečnih dolina, klisura, vodopada, pećina i drugih morfoloških formacija.
Pelister, koji se nalazi u južnom delu zemlje, u blizini Bitolja, najmanji je od tri nacionalna parka. Park se sastoji od zemljišta koje okružuje planinu Baba. Na vrhu planine su dva lednička jezera, poznata kao Gorski Oči.
Galičica, koja se nalazi između Ohridskog i Prespanskog jezera, drugi je najveći nacionalni park u zemlji. Park je dom za obilje raznovrsne flore i faune i nudi prekrasan pogled na Ohrid i Ohridsko jezero.
Rezervat ptica Ezereni, koji se nalazi na severnoj obali Prespanskog jezera, je strogi prirodni rezervat. Dom je za preko 120 različitih vrsta ptica.^[15]
Strogi prirodni rezervat Tikveš, koji se nalazi 30 kilometara jugoistočno od Kavadaraca, je prirodni rezervat koji se prostire na površini od oko 100 kvadratnih kilometara. U rezervatu su prisutne 23 vrste ptica grabljivica, od kojih se 17 gnezdi u ovoj oblasti. Za Tikveš se kaže da je jedno od najznačajnijih ornitoloških nalazišta u Evropi.
Strogi prirodni rezervat Lokvi-Golemo Konjari, koji se nalazi u blizini Kruševa, je prirodni rezervat koji je poslednji ostatak nekada ogromne močvare.

Druga mesta

Kameni grad Kuklica

Stobi, koji se nalazi u Gradskom, u geografskom centru zemlje, najveće je i smatra se najpoznatijim arheološkim nalazištem u Severnoj Makedoniji. Neki ostaci uključuju bazilike, ulice, terme, stambene komplekse, mozaike i zidove.
Kokino, koji se nalazi 30 kilometara od Kumanova, je megalitska opservatorija slična Stounhendžu. Stara preko 3.800 godina, četvrta je najstarija drevna opservatorija na svetu.
Markove kule, koje se nalaze nedaleko od Prilepa, su stenovite mase sastavljene od nekoliko finih skulptura. Nalaze se na listi mogućih mesta svetske baštine Uneska.
Kameni grad Kuklica, koji se nalazi van Kratova, je područje koje se sastoji od više od 120 prirodno formiranih kamenih stubova starih preko 10 miliona godina.

Festivali

Balkanski festival narodnih pesama i igara, godišnji festival folklorne muzike i igre
Galička svadba, godišnji festival koji se održava u Galičniku na kome se izabrani par venčava u tradicionalnoj „galičkoj“ svadbi
"Asterisks", međunarodni dečiji muzički festival
Ohridski plivački maraton, međunarodno takmičenje u plivanju na otvorenim vodama na Ohridskom jezeru