Staropazovački srez
Staropazovački srez (mađ. Ópazovai járás; hrv. Staropazovački kotar) je bio administrativna jedinica u Sremu od 1881. do 1956. godine. Nastao je u vreme Austrougarske, nakon ukidanja Vojne krajine i nalazio se u sastavu Sremske županije, koja je bila deo Kraljevine Hrvatske i Slavonije, odnosno Kraljevine Ugarske. Posle Prvog svetskog rata, ušao je u sastav tada formirane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
| Staropazovački srez | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1881—1956 | |||||||||
 Karta Sremske županije iz 1890, na kojoj je pod brojem 10 označen Staropazovački srez | |||||||||
| Regija | Sremska županija Sremska oblast Dunavska banovina Velika župa Vuka AP Vojvodina | ||||||||
| Zemlja |  Austrougarska (Kraljevina Hrvatska i Slavonija/Kraljevina Ugarska) Kraljevina Jugoslavija ND Hrvatska FNR Jugoslavija (NR Srbija) | ||||||||
| Stanovništvo | 62.696 (1953) | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | 1881 | ||||||||
• Ukinuto | 1956 | ||||||||
| |||||||||
Godine 1922. prilikom teritorijalne reorganizacije Kraljevine SHS, kada su ukinute županije, uključen je u novoformiranu Sremsku oblast, a 1929. prilikom podele Kraljevine Jugoslavije na banovine u sastav Dunavske banovine. Godine 1936. jedan deo naselja je izdvojen u tada formirani Sremskokarlovački srez. Nakon okupacije Jugoslavije, postao je deo ustaške Nezavisne Države Hrvatske (NDH), gde se od juna 1941. nalazio u sastvu Velike župe Vuka. U periodu od aprila do oktobra 1941. deo jugo-istočnog Srema (istočno od linije Boljevci na Savi – Slankamen na Dunavu), koji je obuhvatao delove staropazovačkog i zemunskog sreza, nalazio se pod direktnom nemačkom okupacijom, sa dominantnom ulogom domaćeg nemačkog stanovništva, ali je potom i zvanično uključen u NDH.[1][2]
Posle oslobođenja Jugoslavije, 1945. Staropazovački srez je postao deo tada formirane Autonomne Pokrajine Vojvodine, koja se nalazila u sastavu Narodne Republike Srbije. Postojao je do 1956. kada je usled postepenog ukidanja srezova u Vojvodini, njegova teritorija uključena u sastav Sremskomitrovačkog sreza, tada jedinog sreza u Sremu. Godine 1960. srezovi su ukinuti kao administrativne jedinice u AP Vojvodini, a na teritoriji nekadašnjeg Staropazovačkog sreza formirane su opštine — Stara Pazova i Inđija.
Naseljena mesta
urediSedište Staropazovačkog sreza nalazilo se u Staroj Pazovi, a srez je obuhvatao i više okolnih naselja. Teritorija sreza je vremenom menjana, pa je menjan i broj mesta koje je obuhvatao.
Austrougarska
urediPrema Popisu stanovništva iz 1890. i 1910. Staropazovački srez se nalazio u Sremskoj županiji i obuhvatao je 15 naselja. Na Popisu iz 1890. imao je 38.719 stanovnika, odnosno 47.897 sa gradovima Petrovaradinom i Sremskim Karlovcima, koji su kao slobodni gradovi (gradovi srezovi), samo teritorijalno pripadali srezu.[3]
Kraljevina Jugoslavija
urediPrema Popisu stanovništva iz 1931. Staropazovački srez se nalazio u Dunavskoj banovini i obuhvatao je 15 naselja i imao 51.686 stanovnika:[4]
Nakon formiranja Sremskokarlovačkog sreza, 1936. Staropazovački srez je obuhvatao:
FNR Jugoslavija
urediPrema Popisu stanovništva iz 1953. Staropazovački srez se nalazio u AP Vojvodini i obuhvatao je 17 naselja i imao 62.696 stanovnika:[5]
Izvori
uredi- ^ Atanacković 1968, str. 88—91.
- ^ „Istorija naselja od XV do XX veka”. turizampazova.rs. n.d.
- ^ „Részletes adatok, Szerém vármegye, Ópazovai járás”. nepszamlalasok.hu. n.d.
- ^ Popis 1937, str. 58.
- ^ Popis 1953, str. 29—30.
Literatura
uredi- Definitivni rezultati popisa stanovništva od 31 marta 1931 godine (PDF). Beograd: Opšta državna statistika. 1937.
- Ukupno stanovništvo po narodnosti, popis stanovništva od 31. marta 1953 godine. (PDF). Beograd: Savezni zavod za statistiku. 1953.
- Atanacković, Žarko (1968). Srem u Narodnooslobodilačkom ratu i socijalističkoj revoluciji. Šimanovci: Mesna zajednica / Mesni odbor SUBNOR Šimanovci. COBISS.SR 185976327