1. novembar
датум
1. novembar (1.11.) je 305. dan godine po gregorijanskom kalendaru (306. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 60 dana.
Događaji
uredi| novembar | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | 3 | ||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
- 79 — Erupcija vulkana Vezuv.
- 1501 — Portugalski moreplovci otkrili zaliv Svih Svetih u Brazilu.
- 1509 — Javnosti predstavljene slike na plafonu Sikstinske kapele koje je naslikao Mikelanđelo.
- 1688 — Vilijam Oranski je isplovio drug put iz Helevutslojsa da bio preoteo krune Engleske, Škotske i Irske od kralja Džejmsa II tokom Slavne revolucije.
- 1755 — U zemljotresu u Lisabonu, koji je razorio dve trećine grada, poginulo 60.000 ljudi.
- 1755 — Britanski parlament je usvojio Zakon o taksenim markama iz 1765. za Trinaest kolonija kako bi ih naterao da pomognu u plaćanju britanskih vojnih operacija u Severnoj Americi.
- 1886 — U Beogradu osnovana Srpska kraljevska akademija, kasnije Srpska akademija nauka i umetnosti. Prvi predsednik bio Josif Pančić. Prve edicije koje je izdavala bile su Glas i Spomenik, a najkrupniji poduhvat bio je izrada „Rečnika srpskog književnog jezika“, početa 1893.
- 1918 —
- Prva srpska armija pod komandom vojvode Petra Bojovića u Prvom svetskom ratu oslobodila Beograd.
- Italijani potopili bojni brod Viribus Unitis u Puli: više od 200 mrtvih.
- 1928 — U Turskoj, arapsko pismo zamenjeno latinicom, kao deo reformi osnivača moderne turske države Mustafe Kemala Ataturka.
- 1936 — Građanski rat u Španiji: otpočela je bitka za Madrid.
- 1944 —
- Predsednik Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije Josip Broz Tito i predsednik izbegličke vlade Kraljevine Jugoslavije Ivan Šubašić u Beogradu potpisali sporazum o obrazovanju jedinstvene jugoslovenske vlade koja treba da pripremi izbore za Ustavotvornu skupštinu.
- Sremska Mitrovica oslobođena u Drugom svetskom ratu.
- 1945 — Ujedinjeno Kraljevstvo saopštila da je lider nacističke Nemačke Adolf Hitler najverovatnije izvršio samoubistvo u svom bunkeru u Berlinu.
- 1946 —
- Karol Vojtila postao je kapelan.
- Generalna skupština Ujedinjenih nacija osnovala Međunarodni fond Ujedinjenih nacija za pomoć deci, UNICEF.
- 1952 — SAD na Maršalskim ostrvima izvršile probu prve hidrogenske bombe.
- 1954 — U Alžiru počeo ustanak protiv francuske kolonijalne vlasti, završen 1962, sticanjem nezavisnosti.
- 1956 — Na predlog Jugoslavije, Generalna skupština Ujedinjenih nacija usvojila rezoluciju kojom je traženo da Velika Britanija, Francuska i Izrael odmah obustave oružane akcije, povuku se sa teritorije Egipta i omoguće otvaranje Sueckog kanala.
- 1963 — U vojnom udaru u Južnom Vijetnamu ubijeni predsednik Ngo Din Zjem i njegov brat Ngo Din Nu.
- 1964 — Privremeno je otvoren prolaz u Berlinskom zidu.
- 1981 — Antigva i Barbuda je dobila nezavisnost.
- 1987 — Lider Kine Deng Sjaoping povukao se sa svih funkcija u Komunističkoj partiji.
- 1993 — Nastala je Evropska unija.
- 1995 — U američkoj vojnoj bazi Rajt-Paterson u Dejtonu, Ohajo, počeli mirovni pregovori o Bosni i Hercegovini. Posle tri sedmice, mirovni sporazum kojim je okončan rat u toj bivšoj jugoslovenskoj republici parafirali predsednici Srbije, Hrvatske i BiH - Slobodan Milošević, Franjo Tuđman i Alija Izetbegović.
- 1998 — Osnovan je Evropski sud za ljudska prava.
- 2000 —
- Savezna Republika Jugoslavija primljena u Ujedinjene nacije. Vlasti Jugoslavije po raspadu SFRJ i formiranja nove države SRJ, 1992, odbile da podnesu zahtev za prijem u Ujedinjene nacije kao nova država, insistirajući na kontinuitetu s bivšom državom.
- Skupština Crne Gore usvojila Zakon o Centralnoj banci, a marka, koja je od 2. novembra 1999. bila paralelna valuta, postala jedino sredstvo plaćanja u Crnoj Gori.
- 2001 — Turska, članica NATO-a, kao prva muslimanska zemlja, poslala trupe u rat protiv Avganistana.
- 2003 — Mađarska uvela vize za građane Srbije i Crne Gore, u skladu sa standardima Evropske unije. Mađarska postala članica Evropske unije u maju 2004.
- 2004 — Poljska je postala punopravna članica Evropola.
- 2007 — Otvoren je Delta siti u Beogradu.
- 2024 — Četrnaest osoba poginulo, a više ranjeno u obrušavanju nadstrešnice na železničkoj stanici u Novom Sadu.
Rođenja
uredi- 1855 — Gvido Adler, austrijski muzikolog. (prem. 1941)
- 1880 — Alfred Vegener, nemački meteorolog i geolog. (prem. 1930)
- 1923 — Gordon Rupert Dikson, kanadski pisac. (prem. 2001)
- 1923 — Viktorija de los Anheles, španska operska pevačica. (prem. 2005)
- 1924 — Sulejman Demirel, turski političar i građevinski inženjer, 9. predsednik Turske (1993—2000). (prem. 2015)
- 1924 — Bogoljub Stanković, srpski matematičar. (prem. 2018)
- 1940 — Gojko Đogo, srpski pesnik i pisac.[1]
- 1942 — Marsija Volas, američka glumica i komičarka. (prem. 2013)
- 1942 — Lari Flint, američki izdavač. (prem. 2021)
- 1943 — Ljiljana Sedlar, srpska glumica. (prem. 2023)
- 1950 — Robert B. Laflin, američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1998).
- 1952 — Bora Đorđević, srpski muzičar i pesnik. (prem. 2024)
- 1952 — Zmago Sagadin, slovenački košarkaški trener.
- 1954 — Miroslav Lekić, srpski reditelj, scenarista i producent.
- 1962 — Entoni Kidis, engleski muzičar i glumac, najpoznatiji kao frontmen i pevač grupe Red Hot Chili Peppers.[2]
- 1963 — Mark Hjuz, velški fudbaler i fudbalski trener.
- 1969 — Aleksandar Đurica, srpski glumac.
- 1970 — Erik Spolstra, američki košarkaški trener.
- 1970 — Igor Cvitanović, hrvatski fudbaler.
- 1972 — Toni Kolet, australijska glumica i muzičarka.[3]
- 1972 — Dženi Makarti, američka glumica, model i TV voditeljka.
- 1973 — Robert Luketić, australijski reditelj.
- 1973 — Ajšvarija Raj, indijska glumica i model, Mis sveta (1994).
- 1979 — Milan Dudić, srpski fudbaler.
- 1979 — Darjuš Lavrinovič, litvanski košarkaš.
- 1979 — Kšištof Lavrinovič, litvanski košarkaš.
- 1980 — Bojan Krstović, srpski košarkaš.
- 1981 — Tijana Bogićević, srpska pevačica.
- 1983 — Jelena Tomašević, srpska pevačica.
- 1984 — Miloš Krasić, srpski fudbaler.
- 1984 — Savio Oliveira do Vale, brazilski fudbaler.
- 1984 — Natalija Tena, engleska glumica i muzičarka.
- 1987 — Ileana De Kruz, indijska glumica i model.
- 1988 — Kino Kolom, španski košarkaš.
- 1989 — Mihail Dudaš, srpski atletičar.
- 1991 — Nađa Ninković, srpska odbojkašica.
- 1991 — Langston Hol, američki košarkaš.
- 1992 — Filip Kostić, srpski fudbaler.
- 1996 — Lil Pip, američki hip hop muzičar i model. (prem. 2017)
- 1999 — Badi Handlson, američki glumac.
- 2000 — Džozefina Zec, hrvatsko-američka pevačica.
- 2006 — Tea Barbi, hrvatska pevačica.
Smrti
uredi- 1496 — Filip Kalimah, italijanski humanista i pisac. (rođ. 1437)
- 1700. − Karlos II od Španije, poslednji španski kralj iz dinastije Habzburg
- 1893 — Jan Matejko, poljski slikar. (rođ. 1838)
- 1894 — Aleksandar III Aleksandrovič, car Rusije. (rođ. 1845)
- 1903 — Teodor Momsen, istoričar, pesnik i nemački pravnik. (rođ. 1817)
- 1907 — Alfred Žari, francuski pesnik i pisac. (rođ. 1873)
- 1932 — Tadeuš Makovski, poljski slikar. (rođ. 1882)
- 1937 — Milan Gorkić, alijas Josip Čižinski, sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije, od 1932. do 1937. godine.
- 1953 — Marko Car, srpski književni kritičar, esejista i putopisac. (rođ. 1859)[4]
- 1956 — Pjetro Badoljo, italijanski vojskovođa i političar. (rođ. 1871)
- 1971 — Jadviga Smosarska, poljska glumica. (rođ. 1898)
- 1972 — Ezra Pound, američki pesnik. (rođ. 1885)
- 1972 — Gertrud fon Le Fort, nemačka spisateljica. (rođ. 1876)
- 2000 — Stiven Ransiman, britanski istoričar (rođ. 1903).
- 2003 — Henrik Mahalica, poljski glumac. (rođ. 1930)
- 2008 — Ima Sumak, peruanska pevačica. (rođ. 1922)[5]
Praznici i dani sećanja
uredi- Srpska pravoslavna crkva danas proslavlja
- Rimokatolička crkva danas slavi -
- Dan Svih Svetih
- Svetski dan vegana[6]
- Alžir - Praznik revolucije (narodni praznik)
- Antigva i Barbuda - Praznik Nezavisnosti (narodni praznik)
- Britanska Devičanska Ostrva - Dan slobode
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 180.
- ^ Kiedis, Anthony; Sloman, Larry (6. 10. 2004). Scar Tissue. Hyperion. ISBN 1-4013-0101-0.
- ^ „Toni Collette | Biography, Movies, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 31. 8. 2020.
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 95.
- ^ Cartwright, Garth (17. 11. 2008). „Yma Sumac: Peruvian-born singer marketed in the US as an Inca princess”. The Guardian. Pristupljeno 14. 3. 2020.
- ^ „Svetski dan veganizma: Pet tema za razmišljanje”. BBC News na srpskom (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-11.
