Pravedni među narodima
Pravedni među narodima je počasni izraz koji koristi država Izrael da opiše ne—jevreje koji su rizikovali svoj život tokom holokausta, da bi spasili jevreje od istrebljenja od strane nacista.[1]
Izraz originalno potiče od izraza "pravedni pagani", koji je korišćen u rabinskom judaizmu, kako bi označili ne jevreje, nazivajući ih get tošav, koji je poštovan od strane sedam Nojevih zapovijesti.
Nagrađivanje
uredi
Kada je Jad Vašem, mučenik holokausta uspostavljen 1953 od strane Kneseta, jedan od njegovih zadataka bio je da oda počast ' Pravednim među narodima '. Pravednici su definisani kao ne-jevreji koji su rizikovali svoje živote da bi spasili Jevreje tokom holokausta.[2]
Od 1963 godine, komisija kojom rukovodi vrhovni sud Izraela nadležna je za dodjeljivanje počasne nagrade Pravedni među narodima. Vođena utvrđenim kriterijumima, komisija je proučavala svu dokumentaciju, uključujući dokaze i svjedočenja preživjelih i drugih očevidaca, procjenjujući istorijske okolnosti i element rizika koji su preuzimali spasioci i na osnovu toga odlučuje da li slučaj ispunjava kriterijume.[2] Ti kriterijumi su:[3]
- Osoba mora biti aktivno umiješana u spasavanje Jevreja od prijetnje smrću ili deportacije u koncentracione logore;
- Osoba mora rizikovati život ili slobodu da bi zaštitila Jevreje;
- Samo članovi jevrejske stranke mogu da upute nominaciju;
- Pomaganje porodici Jevreja da se preobrate u Hrišćanstvo nije kriterijum za dodjelu priznanja;
- Pomoć mora da bude učestala, ponovljena i/ili znatna;
- Pomoć mora da bude pružena bez ikakve finansijske dobiti (mada pokrivanje normalnih troškova, kao što su kirija i hrana, su prihvatljivi);
- Mora postojati svjedočenje iz prve ruke spasenog Jevreja, ukoliko ne postoji, mora se priložiti odgovarajuća dokumentacija.
Nagrada je dodjeljivana bez pogleda na socijalni rang pomagača. Na primjer, data je članovima kraljevske porodice, kao što su princeza Alisa od Batenberga,[4] kraljica Majka Elena Rumunska[5] i kraljica Elizabeta Belgijska; ali je takođe priznanje dato i drugima, kao što je filozof Žak Elil.[6] Godine 2014, Henk Canoli vratio je svoju medalju nakon što je šestoro članova njegove porodice ubijeno u Pojasu Gaze tokom Operacije Zaštitna ivica.[7]
Osoba koja je priznata kao Pravedna za rizikovanje života da bi pomogla Jevrejima tokom Holokausta, nagrađena je medaljom sa svojim imenom, diplomom časti i privilegijom da se njegovo ime nađe na Zidu časti u Bašti pravednih u Jad Vašemu u Jerusalimu.[8] Nagrade za spasioce dostavljene su njihovim najbližim rođacima na ceremoniji u Izraelu ili u državama njihovog prebivališta, preko kancelarije izraelskih diplomatski predstavnika. Ceremonijama prisustvuju lokalni vladini zvaničnici, uz medijskom pokrivenošću.[8]
Zakon Jad Vašema omogućava Jad Vašemu da dodijeli počasno državljanstvo Pravednima među narodima,[9] a ukoliko su umrli, dodjeljuje im se komemorativno državljanstvo države Izraela, u znak prepoznavanja njihovih djela.[9] Svako ko je priznat kao "Pravedan" može da traži od Jad Vašema sertifikat. Ako osoba nije više živa, najbliži rođaci imaju pravo da podnesu zahtjev za komemorativno državljanstvo, za "Pravednog" koji je umro.[9]
Ukupno su muškarci i žene iz 51 države dobili priznanje,[10] što iznosi preko 10.000 autetičnih spasilačkih priča. Do juna 2017 ukupno je nagrađeno 26.513 osoba.[10] Politika Jad Vašema je da se nastavi sa programom dodjeljivanja priznanja toliko dugo koliko budu primljane peticije, koje su podržane dokazima koji ispunjavaju kriterijum.[11]
Dobitnici priznanja koji odluče da žive u Izraelu, imaju pravo na penziju jednaku prosječnoj nacionalnoj plati i besplatno zdravstveno osiguranje, kao i pomoć u kući i medicinsku njegu.[12]
Pravedni nastanjeni u Izraelu
urediNajmanje 130 Pravednih odabralo je da se nastani u Izraelu. Pozdravljeni su od strane izraelske vlasti i dato im je državljanstvo. Od početka osamdesetih godina, imaju pravo na posebnu penziju. Neki od njih nastanili su se u Palestini pod britanskom upravom, prije uspostavljanja Izraela nedugo nakon završetka Drugog svetskog rata; dok su ostali došli kasnije. Oni koji su došli ranije obično govore tečnno hebrejski i integrirani su u izraelsko društvo.[13]
Drugi znaci poštovanja
uredi
"Pravednici" su nagrađeni danom posta u kalendaru svetaca u liturgijskom kalendaru Episkopske crkve u SAD, na dan 16. jul. Pravednik iz Italije, Edvard Fokerini proglašen je za sveca od strane katoličke crkve 15. juna 2013.[14]
Godine 2015, u Viljnusu u Litvaniji, otvorena je prva ulica u čast Pravednih među narodima.[15] Ulica je nazvana Šinaite po Oni Šinaite; ona je bila bibliotekarka na univerzitetu u Viljnusu, spasila je Jevreje iz geta u Viljnusu.[15]
Broj nagrađenih po državama
uredi- Ažurirano 16. jun 2017.
Ukupno je nagrađeno 26.513 osoba.[10]
| Pozicija | Država | Broj nagrađenih | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  Poljska |
6.706 | |||||||||
| 2 |  Holandija |
5.595 | |||||||||
| 3 |  Francuska |
3.995 | |||||||||
| 4 |  Ukrajina |
2.573 | |||||||||
| 5 |  Belgija |
1.731 | |||||||||
| 6 |  Litvanija |
891 | |||||||||
| 7 |  Mađarska |
844 | |||||||||
| 8 |  Italija |
682 | |||||||||
| 9 |  Bjelorusija |
641 | |||||||||
| 10 |  Njemačka |
601 | |||||||||
| 11 |  Slovačka |
572 | |||||||||
| 12 |  Grčka |
335 | |||||||||
| 13 |  Rusija |
204 | |||||||||
| 14 |  Letonija |
136 | |||||||||
| 15 |  Srbija |
135 | |||||||||
| 16 |  Češka Republika |
116 | |||||||||
| 17 |  Hrvatska |
115 | |||||||||
| 18 |  Austrija |
109 | |||||||||
| 19 |  Moldavija |
79 | |||||||||
| 20 |  Albanija |
75 | |||||||||
| 21 |  Norveška |
67 | |||||||||
| 22 |  Rumunija |
60 | |||||||||
| 23 |  Švajcarska |
49 | |||||||||
| 24 |  Bosna i Hercegovina |
43 | |||||||||
| 25 |  Jermenija |
24 | |||||||||
| 26 |
|
22 | |||||||||
| 28 |  Bugarska |
20 | |||||||||
| 29 |
|
10 | |||||||||
| 31 |  Slovenija |
10 | |||||||||
| 32 |  Španija |
9 | |||||||||
| 33 |  Sjedinjene Američke Države |
5 | |||||||||
| 34 |
|
3 | |||||||||
| 36 |
|
2 | |||||||||
| 38 |
|
1 | |||||||||
Reference
uredi- ^ „The Righteous Among The Nations”. db.yadvashem.org. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ a b „The Process of Commemorating Deeds of Heroism”. holocaust-trc.org. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ Gunnar S. Paulsson, “The Rescue of Jews by Non-Jews in Nazi-Occupied Poland”, The Journal of Holocaust Education, volume 7, nos. 1 & 2 (summer/autumn 1998): pp. 19–44. Reprinted in “Collective Rescue Efforts of the Poles”. str. 256
- ^ Glenny, str. 508.
- ^ „The Righteous Among The Nations – Elena, Queen Mother of Romania”. Yadvashem.org. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ „Righteous Among the Nations Recognized by Yad Vashem as of 1 January 2011– France” (PDF). Jerusalem, Israel: Yad Vashem. 1. 1. 2011. Arhivirano iz originala (PDF) 22. 12. 2015. g. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ Schuetze, Christopher F.; Barnard, Anne (15. 8. 2014). „Resisting Nazis, He Saw Need for Israel. Now He Is Its Critic”. The New York Times. ISSN 0362-4331. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ a b „Honoring the Righteous”. yadvashem.org. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ a b v „Righteous Among the Nations”. ushmm.org. 26. 8. 2014. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ a b v „About the Righteous: Statistics”. The Righteous Among The Nations. Yad Vashem The Holocaust Martyrs' and Heroes' Remembrance Authority. Arhivirano iz originala 13. 10. 2016. g. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ „First Arab Nominated for Holocaust Honor”. Associated Press. 30. 1. 2007. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ „ISRAEL'S YAD VASHEM HOLOCAUST MEMORIAL: GARDEN OF THE RIGHTEOUS”. aplacecalledroam.com. 26. 8. 2014. Arhivirano iz originala 18. 08. 2018. g. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ „Story in The Forward re Righteous Gentiles who settled in Israel”. Forward.com. 6. 10. 2011. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ „Odoardo Focherini: Late journalist, hero and Blessed of the Catholic Church”. Rome Reports. Pristupljeno 20. 2. 2018.
- ^ a b „Lithuania's first street honoring Holocaust Righteous unveiled in Vilnius | Jewish Telegraphic Agency”. Jta.org. 25. 9. 2015. Pristupljeno 20. 2. 2018.
Literatura
uredi- The Heart Has Reasons: Holocaust Rescuers and Their Stories of Courage, Mark Klempner. Klempner, Mark (2006). The Heart Has Reasons: Holocaust Rescuers and Their Stories of Courage. Hearthasreasons.com. ISBN 978-0-8298-1699-0. The Pilgrim Press.
- Righteous Gentiles of the Holocaust: Genocide and Moral Obligation, David P. Gushee. Gushee, David P. (10. 11. 2003). Righteous Gentiles of the Holocaust: Genocide and Moral Obligation. Paragon House. ISBN 978-1-55778-821-4. Paragon House Publishers.
- The Lexicon of the Righteous Among the Nations, Yad Vashem, Jerusalem. (volumes: Poland, France, Netherlands, Belgium, Europe I, Europe II).
- To Save a Life: Stories of Holocaust Rescue, Land-Weber, Ellen. Land-Weber, Ellen (2000). To Save a Life: Stories of Holocaust Rescue. University of Illinois Press. ISBN 978-0-252-02515-0. University of Illinois Press.
- Aharon Lichtenstein (januar 1986). The Seven Laws of Noah. New York: The Rabbi Jacob Joseph School Press. ASIN B00071QH6S..
- David Novak (1983). The Image of the Non-Jew in Judaism. New York and Toronto: Edwin Mellen Press. ISBN 978-0-88946-975-4.
- The Path of the Righteous: Gentile Rescuers of Jews During the Holocaust, Paldiel, Mordecai. Paldiel, Mordecai (1993). The Path of the Righteous: Gentile Rescuers of Jews During the Holocaust. KTAV Publishing House. ISBN 978-0-88125-376-4. KTAV Publishing House, Inc.
- Among the Righteous: Lost Stories from the Holocaust's Long Reach into Arab Lands, Robert Satloff, Washington Institute for Near East Policy, (PublicAffairs). Satloff, Robert (2006). Among the Righteous: Lost Stories from the Holocaust's Long Reach into Arab Lands. PublicAffairs. ISBN 978-1-58648-399-9.
- Tec, Nechama (1987). When Light Pierced the Darkness: Christian Rescue of Jews in Nazi-occupied Poland. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-505194-0. Oxford University Press.
- Tomaszewski, Irene; Werbowski, Tecia (1999). Żegota: The Council for Aid to Jews in Occupied Poland, 1942-45. Price-Patterson. ISBN 978-1-896881-15-7.
- Tolerance in Judaism: The Medieval and Modern Sources, Zuesse, Evan M., In: The Encyclopaedia of Judaism, edited by Jacob Neusner, A. Avery-Peck, and W.S. Green, Second Edition. Neusner, Jacob; Avery-Peck, Alan Jeffery (2005). The Encyclopaedia of Judaism. Brill. ISBN 978-90-04-14787-4. Leiden: Brill Publishers, 2005, Vol. IV: 2688-2713.
- When Courage Was Stronger Than Fear: Remarkable Stories of Christians Who Saved Jews from the Holocaust by Peter Hellman. Hellman, Peter (april 1999). When Courage Was Stronger Than Fear: Stories of Christians and the Jews They Saved from the Holocaust (2nd izd.). Da Capo Press. ISBN 978-1-56924-663-4. Marlowe & Companym, 1999.
- Rescue and Flight: American Relief Workers Who Defied the Nazis, Subak, Susan Elisabeth, University of Nebraska Press, 342 pp., 2010.
- Ugo G. Pacifici Noja e Silvia Pacifici Noja, Il cacciatore di giusti: storie di non ebrei che salvarono i figli di Israele dalla Shoah, Cantalupa Torinese, Effatà, 2010, (na italijanskom). Noja, Ugo Pacifici; Noja, Silvia Pacifici (januar 2010). Il cacciatore di Giusti: Storie di non ebrei che salvarono i figli d'Israele dalla Shoah. Effata Editrice IT. ISBN 978-88-7402-568-8.
- Paul Greveillac. Les fronts clandestins : quinze histoires de Justes (na francuskom), Nicolas Eybalin publishing. Greveillac, Paul (2014). Les fronts clandestins. Eybalin. ISBN 978-2-36665-000-6.
Spoljašnje veze
uredi
- Pravedni među narodima na Jad Vašemu. Onlajn izložba uključuje:
- „Poljski Pravednici – Podsjećanje na zaboravljenu istoriju” (Website portal for the multimedia-based project and its research documentation and presentations). sprawiedliwi.org.pl. Warsaw, Poland: POLIN Museum of the History of Polish Jews. 2016.
- Junaci i junakinje holokausta
- Klempner, Mark (2017). „Srce ima razloge: Spasioci u Holokaustu i njihove priče o hrabrosti” (Website portal of resources for the book and lectures of the same name, with PDF and audio excerpts). hearthasreasons.com. Sajt sadrži listu članaka, knjiga i dvd filmova o spasiocima tokom holokausta i junacima, uz grupu vodiča i izvoda iz knjiga kao što su:
- Rut Matijsen: Hemija saosjećanja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. oktobar 2017) — priča o holandskom biohemičaru i jednom od Pravednika
- Spasavanje Jevreja: Poljski Pravednici — oni koji su rizikovali svoje živote
- Foto galerija Pravednika tokom holokausta u Simon Vizental centru
- Spasioci u jevrejskoj virtualnoj biblioteci
- Karoli Sabo - Valenberg 1947, 1965: Memorijal o
Holokaustu u Budimpešti, svjedočenje porodice Jakobovic
- Jevrejska fondacija za Pravedne na JFR.org
- Aušvic: unutar nacističke države
- zyciezazycie.pl Poljaci koji su dali svoje živote da bi spasili Jevreje
- Bašta Komiteta Pravednih Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. maj 2012)
- „AJPN - Anonimusi progonjeni tokom nacističkog perioda u Francuskoj”. www.ajpn.org (na jeziku: francuskom). Bordeaux, France: AJPN. 2008—2016.