Mlin Smolenski u Subotici

Mlin Smolenski u Subotici izgrađen je 1906. godine, nalazi se na Beogradskom putu 120. Zbog značaja privrednog i industrijskog razvoja grada, a i kao mesto zatočenja građana za vreme i posle Drugog svetskog rata predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.

Mlin Smolenski u Subotici
Mlin Smolenski u Subotici
Opšte informacije
Mesto	Subotica
Opština	Subotica
Država	Srbija
Vreme nastanka	1906.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture
Nadležna ustanova za zaštitu	Međuopštinski zavod za zaštitu spomenika kulture
www.heritage-su.org.rs

Istorijat

Za Ladislava Firsta (Fürszt László) 1889. godine je u Budimpešti je izrađen prvi projekat za mlin, dok je objekat poznat kao "Smolenski mlin" je izgrađen za vlasnike Gabora Smolenskog (Szmolenszky Gábor) i Mihajla Muića (Muity Mihály) kao spratni objekat 1906. godine. Po zahtevu novih vlasnika za dozvolom za gradnju, iste godine je mlin podignut, a narednih godina dobija i nove pomoćne zgrade. Mlin naziv zadržava i posle promene vlasnika kada 1909. godine, kada ga kupuje Henrik Biro (Bíró Henrik) iz Budimpešte. Promenom vlasnika, u periodu od 1909. do 1916. godine, mlin dobija nadogradnju od dva, odnosno jednog sprata.

U toku Prvog svetskog rata, tačnije 1916. godine, formira se Gornjebačko paromlinsko deoničarsko društvo, u čije okvire ulazi i „Smolenski mlin” i ostaje u njemu sve do 1941. godine. Tokom Drugog svetskog rata, nosi ime Mlin „Viktorija” (Viktória). Prema usmenim sećanjima starijih Subotičana, krajem Drugog svetskog rata, fašisti su jevrejske porodice sakupljene u srednjobačkim naseljima Srbobranu, Kuli, Vrbasu, Crvenki, Bačkoj Topoli i drugim mestima, ovde skoncentrisali i držali ih danima, bez hrane i vode, među krajnje neljudskim uslovima, da bi ih posle prebacili u Bačalmaš i dalje u logore smrti u Poljskoj i Nemačkoj. Svoju neslavnu ulogu mlin je nastavio i posle završetka rata kada je služio za zatvaranje zarobnjenika.

Izgled

Mlin je jedan od retkih trospratnih objekata, nastalih početkom 20. veka u Subotici, čija fasada sa malo dekorativnih elemenata, naglašava novi period u arhitekturi - modernu. Istovremeno, upotrebljeni materijal, fasadna opeka i malter, govore o čvrstoj povezanosti sa već postojećom gradskom arhitekturom. Drugostepena plastika objekta sastoji se od podele fasade pilastrima od žute fasadne opeke na približno simetrična polja u odnosu na vertikalnu osu fasade, završnim krovnim vencem od fasadne opeke i podelom objekta po vertikali na dva dela jednostavnim vencem od opeke u nivou poda drugog sprata. Takođe od žute fasadne opeke izrađeni su i opšavi oko portala i sokla objekta koja se takođe završava vencem.

Vidi još

• Spisak spomenika kulture u Severnobačkom okrugu

Spoljašnje veze

• Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
• Lista spomenika