Despotovo

Despotovo
Despotovo;
	Pravoslavna crkva
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobački
Opština	Bačka Palanka
Stanovništvo
— 2011.	1.853
— gustina	42/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 27′ 26″ S; 19° 31′ 38″ I / 45.45731° S; 19.52735° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	83 m
Površina	43,7 km2
	Despotovo Despotovo na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	21468
Pozivni broj	021
Registarska oznaka	BP

Despotovo, ranije Sentivan, je naselje u opštini Bačka Palanka, u Južnobačkom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2022. bilo je 1544 stanovnika.

Ovde se nalazi Srpska pravoslavna crkva u Despotovu.

Geografski položaj

Atar Despotova ima oblik relativno pravilnog osmougaonika, u kom je naselje smešteno u centralnom delu. Površina atara je 4,046 ha 96a 45 m² i po tome se nalazi na 6. mestu u opštini. Uz istočni rub naselja prolazi kanal Novi Sad-Savino Selo koji je deo hidrosistema DTD.

Atar Despotova se nalazi na Južnobačkoj lesnoj terasi, na njenom unutrašnjem delu, te se svrstava u grupu unutrašnjih naselja, ovog reljefnog oblika. Nadmorska visina atara kreće se od 83 do 88 m mada su dna udolina niža za oko 2 m.

Važan faktor geografskog položaja su i saobraćajne prilike. Despotovo se nalazi na regionalnom putu R-119 Bačka Palanka-Kula. Kod Silbaša se ovaj put ukršta sa putem Novi Sad-Bački Petrovac-Odžaci-Sombor. Kod Savinog Sela R-119 se ukršta sa putem Vrbas-Srbobran-Bečej.

Od Bačke Palanke je udaljeno 28 km, od Vrbasa 19 km, Kule 17 km, Odžaka 25 km, Bačkog Petrovca 21 km i od Novog Sada 46 km.

Istorija

Tokom svog postojanja naselje je često menjalo svoj naziv kao i broj žitelja što potvrđuje burnu istoriju ovog područja. U pisanim dokumentima naselje je prvi put pomenuto u 13. veku po nazivom „Sentivan“, verovatno po porodici čiji je posed bio Sentivanji. Tokom druge polovine 13. veka pominje se kao Senntivankesi (kesi — selo). Na samom početku 15. veka (1418. godina) pominje se kao Despot Sentivan, što znači da je bio posed nekog od srpskih despota. Kroz 15. vek pominje se kao Eđazašsentivan, ali i kao Kišsentivan 1559, te Sentivan u drugoj polovini 16. veka. I u 18. veku pominje se kao Despot Sent Ivan, a 1904. Mađari selu daju ime Ursentivan. Od kraja Prvog svetskog rata zove se Despot Sveti Ivan, a posle Drugog svetskog rata nosi ime Vasiljevo (po ruskom vojniku Vasilju, prvom oslobodiocu koji je ušao u selo). Posle toga dobija naziv Novo Vasiljevo, a svoje današnje ime Despotovo dobija maja 1952. godine.

Prvobitno naselje je imalo tri uzdužne ulice i tri poprečne, koje se, uz neznatna odstupanja, seku pod pravim uglom. Kasnije se selo širilo duž i oko ovih ulica, pa je do danas zadržalo približno isti (pravougaoni) oblik i izgled, a ima pet poprečnik i uzdužnih ulica. Starije kuće su građene uglavnom od čerpića, nove kuće uglavnom odstupaju i odudaraju od ranijeg izgleda, položaja i načina gradnje.

Despotovo je elektrificirano 1952. godine, a 1973. godine je izvršena rekonstrukcija električne mreže kada je i dovedena trofazna struja. Godine 1970. je asfaltiran put Silbaš-Pivnice, a 1972. godine put prema Savinom Selu. Te godine ugrađena i telefonska centrala sa 40 brojeva. Dana 20. decembra 1990. godine puštena je u rad analogna telefonska centrala sa preko 600 telefonskih priključaka, koja je 2004. goine zamenjena novom savremenom digitalnom centralom. Tokom 2004. i 2005. godine u selu je srušena i sazidana nova zgrada za potrebe mesne kancelarije i mesne zajdenice. Na samom početku 2006. godine izgrađena je i puštena u rad jedina eko česma u selu.

Despotovo u današnje vreme

U centralnom delu naselja nalaze se svi važniji objekti. Tu je osnovna škola (prva škola u Despotovu počela je sa radom krajem 60-ih godina 18. veka), pravoslavna crkva, dom kulture, zdravstvena stanica, zadružni dom, vatrogasni i lovački dom, čitaonica, mesna zajednica, mesna kancelarija, pošta i dr. Prema poslednjem popisu organizovanom 2002. godine u Despotovu je bilo 676 domaćinstava.

U Despotovu nema industrijskih pogona. Značaj zanatske delatnosti i broj zaposlenih u njoj iz godine u godinu opada, broj trgovinskih radnji se povećava, a nekoliko ugostiteljskih objekata tipa kafane podmiruju najosnovnije potrebe stanovništva. U naselju, inače, funkcioniše zemljoradnička zadruga OZZ „Despotovo“ koja gazduje sa oko 17% poljoprivredno obradivog zemljišta i sa ribnjakom koga čini sedam jezera ukupne površine 210 ha. U ovoj zadruzi zaposleno je osamdesetak žitelja Despotova. Što se tiče kulturnog razvoja sela, bitno je pomenuti KUD „Logovac“ iz Despotova, koje čuva folklorne i tradicionalne vrednosti. Svake godine održavaju se „Ivanjdanski susreti“, svečanost koja traje tri dana i okuplja ljubitelje folklora i dobre stare pesme.

Na periferiji Despotova postoji hala-industrijski objekat koji je „pušten u pogon“ od jeseni 2007. godine, otvorena je firma „Nova Italija“, koja se bavi proizvodnjom papirnih i plastificiranih kesa, te su tu mnogi žitelji Despotova našli svoje radno mesto.

Demografija

U naselju Despotovo živi 1654 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,3 godina (39,4 kod muškaraca i 41,1 kod žena). U naselju ima 676 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,10.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[1]
Godina	Stanovnika
1948.	2.425
1953.	2.346
1961.	2.396
1971.	2.402
1981.	2.150
1991.	2.081	2.071
2002.	2.096	2.120

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[2]

Srbi	1.863	88,88%
Slovaci	46	2,19%
Hrvati	43	2,05%
Jugosloveni	31	1,47%
Mađari	19	0,90%
Romi	17	0,81%
Rusini	12	0,57%
Muslimani	10	0,47%
Crnogorci	8	0,38%
Česi	7	0,33%
Bunjevci	7	0,33%
Albanci	6	0,28%
Ukrajinci	4	0,19%
Nemci	4	0,19%
Slovenci	2	0,09%
Makedonci	2	0,09%
Rumuni	1	0,04%
nepoznato	3	0,14%

Stanovništvo prema polu i starosti^[3]


	m	ž
?	3	2
80+	17	35
75—79	23	36
70—74	45	61
65—69	72	75
60—64	53	81
55—59	43	52
50—54	80	61
45—49	92	82
40—44	90	84
35—39	68	68
30—34	57	52
25—29	82	58
20—24	57	71
15—19	79	79
10—14	61	69
5—9	42	60
0—4	55	51
Prosek :	39,4	41,1

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	633	652	708	744	697	669	676

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	129	166	120	120	83	40	10	5	1	2	3,10

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	861	235	551	39	35	1
Ženski	897	144	552	169	31	1
UKUPNO	1.758	379	1.103	208	66	2

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	449	287	10	0	47
Ženski	239	141	0	0	31
UKUPNO	688	428	10	0	78
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	1	4	24	3	13
Ženski	0	2	21	5	2
UKUPNO	1	6	45	8	15
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	3	3	17	4	4
Ženski	3	2	4	6	17
UKUPNO	6	5	21	10	21
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	6	0	0	23
Ženski	1	0	0	4
UKUPNO	7	0	0	27

Reference

^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Spoljašnje veze

[1] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[2] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[3] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]