Википедија

Gradska opština Savski venac

градска општина Града Београда

Opština Savski venac je gradska opština Grada Beograda. Zauzima površinu od 15,8 km². U njoj živi 39.122 stanovnika, dok duplo više ljudi u njoj radi[2]. Prema podacima sa poslednjeg popisa 2022. godine u opštini je živelo 36.699 stanovnika.[1]

Gradska opština Savski venac
{{{opis_slike}}}
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Srbija
Upravni okrugGrad Beograd
GradBeograd
Stanovništvo
 — 2022.Pad 36.699[1]
Geografske karakteristike
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Površina15,8 km2
Položaj {{{ime genitiv}}}
Položaj {{{ime genitiv}}}
Ostali podaci
Predsednik opštineMiloš Vidović (SNS)
Veb-sajthttp://www.savskivenac.rs

Savski venac je saobraćajno, turističko i poslovno središte Beograda, a ujedno je i jedna od najstarijih opština.[2] Smeštena je na ušću Topčiderske reke u Savu na Topčiderskom brdu i njegovim padinama.

Položaj opštine

uredi

Matematički položaj

uredi

Opština Savski venac zauzima centralni položaj u Beogradu. Najsevernija tačka nalazi se na 44°48'54" SGŠ (na sredini Brankovog mosta iznad reke Save), a najjužnija tačka je na 44°45'15" SGŠ (južno od Banjičkog groblja u Borskoj ulici). Najzapadnija tačka opštine je na 20°25'29" IGD (ušće Topčiderske reke u Savu u Čukaričkom zalivu), a najistočnija tačka je na 20°28'26" IGD (raskrsnica Borske i Crnotravske ulice, preko puta SRC Banjica). Na osnovu toga se zaključuje da pružanje pravcem jug-sever iznosi 6,91 km (tj. 3'39"), a zapad-istok — 5,20 km (tj. 2'57").[3]

Geografski položaj

uredi

Površina iznosi 15,8 km². Nalazi se na desnoj obali reke Save. U fizičko-geografskom smislu, opština je smeštena između Save na zapadu i severozapadu, Topčiderske reke na jugozapadu i Vračarskog platoa na istoku. Administrativno gledano, Savski venac se na severozapadu, od ušća Topčiderke, rekom Savom graniči sa Novim Beogradom, a na severu i severoistoku sa opštinom Stari grad. Na istoku se proteže međa sa Vračarom, a na jugoistoku sa opštinom Voždovac, odakle počinje granica sa Rakovicom, na krajnjem jugu. Odatle se Savski venac graniči sa Čukaricom, na jugozapadu i zapadu. Od samog gradskog jezgra udaljen je 200 m (od Knez Mihailove do Terazija).[3]

Saobraćajno-ekonomski položaj

uredi
 
Pogled na savskovenački deo trga Slavija

Opština je saobraćajno središte grada Beograda. Ovde se nalaze najvažnije ulice: Kneza Miloša (koja povezuje centar grada sa Topčiderom, Banjicom, Banovim brdom), Nemanjina (veza između Železničke stanice i Slavije), Bulevar vojvode Mišića (spaja Banovo brdo, Čukaricu i Železnik sa centrom grada), Mostarska petlja – splet nadvožnjaka i podvožnjaka, vijadukt koji se grana na sve četiri strane (Banovo brdo, centar grada, Autokomanda, Novi Beograd), Autokomanda – glavna saobraćajnica Savskog venca (uključenje i isključenje sa auto-puta, veza sa Vračarom, Konjarnikom, Slavijom, Dedinjem, Banjicom, Voždovcem i Ibarskom magistralom). Veoma bitan je i auto-put Beograd – Zagreb i Beograd - Niš, koji seče opštinu na pola i predstavlja najvažniju vezu grada, ali i Srbije sa zapadnom i istočnom Evropom, a na dalje Malom Azijom i Bliskim istokom. Ovim putem se kreću svi ekonomski, trgovinski i saobraćajni tokovi u svim pravcima.[3][4]

Svaki putnik koji prolazi kroz Beograd ili ide iz jednog dela u drugi to mora učiniti preko Savskog venca.[2] Svih pet mostova na reci Savi koji spajaju levu novobeogradsku sa desnom beogradskom obalom, nalaze se na ovoj opštini - Stari i Novi železnički most, Gazela, Brankov i Stari savski most, kao i Most na Adi.

U pogledu mesnog, međumesnog i međunarodnog saobraćaja, Savski venac opet predstavlja najvažniji saobraćajni čvor. Glavna železnička stanica Beograd centar, Glavna autobuska stanica („BAS“), „Autobuska stanica Lasta“, kao i okretnice najvažnijih gradskih linija prevoza (Savski trg, Zeleni venac, Slavija), nalaze se upravo u ovoj opštini.[4]

Fizičko-geografske odlike

uredi

Reljef i geološka građa

uredi
 
Ušće Topčiderke u Savu
 
Ušće Save u Dunav
 
Savsko pristanište

Geološku podlogu čine sedimenti holocenske starosti (do 10.000 godina) i aluvijalna ravan reke Save. Stene su poluvezane i rastresite, a reljef je aluvijalan padinski – ka reci Savi. Značajan udeo u geološkoj građi igra i glinena podloga. Pedološki pokrivač nema veliku vrednost; sa preko 90% dominira antropogeno izmenjeno zemljište, dok vrlo mali deo obuhvata aluvijalna ravan uz samu Topčiderku.[5] Najviša tačka ove opštine se nalazi u okviru kompleksa Beli dvor i iznosi 210 m, dok je najniža tačka ušće Topčiderske reke u Savu — 75 m.

Klima

uredi

Podneblje je umereno-kontinentalno, sa dugim toplim letima i hladnim zimama. Odlikuje se specifičnom mikroklimom, jer stambene četvrti, koje ovde dominiraju, utiču na intenzivno povišenje temperature u odnosu na prosek. Isti efekat izazivaju veoma gust saobraćaj i izduvni gasovi. Uprkos tome, opština ima nekoliko parkova i zelenih površina (Hajd park, Topčider) koje imaju suprotan efekat od stambenih četvrti i saobraćaja i snižavaju temperaturu, tako da predstavljaju izletišta i mesto za rekreaciju većine stanovnika ove opštine, ali i grada Beograda. Godišnja suma padavina iznosi 694 mm. Srednja godišnja temperatura je 12,3 °C, minimalna januarska iznosi -1,3 °C, a maksimalna julska 27,2 °C. Zimi je vrlo česta pojava smoga, usled velikih količina izduvnih gasova, brojnih toplana i dr. Vetar je vrlo intenzivan tokom cele godine, naročito krajem jeseni i početkom zime, kada duva košava iz pravca jugoistoka (od 7 od 21 dana).[6]

Hidrologija

uredi

Kroz Savski venac protiču dve reke, Sava i Topčiderka[3]. Na Savi se odvija rečni saobraćaj u vidu redovnih gradskih linija, kao i transport građevinskog materijala. Ispod Brankovog mosta se nalazi pristanište[3]. Topčiderka je desna pritoka Save koja se u nju uliva u Čukaričkom zalivu. Van svake je plovidbene funkcije, a i zagađena je otpadnim vodama. U opštini nema izvora i vrela. Obe reke su izuzetno zagađene fekalijama, koje se direktno izlivaju u njih.[7] Ovo predstavlja veliki ekološki problem i jednu od tema o kojoj opštinska vlast namerava da povede računa u narednom periodu.

Flora i fauna

uredi
 
Golub — tipičan predstavnik savskovenačke faune

Značajan odlika ovih prostora je veliki broj zelenih površina (Hajd park, Topčider, Košutnjak, Dedinje). Životinjski svet, uprkos činjenici da je opština u gradskom jezgru, prilično je raznovrstan. Veverice, krtice, ježevi i mnogobrojne ptice (detlići, slavuji, kosovi, zatim golubovi, vrapci, vrane i svrake) čine faunu Hajd parka i Dedinja, dok su se u Topčideru i Košutnjaku mogle sresti košute i srne, a danas su vrlo retke ili ih skoro i nema. Zanimljivo je i to da se često mogu sresti i rečni galebovi koji u jatima zalutaju u delove opština malo udaljenije od Save.

Biljni svet je takođe prilično bogat. Od listopadnih vrsta mogu se izdvojiti: hrast, breza, javor, dženarika, jablan, topola, a četinara ima najviše u Topčideru – borovi, jele, smreka i dr. Vrsta od izuzetnog značaja je — platan u Topčideru ispred Miloševog konaka, koji datira iz 1831. godine. Iste godine je obrazovan i prvi park u Beogradu i Srbiji – Topčider, po ukazu kneza Miloša.

Društveno-geografske odlike

uredi
 
Beograd iz balona (Savski venac je sa desne strane

Istorija

uredi

Ime opštine Savski venac simbolizuje njen položaj. Nazvana je tako jer se poput venca smestila uz samu obalu Save. Nakon proširenja Beograda van zidina Kalemegdana, nova naselja su se razvijala na obali Dunava ka Dorćolu i na obali Save ka Savamaloj. Doseljavanjem srpskog kneza Miloša Obrenovića u Topčider i izgradnjom konaka, početkom 19. veka, Savski venac postao je središte političkog i javnog života grada[2].

U posleratnom periodu na ovom području nalazili su se III i VII gradski rejon. U periodu od 1952. do 1957. teritoriju opštine činile su dve nekadašnje opštine: Topčidersko brdo, i Zapadni Vračar. Opština Savski venac osnovana je 1957 spajanjem ove dve nekadašnje opštine sada mesne zajednice u opštini Savski venac. godine[2].

Privreda

uredi
 
Đorđe Vajfert je osnovao pivaru 1872. godine kod Mostarske petlje

Budući da je opština gradsko središte ovde nema uslova za razvoj primarnih delatnosti (poljoprivreda, lov i ribolov), tako da je procenat stanovništva koje se bavi ovom delatnošću zanemarljiv. Manji broj ljudi je zaposlen u sekundarnom industrijskom sektoru (Beogradska industrija piva), dok je većina stanovništva orijentisana na tercijarni (saobraćaj, finansije, turizam, ugostiteljstvo) i kvartarni sektor (zdravstvo, obrazovanje, komunalne službe).[8]

Turizam i ugostiteljstvo

uredi

Na Savskom vencu se nalazi devet hotela: „Bristol“, „Beograd“, „Pošta“, „Reks“, „Centar“, „Dom prosvetnih radnika“, „Samački hotel“, „Železnički hotel“ i tri hostela: „Mister Voker“, „In Old Šuz“, „Siks Flor“.[9]

Ugostiteljski objekti su brojni na opštini, ukupno 42 („Šumenko“, „Avala“, „Grafičar“, „Steko“, „Savski venac“, „Stadion“, „Užice“, „Franš“), a svakako najpoznatiji i najstariji su „Gospodarska mehana“, sazidana 1820. godine i „Careva ćuprija“, koja je podignuta 1846. godine.[9]

Po broju turista Savski venac se nalazi na prvom mestu među beogradskim opštinama. U 2008. godini ovde je boravilo 287.350 turista. Iste godine na Savskom vencu je noćilo 353.165 posetilaca.[10]

Saobraćaj

uredi
 
Most Gazela
 
Jedna od linija Beovoza
 
Trolejbuska linija broj 22
Glavni članak: Saobraćaj u Beogradu
Drumski saobraćaj
uredi

Infrastrukturu sačinjava oko 300 ulica, pa je mreža saobraćajnica veoma gusta. Dominira Mostarska petlja sa auto-putem, sa glavnim ulicama Kneza Miloša, Savskom, Nemanjinom, Bulevarom oslobođenja, Bulevarom princa Aleksandra Karađorđevića, ulicom Neznanog junaka i dr. Posebna odlika opštine u pogledu infrastrukture je činjenica da se svih pet mostova na Savi nalaze na njenoj teritoriji. Savski venac je nezaobilazan; gde god da se neko uputi, ka centru grada ili van njega, mora proći preko ove opštine.[2]

Sve ulice i saobraćajnice su asfaltirane, trotoari popločani i redovno se održavaju.[2]

Železnički saobraćaj
uredi

Glavna železnička stanica podignuta još davne 1884. godine, ali je zatvorena 2018. godine, i ulogu glavne stanice je preuzela ž. st. Beograd centar. Odatle se vozovi kreću ka svim krajevima Srbije i Evrope. Trenutno, stanica vrši funkciju glavnog čvorišta lokalne gradske mreže vozova — Beovoz, koja povezuje beogradsku mrežu pruga.[11] Po izgradnji ovo će biti jedna od najmodernijih železničkih stanica u Evropi.[12]

U cilju efikasnijeg prevoza i bolje komunikacije između delova grada, od 1. septembra 2010. godine počeo je da saobraća „BG voz“.[13] On je u sastavu gradskog saobraćaja i razlikuje se od Beovoza. Saobraća na liniji Novi Beograd—Pančevački most na 30, odnosno 15 minuta u periodu od 14-17 časova. Na Savskom vencu voz koristi stajališta Beograd centar i Karađorđev park.[13]

Vodeni saobraćaj
uredi

Vodeni saobraćaj se odvija na reci Savi u vidu redovnih brodskih linija koje povezuju Savsko pristanište sa Novim Beogradom i Adom Ciganlijom.[14] Osim njih, Savom saobraćaju brojni tranzitni brodovi koji se uključuju u Dunav i nastavljaju put ka Crnom moru. Na Topčiderskoj reci nije moguć nikakav vid saobraćaja.

PTT saobraćaj
uredi

Na opštini Savski venac nalazi se Glavna pošta 11000-Beograd-6 i još 13 poštanskih filijala. Podeljene su u dve poštanske jedinice — „Beograd Venac“ i „Beograd Centar“.[15]

Naziv pošte[traži se izvor] Poštanski broj Poštanska jedinica
Pošta 6 11000 RJ Beograd Centar
Pošta 19 11112 RJ Beograd Centar
Pošta 20 11113 RJ Beograd Centar
Pošta 44 11123 RJ Beograd Centar
Pošta 45 11124 RJ Beograd Centar
Pošta 78 11128 RJ Beograd Centar
Pošta 102 11129 RJ Beograd Centar
Pošta 114 11168 RJ Beograd Centar
Pošta 115 11169 RJ Beograd Centar
Pošta 7 11105 RJ Beograd Venac
Pošta 13 11142 RJ Beograd Venac
Pošta 33 11040 RJ Beograd Venac
Pošta 46 11146 RJ Beograd Venac
Pošta 70 11154 RJ Beograd Venac
Gradske linije
uredi
Glavni članak: Gradsko saobraćajno preduzeće Beograd

Mreža gradskog prevoza gusto je razvijena. Dva glavna čvorišta su na Zelenom vencu i na „Savskom trgu“. Sa opštine ili preko nje tranzitno, prolaze sledeće linije gradskog saobraćaja, ukupno 71[16]:

  • Autobuske linije — 17, 18, 23, 30, 31, 33, 34, 36, 37, 39, 42,42L, 44, 46, 47, 48, 49, 51, 52, 53, 56, 56L, 58, 59,59L, 60, 65, 67, 68, 71, 72, 75, 77, 78, 83, 84, 88, 91, 92, 94, 95, 511, 551, 601, 704, 706 i 707
  • Tramvajske linije — 1 ,2, 3, 4, 5, 6, 7,8 ,9, 10,11,12,13,14 i 15
  • Trolejbuske linije — 19, 21, 22,22L,28, 29, 40 i 41
  • Minibus linije — A1,A2,E1, E2, E3, E5, E6, E7 i E9
  • Sezonske linije — Ada 1, Ada 2, Ada 3, Ada 4, Ada 5 ,Ada 6,Ada 7 i Ada 9

Stambene celine

uredi
 
Pogled na Dedinje
 
Jedan od perona Železničke stanice Beograd Centar
 
Stadion FK Crvena zvezda

Savski venac nema zvaničnu administrativnu podelu na naselja, ali se u pogledu kvartova, uslovno mogu izdvojiti sledeći:

  • Savamala sa Bara Venecijom (prvo urbano naselja u Beogradu van kalemegdanskih zidina osnovano oko 1830. godine) je naselje uz samu obalu Save, predstavlja industrijsko jezgro ispunjeno hangarima i depoima. Ime je dobilo po močvarnom tlu (barama) koje je isušeno i urbanizovano. Proteže se od Starog savskog do Brankovog mosta. Ovde se nalazi najniži plato obale Save, pa je ovaj kraj bio kompletno poplavljen tokom 1984. i 2006. godine[17].
  • Dedinje je najelitniji i najbogatiji deo Savskog venca i Beograda, uopšte. Ovde su smeštene brojne diplomatske vile, predstavništva, kao i luksuzne kuće mnogih javnih ličnosti. Nalazi se na istočnim padinama Topčiderskog brda. Pre urbanizacije ovde su se nalazili veoma bogati vinogradi. Postalo je zanimljivo još i pre Drugog svetskog rata i tako je ostalo i do danas. Ime je dobilo po terminu dedina ili dedovina. Po popisu iz 2002. godine ovde je živelo oko 9.000 stanovnika[17].
  • Diplomatska kolonija je naselje koje je smešteno u zapadnom delu opštine, između bolnice Dr Dragiša Mišović i Stadiona Crvena zvezda. Predstavlja bogati i luksuzni kraj sa vilama i rezidencijama, gde dominira zgrada RTV Pink[17].
  • Gospodarska mehana zauzima najzapadniji deo opštine preko puta Beogradskog sajma i u blizini ušća Topčiderske reke u Savu. Ime je dobilo po kafani Gospodarska mehana koja i dan danas postoji, a sazidana je 1820. godine. Ovo je vrlo važna saobraćajna tačka, poslednja stanica prve tramvajske linije u Beogradu, a danas veza sa Banovim brdom[17].
  • Jatagan mala je naselje koje je postojalo do 1960-ih na prostoru između današnje Mostarske petlje i Kliničkog centra, zbog čije je izgradnje i raseljeno. Ovo je bio jedan od najsiromašnijih delova grada, gde su dominirale udžerice, barake i kartonske kuće.[17] Ime je dobilo po turskoj reči za vrstu mača – jatagan.
  • Lisičji potok se nalazi između Topčiderskog brda i Banjice, južno od Belog dvora. Predstavlja slabije naseljen kraj, sa izrazito gustom šumom. Ovde su smešteni brojni vojno-medicinski hangari[17].
  • Mostarska petlja je veliki vijadukt izgrađen 1960-ih godina. Prostire se na 20.000 m² i ima visinu od 22 m, pa stoga dominira ovim krajolikom. Sa leve strane se nalaze Klinički centar Srbije i Ministarstvo odbrane Republike Srbije, a sa desne BIP, Sajam i ž. st. Beograd centar. Spaja auto-put Beograd-Zagreb sa auto-putem Beograd-Niš[17].
  • Senjak je naselje koje se nalazi na zapadnoj padini Topčiderskog brda. Pre urbanizacije i izgradnje elitnih kuća, vila i rezidencija, ovde su se nalazili ambari sa senom, po čemu je kraj najverovatnije i dobio naziv. Ovde je živelo, po popisu iz 2002. godine oko 7.500 stanovnika[17].
  • Karađorđev park se nalazi na opštini Vračar, ali se rezidencijalni stambeni deo nalazi na Savskom vencu. Smešten je na Vračarskom platou u istočnom delu opštine. U Katićevoj ulici u ovom kraju nalazi se i meteorološka stanica[17].
  • Prokop se nalazi u istočnom delu nekadašnje Jatagan male. Poznat je po gradilištu buduće železničke stanice Beograd Centar. Ime je dobio zbog toga što je iz ovog dela prokopano zemljište koje je služilo isušivanju Bara Venecije i Savamale[17].
  • Stadion je naselje u okolini stadiona Partizan i Crvena zvezda. U potpunosti je stambenog karaktera i ima dva mala parka na oba kraja[17].
  • Topčider je šumovit predeo koji preseca Topčiderska reka, i već 150 godina predstavlja jedno od najomiljenijih izletišta Beograđana. Uređenje je počelo 1831. godine kada je knez Miloš Obrenović započeo izgradnju konaka, parka, crkve, kafane i kasarne[17].
  • Topčidersko brdo je imalo status opštine do 1957. kada je priključeno Savskom vencu. Predstavlja šumovitu celinu, na čijim se padinama prostiru naselja Senjak, Dedinje, Topčider i Mostar. Posebna prirodna celina koja dominira oblašću je Hajd park, na severnoj padini brda[17].

Savski venac je jedna od beogradskih opština sa najvišom cenom kvadrata u novogradnji.[18]

Demografija

uredi

Popis 2011. godine

uredi

Prema zvaničnim rezultatima popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. godine, na Savskom vencu živi 38.660 stanovnika, tj. 3.845 manje nego 2002. godine.[19] Postoji ukupno 16.454 domaćinstva i 21.191 stanova (prosečno 2,35 članova po domaćinstvu). Gustina naseljenosti je 2.761,43 stanovnika po kilometru kvadratnom. Indeks porasta odnosno pada broja stanovništva u odnosu na 2002. godinu iznosi 91,0[20]

Najbrojniji narod su Srbi (34.742) koji čine 88,8% ukupnog stanovništva opštine. Njihov broj je manji za 2.186 u odnosu na Popis 2002. (36.928). Najbrojnije nacionalne manjine su Jugosloveni (394), Crnogorci (369), Hrvati (251) i Romi (237). Kod pomenutih je takođe zapažen pad u odnosu na prethodni Popis.

Porast broja stanovnika primećen je jedino kod Muslimana i Goranaca. Ostale nacionalne manjine koje živi na savskom vencu su Makedonci, Rusi, Rusini, Bošnjaci, Bunjevci, Nemci i dr. Oko 0,10% popisanih izjasnilo se za regionalnu pripadnost, a čak 3,63% je neizjašnjeno.

Prikazani parametri ukazuju na izrazitu depopulaciju opštine, budući da je za samo devet godina, od prethodnog popisa broj stanovnika opao za 9%. Tim trendom bi za približno jedan vek opština ostala bez stanovnika.

Na savskom vencu živi 17.868 muških i 21.254 ženskih osoba, što ukazuje na to da na jednog muškarca ide 1,19 žena. Uvidom u starosnu i polnu piramidu zapaža se da je shodno staosnim grupama ona zašla u regresivni tip. To znači da učešće dece i omladine opada u odnosu na stariji generacije. Takav odnos dovodi do negativnog prirodnog priraštaja i izrazite depopulacije.[21]

Najbrojnije starosne grupe su 55-59 i 60-64 godine, gde ukupno pripada 7.217 stanovnika ili čak 18,5 procenata od ukupnog broja. Upoređivanjem sa podacima iz 2002. godine vidi se da se najbrojnija grupa „pomerila“ za 10 godina unapred. U omladinu (0-19 godina) spada 6442 osobe, a dominira starije sredovečno stanovništvo (40-59 godina).

Etnički sastav prema popisu iz 2011.‍[22]
Srbi
  
 34.742 88,80%
Jugosloveni
  
 394 1,00%
Crnogorci
  
 369 0,94%
Hrvati
  
 251 0,64%
Romi
  
 237 0,61%
Makedonci
  
 191 0,49%
Goranci
  
 128 0,33%
Muslimani
  
 68 0,17%
Slovenci
  
 58 0,15%
Mađari
  
 49 0,13%
Rusi
  
 44 0,11%
Bošnjaci
  
 38 0,10%
Regionalna prip.
  
 38 0,10%
Slovaci
  
 33 0,08%
Rumuni
  
 29 0,07%
Bugari
  
 27 0,07%
Albanci
  
 23 0,05%
Nemci
  
 21 0,05%
Ukrajinci
  
 7 0,02%
Bunjevci
  
 6 0,02%
Vlasi
  
 5 0,01%
Rusini
  
 4 0,01%
neizjašnjeni
  
 1.419 3,63%
nepoznato
  
 631 1,61%
ostali
  
 310 0,79%
Stanovništvo prema polu i starosti[23]
m
ž
85+ 348
  
  
 628
80—84 437
  
  
 868
75—79 526
  
  
 946
70—74 702
  
  
 1.032
65—69 790
  
  
 912
60—64 1.585
  
  
 1.938
55—59 1.626
  
  
 2.068
50—54 1.249
  
  
 1.547
45—49 1.039
  
  
 1.293
40—44 1.027
  
  
 1.253
35—39 1.217
  
  
 1.321
30—34 1.430
  
  
 1.570
25—29 1.466
  
  
 1.567
20—24 1.148
  
  
 1.147
15—19 956
  
  
 882
10—14 660
  
  
 724
5—9 771
  
  
 723
0—4 891
  
  
 835
Prosek : 40,9 44,4

Popis 2002. godine

uredi

U naselju je živelo 35.550 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosila je 42,8 godina (40,9 kod muškaraca i 44,4 kod žena). Bilo je 17.220 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu iznosio je 2,44.

Uglavnom je naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa primećen je pad u broju stanovnika. Prema proceni Republičkog zavoda za statistiku Republike Srbije, na opštini Savski venac živeo je 40.471 stanovnik po stanju za 30. jun 2008. godine[24]. U odnosu na Popis iz 2002. godine, to je za oko 2.000 stanovnika manje. Prikazani podaci ukazuju na izrazitu depopulaciju. Starosna i polna piramida za Savski venac je stacionarnog tipa, tj. najveći kontingent stanovništva obuhvata srednju generaciju između 15 i 49 godina starosti. Najbrojnije starosne grupe bile su 40-44 i 45-49 godina[25].

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[26]
Srbi
  
 36.928 86,87%
Jugosloveni
  
 952 2,23%
Crnogorci
  
 878 2,06%
Hrvati
  
 356 0,83%
Romi
  
 276 0,64%
Makedonci
  
 239 0,56%
Muslimani
  
 157 0,36%
Slovenci
  
 109 0,25%
Goranci
  
 109 0,25%
Mađari
  
 63 0,14%
Bošnjaci
  
 47 0,11%
Rusi
  
 39 0,09%
Albanci
  
 35 0,08%
Bugari
  
 30 0,07%
Nemci
  
 25 0,05%
Rumuni
  
 22 0,05%
Slovaci
  
 19 0,04%
Bunjevci
  
 13 0,03%
Ukrajinci
  
 9 0,02%
Česi
  
 6 0,01%
Rusini
  
 4 0,00%
Vlasi
  
 2 0,00%
nepoznato
  
 593 1,39%
Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija[27]
Godina Stanovnika
1948. 54.067
1953. 65.366
1961. 74.971
1971. 63.531
1981. 53.374
1991. 47.682 45.961
2002. 42.505 44.560


Stanovništvo prema polu i starosti[25]
m
ž
? 63
  
  
 76
80+ 550
  
  
 903
75—79 890
  
  
 1.378
70—74 864
  
  
 1.526
65—69 869
  
  
 1.315
60—64 922
  
  
 1.235
55—59 1.087
  
  
 1.124
50—54 1.920
  
  
 2.234
45—49 1.866
  
  
 2.286
40—44 1.265
  
  
 1.617
35—39 1.011
  
  
 1.279
30—34 1.074
  
  
 1.296
25—29 1.292
  
  
 1.359
20—24 1.522
  
  
 1.505
15—19 1.401
  
  
 1.370
10—14 1.071
  
  
 1.026
5—9 856
  
  
 822
0—4 811
  
  
 820
Prosek : 40,9 44,4
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 22.226 23.502 28.100 23.274 20.149 17.788 17.220
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 5.182 4.581 3.460 2.965 779 191 34 18 6 4 2,44
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 16.596 5.501 9.440 708 916 31
Ženski 20.503 5.538 9.525 3.499 1.904 37
UKUPNO 37.099 11.039 18.965 4.207 2.820 68
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 7.612 42 0 11 958
Ženski 7.542 49 0 6 728
UKUPNO 15.154 91 0 17 1.686
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 100 383 1.365 211 853
Ženski 46 152 1.328 202 559
UKUPNO 146 535 2.693 413 1.412
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 164 920 966 474 433
Ženski 353 751 771 731 1.235
UKUPNO 517 1.671 1.737 1.205 1.668
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 649 1 1 81
Ženski 545 24 1 61
UKUPNO 1.194 25 2 142

Politika i uprava

uredi

Trenutni predsednik opštine Savski venac je Irena Vujović iz redova SNS-a. Njen zamenik je Tanja Marinković, takođe iz SNS-a, a predsednik skupštine opštine je Nemanja Berić. Članovi Opštinskog veća su: Vladimir Novaković, Danijela Mirjanić, Dragoljub Nikolić, Miloš Vidović, Strahinja Kukić, Aleksandar Trajković i Miroslav Božić. Sedište opštine je u ulici kneza Miloša broj 69[28].

Lokalni izbori 2016. godine

uredi

Na lokalnim izborima održanim u maju 2016. godine, skupštinsku većinu osvojili su odbornici sa liste Srbija pobeđuje — Aleksandar Vučić, sa ukupno 19 od 37 odborničkih mesta, u koaliciji sa listama SPS — Ivica Dačić (3), Dr Vojislav Šešelj — SRS (2) i Pobedimo stranke izglasajmo narod — Milan Avramović (1).[29]

Lista[30] Broj odbornika
Srpska napredna stranka 13
DS—SDS—LDP—Nova stranka 9
Dosta je bilo 7
Socijalistička partija Srbije 3
Demokratska stranka Srbije-Dveri 2
Srpska radikalna stranka 2
Pobedimo stranke izglasajmo narod 1

Lokalni izbori 2012. godine

uredi

Na lokalnim izborima održanim u maju 2012. godine, skupštinsku većinu osvojili su odbornici sa liste Izbor za bolji Savski venac, sa 16 od ukupno 37 odborničkih mesta, zajedno sa kolacijama SPS-PUPS-JS (4) i Preokret (4).[31]

Lista[32] Broj odbornika
Demokratska stranka 16
Preokret 4
Demokratska stranka Srbije-Nova Srbija 4
Socijalistička partija Srbije-Partija ujedinjenih penzionera Srbije-Jedinstvena Srbija 4
Srpska napredna stranka 9

Lokalni izbori 2008. godine

uredi

Na lokalnim izborima održanim 2008. godine, skupštinsku većinu osvojili su odbornici sa liste „Za evropsku Srbiju — Boris Tadić“, zajedno sa odbornicima sa liste „LDP — Čedomir Jovanović“. Predsednik opštine Savski venac bio je Tomislav Đorđević iz DS, a njegov zamenik Vlada Milić iz G 17+. Predsednik skupštine opštine bio je Branko Belić, takođe iz DS.[33]

Lista[34] Broj odbornika
Demokratska stranka 17
Liberalno-demokratska partija 4
Demokratska stranka Srbije-Nova Srbija 5
Socijalistička partija Srbije-Partija ujedinjenih penzionera Srbije 2
Srpska radikalna stranka 9

Mesne zajednice

uredi

Teritorija opštine Savski venac podeljena je na devet mesnih zajednica: MZ „Zeleni venac“, MZ „Gavrilo Princip“, MZ „Slobodan Penezić-Krcun“, MZ „Zapadni Vračar“, MZ „Stevan Filipović“, MZ „Vojvoda Mišić“, MZ „Topčidersko brdo-Senjak“, MZ „4. juli“ i MZ „Dedinje“.

Opštinski simboli

uredi
 
Zastava opštine Savski venac
Vidi još: Grb opštine Savski venac

Savski venac ima svoj pečat i svoje simbole — grb i zastavu. Grb opštine se koristi u tri nivoa, kao osnovni, srednji i veliki. Osnovu čini crveni štit sa zelenim trobregom, presečenim talasastom srebrnom gredom, iznad kog se nalazi srebrni orao oivičen zlatnim vencem. Na grudima orla je kraljevska kruna[35].

Zastava opštine je kvadratnog oblika sa crvenom osnovom i zelenim trobregom. U desnom uglu nalazi se zlatni hrastov venac uvezen srpskom trobojkom[35].

Slava Savskog venca od 2014. godine je Sveti Stefan Despot srpski, a proslavlja se 1. avgusta.[35]. Prethodna slava bila je Spasovdan.

Kulturno-istorijski spomenici

uredi

Kulturno, istorijsko i arhitektonsko nasleđe je bogato. Na teritoriji opštine se nalazi 81 kulturno dobro i četiri predeone celine. Među njima se mogu izdvojiti sledeće[17] [n 1]:

Kulturna dobra od izuzetnog značaja

uredi
 
Beogradski sajam
  • Ilegalna partijska štamparija, u ulici Banjički venac, služila je između 1941. i 1943. godine CK KPJ za proizvodnju propagandnog materijala, letaka i sl.
  • Konak kneza Miloša u Topčideru, podignut je 1831. godine, kao rezidencija za kneza Miloša Obrenovića. U parku ispred Konaka je stablo jednog od najstarijih platana u Evropi, starog preko 160 godina, koji je, takođe pod zaštitom države.
  • Muzej 4. juli, sazidan je 1934. godine, a u njemu je 1941. doneta odluka o podizanju ustanka u Jugoslaviji. Kao muzej, postoji od 1950. godine.

Kulturna dobra od velikog značaja

uredi

Kulturna dobra

uredi
 
Železnička stanica Beograd

Ovoj grupi dobara pripada najveći broj spomenika, a vredno je nabrojati i sledeće: Kuća Branislava Nušića, Kuća dr Arčibalda Rajsa, Kuća Isidore Sekulić, Univerzitetska dečja klinika u Tiršovoj, Zgrada Generalštaba i dr.

Dobra koja uživaju status prethodne zaštite

uredi
 
VMA
  • Vojnomedicinska akademija izgrađena je 1982. na prostoru od 21 ha. Ima status jedne od najpriznatijih vojnih bolnica na svetu.
  • Beogradski sajam je jedan od većih u Evropi. Jedinstven je po kupoli na Hali 1, koja ima prečnik od 109 m, napravljenoj od prednapregnutog betona, čime je najveća, ovakvog tipa, na svetu.[36]
  • Arhiv Jugoslavije, u ulici Vase Pelagića, postoji od 1950. godine, a u njemu se nalazi bogata istorijsko-kulturološka i politička građa sa prostora bivše SFRJ.

Objekti sakralne arhitekture

uredi

U pogledu sakralnog nasleđa izdvajaju se sledeći verski objekti — crkva svetog Arhangela Gavrila, manastir Vavedenje, „Kapela sv. Trifuna“, Topčiderska crkva Svetih Apostola Petra i Pavla.

Manastir Vavedenje Presvete Bogorodice se nalazi na Senjaku i izgrađen je 1935. godine. Legenda koja govori o podizanju crkve je vezana za san ktitorke Perside Milenković, koja je tri puta usnula da manastir treba sazidati baš na tom mestu.

Predeone celine

uredi
 
Topčider

U kulturno-istorijskom i prirodnom pogledu, na opštini Savski venac izdvajaju se četiri predeone celine:

One obuhvataju prostor južno od auto-puta, osim Banjice. Pored mnogih spomenika i građevina, ovde se nalaze i velike površine pod parkovima i šumama.

Ostali značajni objekti

uredi
 
Zgrada Vlade Republike Srbije u Nemanjinoj ulici
 
Jugoslovensko dramsko pozorište

Na Savskom vencu ima osam muzeja (Muzej 4. juli[n 2], Muzej 25. maj, Muzej afričke umetnosti i dr), i četiri galerije sa izložbenim prostorima[37]. Takođe ovde se nalazi i Arhiv Jugoslavije, u naselju Senjak.

Opština je i središte političkog života i političkih zbivanja, pa je na njenoj teritoriji smešteno čak sedamnaest ministarstava i zgrada Vlade Republike Srbije u Nemanjinoj ulici. Osim njih postoje i 22 ambasade brojnih država iz sveta, kao i nekoliko međunarodnih predstavništava, ali i čak osam sudova, među kojima Ustavni i Vrhovni.[37] Značajno je i sedište Bezbednosno-informativne agencije (BIA) u ulici Kraljice Ane b. b, nedaleko od VMA.[38]

Treba pomenuti i sedam bioskopa koja se nalaze na Savskom vencu — „Akademija 28“, „Takvud sinepleks“ i „20. oktobar“, zatim „Mali Odeon“, „Odeon“, „Partizan“, i „Masleša“, kao i ogranak Biblioteke grada Beograda - Biblioteku Isidora Sekulić na Senjaku.

Zdravstvo

uredi

Na prostoru opštine nalazi se nekoliko kliničko-bolničkih centara — Klinički centar Srbije (sa pratećim institutima i bolnicama), KBC „Dr Dragiša Mišović“, Ginekološko-akušerska klinika Narodni Front, Vojnomedicinska akademija, Zavod za zdravstvenu zaštitu radnika ŽTP „Beograd“ i dr. Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, na teritoriji Savskog venca zaposleno je 2.886 lekara, što je skoro polovina ukupnog broja za ceo grad Beograd. Prema tome, na jednog lekara dolazi 14 stanovnika opštine, po čemu je Savski venac ubedljivo na prvom mestu.[traži se izvor]

Obrazovanje

uredi

Osnovu obrazovnog sistema čini trinaest obdaništa, osam osnovnih i šest posebnih škola. Treba pomenuti i 11 srednjih škola, kao i čak osam fakulteta — Medicinski, Stomatološki, Veterinarski, Ekonomski fakultet, Vojna akademija, Fakultet muzičke umetnosti i Viša politehnička škola.[37]

Postoje i po jedan studentski i učenički dom.

U školskoj godini 2007/2008. na Savskom vencu upisano je 2.258 učenika osnovnih i 6.696 učenika srednjih škola, od kojih je 326 i 1.733, završilo osmi, odnosno četvrti razred.[24]

Sport

uredi
 
Stadion FK Partizan

Opština se opravdano smatra kolevkom srpskog i beogradskog sporta.[39] Prva viteška takmičenja održana su na Topčideru 1865. godine, a prva atletska, biciklistička i hodačka nadmetanja, bila su na istom mestu, u okviru kvalifikacija za Olimpijske igre u Stokholmu 1912. godine.[39]

Prvu igru sa loptom odigrali su članovi Gimnastičarskog društva Soko[39] sa Savskog venca, davne 1896. godine, kada se u Srbiji pojavila i prva fudbalska lopta. Soko se kao klub oformio tek 1903. godine, a početkom tridesetih godina menja ime u FK BASK. Početkom 1900-ih formirali su se i klubovi poput - Srpskog mača, BSK-a, Slavije, Jugoslavije i dr. Posebnu pažnju privlače timovi BSK, osnovan 1911. i FK Jugoslavija (tada poznat pod imenom Velika Srbija), osnovana 1913. godine. Nakon Drugog svetskog rata, tačnije 1945. nastaju današnji FK Partizan,[39] i FK Crvena zvezda koji su nasledili igrališta BSK-a i Jugoslavije.

Danas na Savskom vencu pored naša dva najveća kluba, postoje i fudbalski klubovi BASK, Grafičar i Dedinje.

Rukomet se u Srbiji pojavio relativno kasno. Do 1952. igrao se samo veliki rukomet, a prva utakmica odigrana je na Savskom vencu na Stadionu JNA 29. juna 1947. godine. Prvi osnovani rukometni klubovi u Beogradu bili su RK Partizan, RK Crvena zvezda i RK Železničar, svi sa Savskog venca.[39]

Godine 1926, osnovan je Sportski bob klub „Beograd“, koji je u isto vreme oformio i plivačku sekciju i podigao plivalište na Savi.[39] U tom periodu takmičio se sa BSK Brđaninom, koji su činili zapravo fudbaleri istoimenog kluba. Ubrzo je formiran i „VK Sever“, od koga je kasnije nastao plivački i vaterpolo klub Crvena zvezda, a u isto vreme nastao je i VK Partizan.

Počeci košarkaškog sporta u Srbiji vezani su za Savski venac. Naime, prvi koji su imali priliku da zaigraju ovu igru, 1936. godine, bili su učenici Gimnazije Kralj Aleksandar (danas Vojna gimnazija), a ubrzo su se sa novih sportom upoznali učenici Sokolskog doma Matica (danas Stari DIF).[39] Srednjoškolsko prvenstvo u košarci, odigrano je 1939. godine u delu tadašnjeg igrališta „SK Jugoslavija“[39]. Danas svoje košarkaške klubove imaju KK Partizan i KK Crvena zvezda.

Akcije i manifestacije

uredi

Na Savskom vencu se sprovode brojne akcije različitog karaktera — „Sve za Dž“ (besplatna rekreacija, sportovi i zdravstvena edukacija i sl), zatim „Građanin — komunalni inspektor“ (centar za prijavljivanje komunalnih prekršaja), „Naša kuća“ (uređivanje stambenih zgrada), „Eko kesa — za čistiji Savski venac“ (prikupljanje i separacija otpada za reciklažu), „NajZELENO“ (konkurs za najuređeniju baštu, dvorište, zelenilo pred stambenim objektom) i dr.[40]

U organizaciji „Kancelarije za mlade opštine Savski venac“ održava se SVURF (Savskovenački urban fest), manifestacija na kojoj se takmiče osobe starosti 7-27 godina u slikarstvu, muzici, pozorištu i dr.[41]

Napomene

uredi
  • ^ Za sve navedene objekte u narednom segmentu korišćena je ista napred navedena referenca
  • ^ Zatvoren 2004. godine

Vidi još

uredi

Reference

uredi
  1. ^ a b „Konačni rezultati popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. (knjiga 1, nacionalna pripadnost opštine i gradovi)”. popis2022.stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 12. 2022. 
  2. ^ a b v g d đ e „Opština Savski venac - O nama”. Savskivenac.rs. Arhivirano iz originala 1. 9. 2010. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  3. ^ a b v g d Topografska karta: Beograd 429-2-4 (1990), Vojnogeografski institut, Beograd, razmer 1:25.000
  4. ^ a b Plan grada Beograda (2009), Geokarta, Beograd, razmer 1:20.000
  5. ^ „Ekološki atlas Beograda, Karta 12, Geologija i hidrogeologija”. Zdravlje.org.rs. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  6. ^ „Ekološki atlas Beograda, Karte 17-21, Klima”. Zdravlje.org.rs. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  7. ^ „Ekološki atlas Beograda, Karta 24-26, Zagađivači i geotehnogeni činioci”. Zdravlje.org.rs. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  8. ^ [Popis 2002. godine (http://webrzs.stat.gov.rs/axd/popis.htm?#Stanovnistvo Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. april 2010) Knjiga 6: „Delatnost i pol aktivnog stanovništva koje obavlja zanimanje - podaci po naseljima)]
  9. ^ a b „Opština Savski venac — turistička ponuda”. Savskivenac.rs. Arhivirano iz originala 1. 9. 2010. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  10. ^ „Republički zavod za statistiku — Opštinski godišnjak za 2008. godinu”. Webrzs.stat.gov.rs. 31. 12. 2008. Arhivirano iz originala 14. 4. 2009. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  11. ^ „Grad Beograd — Beovoz”. Beograd.org.rs. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  12. ^ „B92 vesti — O Prokopu”. B92.net. 30. 10. 2010. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  13. ^ a b „Počeo sa radom BG voz”. Bgsaobracaj.rs. 2. 9. 2010. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  14. ^ „Grad Beograd — rečne linije”. Beograd.rs. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  15. ^ „PTT Srbija - organizaciona struktura”. Arhivirano iz originala 19. 5. 2012. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  16. ^ „Mapa linija gradskog saobraćaja” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 10. 7. 2009. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  17. ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj „spigl-sava-mala-1.qxd” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 02. 07. 2010. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  18. ^ Neopix. „Prosečne cene nekretnina u Srbiji i Beogradu”. Kredium (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-11-21. 
  19. ^ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. godine - Knjiga 1.
  20. ^ Republički zavod za statistiku - prvi rezultati Popisa 2011.
  21. ^ Spasovki, M. (2007): Geografija stanovništva, skripta, Geografski fakultet, Beograd
  22. ^ Republički zavod za statistiku - Popis 2011. (Knjiga 1)
  23. ^ „Knjiga 2”. Starost i pol Podaci po naseljima (PDF). stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. septembar 2011. ISBN 978-86-6161-028-8. 
  24. ^ a b „Opštine u Srbiji 2009. godine”. Webrzs.stat.gov.rs. 31. 12. 2008. Arhivirano iz originala 14. 4. 2009. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  25. ^ a b „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 
  26. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  27. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  28. ^ „Opštinsko rukovodstvo”. Arhivirano iz originala 13. 6. 2016. g. Pristupljeno 5. 6. 2016. 
  29. ^ „MARATONSKA NOĆNA SEDNICA Irena Vujović predsednica Savskog venca”. Pristupljeno 5. 6. 2016. 
  30. ^ „Odbornici u Skupštini opštine (po izbornim listama)”. Arhivirano iz originala 6. 3. 2016. g. Pristupljeno 5. 6. 2016. 
  31. ^ „Rezultati izbora za odbornike Skupštine opštine Savski venac 2012. godine” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 04. 07. 2012. g. Pristupljeno 23. 06. 2012. 
  32. ^ „Opština Savski venac — odbornici” (PDF). Savskivenac.rs. Arhivirano iz originala (PDF) 04. 07. 2012. g. Pristupljeno 23. 6. 2012. 
  33. ^ „Opština Savski venac — funkcioneri”. Savskivenac.rs. Arhivirano iz originala 2. 9. 2010. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  34. ^ „Opština Savski venac — odbornici”. Savskivenac.rs. Arhivirano iz originala 24. 9. 2015. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  35. ^ a b v „Statut opštine Savski venac”. Savskivenac.rs. Arhivirano iz originala 2. 9. 2010. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  36. ^ „Hala 1 Beogradskog sajma”. Sajam.co.rs. Arhivirano iz originala 21. 11. 2010. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  37. ^ a b v „Vodič kroz opštinu”. Savskivenac.rs. Arhivirano iz originala 26. 8. 2010. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  38. ^ „Prezentacija BIA”. Bia.gov.rs. Arhivirano iz originala 11. 12. 2008. g. Pristupljeno 8. 11. 2010. 
  39. ^ a b v g d đ e ž „Počeci sporta na Savskom vencu” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 16. 02. 2010. g. Pristupljeno 26. 04. 2010. 
  40. ^ „GO Savski venac — Akcije”. Arhivirano iz originala 2. 9. 2010. g. Pristupljeno 21. 8. 2010. 
  41. ^ „Kancelarija za mlade - manifestacije”. Arhivirano iz originala 13. 03. 2016. g. Pristupljeno 21. 08. 2010. 

Literatura

uredi
  • Bilten — Kulturna baština Savskog venca, (2007), Gradska opština Savski venac, Politika A. D. - Beograd
  • Bilten — Počeci sporta u Srbiji, a na Savskom vencu, (2009), Gradska opština Savski venac, Politika A. D. - Beograd

Spoljašnje veze

uredi

Preuzeto iz „https://sr.wiki.x.io/w/index.php?title=Градска_општина_Савски_венац&oldid=27754739”