Gimnazija „Jovan Jovanović Zmaj” Novi Sad

Gimnazija „Jovan Jovanović Zmaj” je najstarija od četiri gimnazije u Novom Sadu. Nosi naziv jednog od najznačajnijih srpskih pesnika krajem 19. i početkom 20. veka, Jovana Jovanovića Zmaja.

Gimnazija „Jovan Jovanović Zmaj“
Zgrada škole
Tip	državna
Osnovana	27. januar 1810. (1810-01-27)
Lokacija	Zlatne grede 4 Novi Sad
Država	Srbija
Koordinate	45.258155° S; 19.84757° I / 45.258155; 19.84757
Direktor	dr Radivoje Petrov Stojković
Veb-sajt	jjzmaj.edu.rs

Istorija

Projekat zgrade arhitekte Vladimira Nikolića

Srpska velika pravoslavna gimnazija je osnovana 27. januara 1810. godine u Novom Sadu, gradu koji je od 1748. uživao status slobodnog grada u Austrijskoj monarhiji, a bio je i najznačajniji ekonomski i kulturni centar Srba na prostoru Balkana. Osnovao ju je trgovac i građanin Novoga Sada, Sava Vuković od Bereksova (Lazar Tomanović ga navodi kao Mostarca), pošto je poklonio iznos od 20.000 forinti za tu svrhu. Ostali novosadski građani podsticajem mitropolita karlovačkog Stefana Stratimirovića i episkopa bačkog Gedeona Petrovića, objavom Osnovnog pisma Srpske gimnazije novosadske, upisali su takođe velike priloge, te je brzo sakupljeno preko 100.000 forinti. Iduće godine je vrednost ovoga novca, radi državnog bankrota, pala na petinu. Ponovnim prilozima podignut je iznos za gradnju gimnazije na blizu 50.000 forinti. Godine 1811. otvoren je prvi i drugi razred, 1816/1817. treći, a zatim svake godine po jedan, tako da je 1819/1820. imala 6 razreda. Zbog rata 1848. godine gimnazija je bila zatvorena i te je godine izgorela.

Gimnazija je ponovo otvorena 1852/1853, ali samo sa 4 niža razreda, i tako je ostala do 1865/1866. Te godine dobila je pravo javnosti, te je otvoren 5. i 6. razred, 1866/1867 7. razred, a 1867/1868 8. razred. Nastavni plan je bio stalno usaglašavan sa nastavnim planom u državnim gimnazijama. Poznatiji upravitelji i profesori gimnazije bili su: Pavle Šafarik, Jovan Hadžić, Petar Jovanović, Đorđe Natošević, Đorđe Magarašević, Milovan Vidaković, Jovan Đorđević, Nikola Krstić, Jovan Turoman, Vasa Pušibrk, Jovan Grujić, Aleksandar Sandić, Laza Kostić, Đorđe Dera, Mihajlo Ostojić, Jovan Grčić, Jovan Živojnović, Isidor Bajić i dr. Od 1811. do 1911. godine kroz gimnaziju u Novom Sadu je prošlo ukupno 18.000 učenika.

Uz karlovačku gimnaziju, gimnazija u Novom Sadu imala je velike zasluge za održanje i širenje srpske nacionalne ideje. Veliki broj znamenitih Srba prošao je kroz ovu školu. Njena važnost postala je veća u doba kada se Matica srpska preselila u Novi Sad i u doba Novoga Sada kao „Srpske Atine“. Njena autonomija bila je mnogo manja nego autonomija karlovačke gimnazije. Vlada je podigla mađarsku gimnaziju, da srpskoj naudi, ali bez uspeha. Broj učenika se nije smanjivao, a bilo je i Nemaca i Jevreja. koji su srpsku stavljali ispred mađarske gimnazije. Srpska gimnazija je dobila veliku pomoć, koja je pomagala Srbe protiv mađarizacije. Marija Trandafil je osnovala pri srpskoj gimnaziji zakladu za đake, iz koje se izdavalo 30 stipendija.

Sadašnja zgrada je podignuta 1900. godine sredstvima barona Miloša Bajića i drugih dobrotvora na mestu prvobitnih zdanja u porti Sabornog hrama Svetog velikomučenika Georgija po projektu arhitekte Vladimira Nikolića u renesansnom stilu.

2016. Godine zgrada gimnazije je temeljito renovirana. Pored obnove oštećenih delova unutrašnje i spoljašnje konstrukcije, glavnom krovu zgrade je dodat stakleni krov za školski muzej u stilu i na mestu starog krova. Zgradi je promenjena bela boja u jarko bež boju sa dodatnim svetlijim bež i belim bojama koje ističu ključne delove zidova i reljefa. Nova boja zgrade inspirisana je bojama drugih istorijskih baroknih građevina Novog Sada i okolnih mesta.

Nazivi škole

• Od 1810. godine: Srpska pravoslavna velika gimnazija novosadska.
• Od 27. avgusta 1920. godine: Državna muška gimnazija.
• Od 3. oktobra 1931. godine: Državna muška realna gimnazija kralja Aleksandra I.
• Od 13. aprila 1941. godine: Mađarska kraljevska državna gimnazija sa srpskim nastavnim jezikom.
• Od 28. februara 1945. godine: Ženska gimnazija (iz Njegoševe ulice) i Muška gimnazija (iz Futoške ulice) su se na početku školske 1950/1951. preselile u zgradu sadašnje gimnazije i spojile u jednu I mešovitu gimnaziju. Dotadašnja Mešovita gimnazija je postala II mešovita gimnazija, u istoj zgradi.
• Od 1952. I mešovita gimnazija postaje Viša mešovita gimnazija „Svetozar Marković“, a II mešovita gimnazija dobija ime „Jovan Jovanović Zmaj“.
• One su školske 1959/1960. godine spojene u jednu - Gimnaziju „Jovan Jovanović Zmaj“.
• Od školske 1977/1978. godine škola počinje da radi kao Centar za obrazovanje kadrova u društvenim delatnostima (dva razreda srednjeg pozivno-usmerenog obrazovanja), u duhu reforme obrazovanja i vaspitanja sa 10. kongresa SKJ.
• Školske 1983/1984. godine škola je opet postala četvorogodišnja (dva razreda zajedničkog srednjeg vaspitanja i dva razreda srednjeg pozivno-usmerenog obrazovanja) i dobija naziv Srednja prirodno-matematička škola „Jovan Jovanović Zmaj“.
• Godine 1985. škola je proslavila 175 godina prosvetarskog rada i menja naziv u Srednja prirodno-matematička gimnazija „Jovan Jovanović Zmaj“.
• Od školske 1987/1988. godine škola je ponovo promenila fizionomiju i postala jedinstvena škola gde se obrazuju kadrovi prirodno-matematičke struke.
• Školske 1990/1991. godine škola ponovo postaje Gimnazija „Jovan Jovanović Zmaj“.

Direktori gimnazije

1810–1920

• Danilo Petrović i Grigorije Janković, do 1819
• Pavel Jozef Šafarik, 1819–1826
• Jeftimije Jovanović, 1826–1827
• Danilo Petrović, 1827–1828
• dr Jovan Hadžić, 1830–1849
• dr Đorđe Natošević, 1853–1857
• Pavo Jovanović, 1857–1858
• Petar Ninković, 1858–1865
• Konstantin Isaković, 1865–1866
• Aleksandar Gavrilović, 1866–1867
• German Anđelić, 1867–1868
• Aleksandar Gavrilović, 1868–1871
• Vasa Pušibrk, 1871–1910
• Stevan Milovanov, 1918–1920

1920–1941

• Marko Vilić, 1920
• Dimitrije Šilić, zamenik direktora, 1920–1922
• Vasa Danilović, 1922–1925
• Jovan Živojinović, 1925–1926
• Aleksandar Zamurović, zamenik direktora, 1926–1927
• Mirko Balubdžić, 1927–1932
• Miraš Kićović, zamenik direktora, 1932–1933
• Milan Jakovljević, zamenik direktora, 1933
• Dušan Jovanov, v. d. direktora, 1933–1934
• dr Branko Magarašević, 1934–1941

1941–1944

• Feranc Međeši, 1941
• Kalman Varadi, 1941–1944

1945–danas

• Milenko Šuvaković, 1945–1959 (Potpuna Mešovita gimnazija i gimnazija „Jovan Jovanović Zmaj“)
• Petar Adamović, 1945–1947 (Muška gimnazija)
• Marije Hvala, 1947–1948 (Muška gimnazija)
• Živan Radmanović, 1948–1949 (Muška gimnazija)
• Novak Radović, 1959–1965
• Sloboda Maslać, v. d. direktora, 1965–1967
• dr Đorđe Bajić, 1967–1977
• Vera Banić-Carić, 1977–1980
• Marko Cicmil, 1980–2001
• Petar Kojić, v. d. direktora 2001–2002
• dr Radivoje Petrov Stojković, 2002–

Znameniti đaci i profesori

Kroz ovu školu prošli su kao učenici ili kao profesori brojni znameniti ljudi srpske istorije, ali i javni, kulturni i naučni radnici.

Neki od njih su: Jovan Jovanović Zmaj, Laza Kostić, Đuro Daničić, Svetozar Miletić, Đorđe Natošević, Vasa Stajić, Jovan Grčić Milenko, Isidor Bajić, Miloš Hadžić, Georgije Magarašević, Lazar Paču, Lazar Tomanović, Milovan Vidaković, i dr; zatim brojni akademici i univerzitetski profesori: Jovan Tucakov, Dušan Kanazir, Olga Hadžić i dr.; glumci: Petar Kralj, Josif Tatić, Gordana Đurđević-Dimić, Aleksandra Pleskonjić-Ilić, Aleksandar Gajin; reditelji: Dušan Makavejev, Voja Soldatović; narodni heroj Sonja Marinković; vajar Jovan Soldatović; književnik Raša Popov; političarka Maja Gojković; patrijarh srpski Porfirije Perić itd.

Obrazovni smerovi

U školi postoji nekoliko obrazovnih smerova:

• prirodno-matematički smer (jedno odeljenje)
• prirodno-matematički smer (bilingvalno srpsko-englesko, srpsko-francusko, srpsko-nemačko i srpsko-rusko odeljenje - ukupno dva odeljenja)
• prirodno-matematički smer (sportski, od 2015. - jedno odeljenje)
• učenici sa posebnim sposobnostima za biologiju i hemiju (jedno odeljenje, od 2019.)
• učenici sa posebnim sposobnostima za fiziku (jedno odeljenje)
• učenici sa posebnim sposobnostima za računarstvo i informatiku (tri odeljenja)
• učenici sa posebnim sposobnostima za matematiku (dva odeljenja)

U Gimnaziji „Jovan Jovanović Zmaj“ od septembra 2007. postoje ogledna odeljenja sedmog i osmog razreda osnovne škole za talentovane učenike za matematiku, fiziku i informatiku, za sada jedina u Vojvodini.

Deo nastavnog kadra Gimnazije čine profesori i asistenti sa fakulteta Univerziteta u Novom Sadu.

Bilingvalna nastava

Takođe i od septembra 2010. godine, sa radom je počela i bilingvalna nastava. Bilingvalna nastava postoji na ruskom, engleskom, francuskom i nemačkom jeziku. Smer je prirodno-matematički ali se na stranom jeziku uče matematika, fizika, hemija, informatika i biologija. Ostali predmeti uče se na srpskom jeziku.

Bilingvalna nastava na francuskom

Prijemni koji se polaže da bi se upisao ovaj razred je oko 3 nedelje pre običnog prijemnog, koji je svaki učenik obavezan da položi, kako bi upisao ovo odeljenje. Potrebno znanje iz francuskog jezika je nivo DELF A2. Ovo odeljenje je osnovala francuska ambasada koja prati školovanje ovih učenika kroz sve 4 godine. Na kraju 4. godine, dobija se diploma iz francuskog jezika i pravo na studiranje u Francuskoj, bez polaganja testa razlike jezika. Takođe, dobija se i šansa za dobijanje stipendije za naredno školovanje u Francuskoj.

Učenici svake godine posećuju Francusku, i na taj način vežbaju svoje znanje iz francuskog jezika.

Ovakva odeljenja već postoje u Beogradu i Nišu.

Vannastavne aktivnosti

• Hor
• Orkestar
• Dramska sekcija na engleskom jeziku
• Dramska sekcija na francuskom jeziku „Zmaj“
• Ekološki klub „Zeleni Zmaj“
• Recitatorska sekcija
• Debatni klub
• Školski list „Skamija“
• Lingvistička radionica
• Psihološka sekcija
• Hemijska sekcija
• Biološka sekcija
• Likovna sekcija
• Informatička sekcija
• Španska sekcija
• Ruska sekcija
• Sekcija robotike i elektronike

Učenički parlament

Već nekoliko godina, aktivan je i učenički parlament koji je najveći Učenički parlament u Srbiji. Parlament broji veliki broj članova (98).

Već nekoliko godina realizuje se kulturna razmena profesora i učenika sa Gimnazijom iz Slanog (Češka).

Nagrade i priznanja

Odlikovanja

• Orden Svetog Save I reda Kraljevine Jugoslavije, 1935. godine
• Orden zasluga za narod I reda FNR Jugoslavije, 1960. godine
• Orden rada sa crvenom zastavom SFR Jugoslavije, 1985. godine
• Orden Svetog Save I reda Srpske pravoslavne crkve, 2016. godine

Nagrade

• Vukova nagrada kulturno-prosvetne zajednice Srbije, 1970. godine
• Novembarska nagrada Saveza organizacija fizičke kulture Srbije, 1971. godine
• Spartakova nagrada, 1972. godine
• Nagrada punoletstva, 25. maj 1972. godine
• Nagrada oslobođenja Vojvodine, 1985. godine
• Oktobarska nagrada grada Novog Sada, 1984. godine
• Zlatna plaketa za obrazovanje „Biramo najbolje u 2002.“
• Svetosavska nagrada najboljoj srednjoj školi za rezultate postignute u 2002/2003. školskoj godini Ministarstva prosvete Republike Srbije
• International award for excelence in services & products, 2005. godine
• Priznanje „ Dr Đorđe Natošević“ za izuzetne rezultate u obrazovno-vaspitnom radu 2005/2006. školske godine

Galerija

• 
  Fotografija stare zgrade Srpske pravoslavne velike gimnazije u Novom Sadu (1889)
• 
  Kolegijum profesora Srpske pravoslavne velike gimnazije u Novom Sadu (1891)
• 
  Osvećenje nove zgrade Srpske pravoslavne velike gimnazije u Novom Sadu (1901)
• 
  Zgrada gimnazije Jovan Jovanović Zmaj u Novom Sadu pre renoviranja 2016. godine.
• 
  Zgrada gimnazije Jovan Jovanović Zmaj u Novom Sadu pre renoviranja 2016. godine.
• 
  Osnovno pismo Srpske gimnazije novosadske (1867)

Literatura

• Narodna enciklopedija (1927 g.), članak napisao Dobrosav Popović, narodni poslanik;
• V. Pušibrk, Postanak i razvitak srpske pravoslavne velike gimnazije u Novom Sadu (1895);
• Spomenica o stogodišnjici srpske pravoslavne gimnazije u Novom Sadu.
• Tomanović, Lazar (2007). Putopisna proza. Gradska biblioteka i čitaonica Herceg Novi. 

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt