Википедија

Astana

главни град Казахстана

Astana (kaz. Астана / Astana, rus. Астана; ranije Nur Sultan, kaz. Нұр-Сұлтан / Nur-Sultan, rus. Нур-Султан), glavni je grad Kazahstana[2] od 1997. godine.[3][4] Iako se nalazio u srcu Kazahstana, grad dugo nije bio od većeg značaja. Godine 1997. predsednik Nursultan Nazarbajev ga je proglasio za novu prestonicu umesto tadašnjeg grada Almatija. Prema proceni iz 2023. u gradu je živelo 1.423.726 stanovnika.[5] Po tome je Astana drugi grad po veličini u Kazahstanu, posle Almatija.

Astana
Astana
Zastava
Zastava
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Kazahstan
Osnovan1830. (kao Akmolinsk)
Status grada1862.
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2023.1.423.726
 — gustina1.971,92 st./km2
Aglomeracija (2023.)1.550.000
Geografske karakteristike
Koordinate51° 08′ 03″ S; 71° 25′ 58″ I / 51.13412° S; 71.43280° I / 51.13412; 71.43280
Vremenska zonaUTC+6
Aps. visina347 m
Površina722 km2
Astana na karti Kazahstana
Astana
Astana
Astana na karti Kazahstana
Ostali podaci
GradonačelnikŽenis Kasimbek
Pozivni broj+7 7172[1]
Veb-sajt
astana.gov.kz

U martu 2019, doneta je odluka o preimenovanju Astane u „Nur Sultan”, po Nursultanu Nazarbajevu.[6] Ranija imena grada su bila Akmolinsk (kaz. Ақмолинск, rus. Акмолинск; 1830—1961), Celinograd (kaz. i rus. Целиноград; 1961—1991), Akmola (kaz. Ақмола, rus. Акмола; 1991—1998), Astana (kaz. i rus. Астана; 1998—2019) i Nur Sultan (kaz. Нұр-Сұлтан, rus. Нур-Султан; 2019—2022). Godine 2022. doneta je odluka da se Nur Sultanu vrati staro ime „Astana”.[7]

Grad leži u prostranoj oblasti stepa na reci Išim[2]. Klima u gradu je izrazito kontinentalna. Prosečne zimske temperature su –15 °C, a izuzetno mogu da padnu do -40 °C. Najviše letnje temperature prelaze 35 °C.

Razlozi za premeštanje prestonice u Astanu bili su razni: opasnost od zemljotresa u Almatiju, blizina Almatija državnoj granici (Kirgistan, 30 km), težnja vlasti da se oslobodi uticaja tradicionalnih klanova... Astana je takođe nudila ravnomerniji ekonomski i demografski razvoj cele države, u kome je razvoj severa bio relativno zapostavljen.

Poslednjih godina grad je doživeo nagli ekonomski razvoj, izgradnju i doseljavanje novih stanovnika. Stari deo grada je severno od reke, dok su novije četvrti na jugu. Izgradnja diplomatskog naselja, zgrada vlade i uređenje obala reke bi trebalo da bude kompletirano do 2030. Planove za izgradnju novih gradskih četvrti izradio je japanski arhitekt Kišo Kurokava. Decembra 2006. otkriveni su planovi da se u Astani izgradi divovski providni šator pod imenom „Kan šatiri“, visok 150 m, koji bi pokrivao deo grada. Arhitekta ovog projekta je Norman Foster.

Moderna Astana je planirani grad, poput Brazilije u Brazilu, Kanbere u Australiji, Vašingtona u Sjedinjenim Državama i drugih planiranih prestonica.[8] Nakon što je Astana postala prestonica Kazahstana, grad je znatno promenio svoj oblik. Glavni plan Astane je dizajnirao japanski arhitekta Kišo Kurokava.[8] Kao sedište vlade Kazahstana, Astana je mesto u kome se nalazi zgrada parlamenta, vrhovni sud, predsednička palata i brojna vladina odeljenja i agencije. Ona je dom mnogih futurističkih zgrada, hotela i nebodera.[9][10][11] Astana ima ekstenzivni zdravstveni, sportski i obrazovni sistem.

Astana ima međunarodni aerodrom udaljen 15 km južno od centra (oznaka TSE). Novi aerodrom se planira zapadno od grada.

Geografija

uredi

Klima

uredi

Astana je drugi najhladniji glavni grad na svetu, nakon Ulan Batora, glavnog grada Mongolije, što je pozicija kojuje ranije držala kanadska prestonica, Otava, dok Astana nije stekla status glavnog grada 1997.[12][13]

Astana ima vlažnu kontinentalnu klimu.[14] Prosečna godišnja temperatura u Astani je 3,5 °C. Januar je najhladniji mesec sa prosečnom temperaturom od -14,2 °C, dok je juli najtopliji s prosečnom temperaturom od 20,8 °C. Letnje temperature povremeno dostižu 35 °C, a zimi temperatura pada i do -35 °C.[15]

Istorija

uredi

Astanaa je osnovana 1830. kao baza ruske vojske, a 1868. postao je administrativni centar za taj kraj. Kad je 1939. broj stanovnika narastao na 33.000, grad je postao centar oblasti. Uloga grada narasla je sredinom 1950-ih za vreme sovjetske kampanje naseljavanja nenaseljenih krajeva. Tada je ime grada promenjeno u „Celinograd”, a postao je administrativni centar čitave regije u koju su ušle pet severnih oblasti tadašnje Kazaške SSR. Grad se u to vreme ubrzano razvio, pa su tad osnovani i brojni fakulteti (medicinski, građevinski, agronomski, pedagoški) i naučno istraživalački instituti.

Nakon što je Kazahstan stekao nezavisnost 1992. godine, prvi korak nove vlasti bila je promena imena grada, pa je on preimenovan u „Akmola”, što na kazaškom znači „Beli grob”. Međutim, već 1994. odlučeno je da se u Akmolu presele sve vladine ustanove[2] a taj proces je dovršen 1997. godine. Godinu dana kasnije gradu je dato ime „Astana”.[17] Grad je 2019. godine dobio ime „Nur Sultan” koji je nosio svega tri godine kada mu je vraćeno ime „Astana”.

Stanovništvo

uredi

Prema proceni, u gradu je 2010. živelo 684.479. stanovnika. U septembru 2017. godine, populacija Astane je bila 1.029.556;[18] što je dvostruko više od one iz 2002. od 493.000.[19]

Kretanje broja stanovnika
1979. 1989. 1999. 2010. 2013.
233.638. 277.365. 312.965. 684.479. 808.429.

Privreda

uredi

Saobraćaj

uredi

Partnerski gradovi

uredi

Reference

uredi
  1. ^ „Kazakhstan Country Codes”. CountryCallingCodes.com. Pristupljeno 9. 3. 2015. 
  2. ^ a b v Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 75. ISBN 86-331-2075-5. 
  3. ^ „Astana, a city of modern structures”. Jakarta Times. 
  4. ^ „Astana, Kazakhstan: the space station in the steppes”. The Guardian. 
  5. ^ „Čislennostь naseleniя RK po polu v razreze oblasteй, gorodov, raйonov raйonnыh centrov i poselkov”. Arhivirano iz originala 5. 4. 2013. g. Pristupljeno 11. 10. 2012. 
  6. ^ „Usvojeno: Menjaju ime prestonice u čast prvog predsednika”. B92. 20. 3. 2019. Pristupljeno 20. 3. 2019. 
  7. ^ „Glavni grad Kazahstana ponovo nosi naziv Astana”. Politika. Pristupljeno 16. 9. 2022. 
  8. ^ a b „Astana, Kazakhstan: the space station in the steppes”. The Guardian. 8. 8. 2010. Pristupljeno 20. 2. 2015. 
  9. ^ Myers, Steven Lee (13. 10. 2006). „Kazakhstan’s Futuristic Capital, Complete With Pyramid”. The New York Times. Pristupljeno 6. 10. 2014. 
  10. ^ „Astana, the futuristic frontier of architecture”. The Guardian. 8. 8. 2010. Pristupljeno 6. 10. 2014. 
  11. ^ Carrington, Daisy (13. 7. 2012). „Astana: The world's weirdest capital city”. CNN. Pristupljeno 6. 10. 2014. 
  12. ^ White, Brian (9. 1. 2013). „Ulaanbaatar is the Coldest Capital”. The Mongolist. Arhivirano iz originala 26. 02. 2015. g. Pristupljeno 19. 2. 2015. 
  13. ^ „Still the third-coldest capital, despite balmy temperatures”. Canada.com. 4. 1. 2007. Arhivirano iz originala 6. 6. 2015. g. Pristupljeno 19. 2. 2015. 
  14. ^ Updated Central, South, Southeast, and Eastern Asian and Siberian Map of the Köppen climate classification system.
  15. ^ a b „Weather and Climate-The Climate of Astana” (na jeziku: ruski). Weather and Climate. Pristupljeno 8. 2. 2015. 
  16. ^ „Akmola (Astana) Climate Normals 1961–1990”. National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Pristupljeno 8. 2. 2015. 
  17. ^ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/39656/Astana Astana national capital, Kazakhstan Pristupljeno 12. 12. 2019.
  18. ^ „Ob izmenenii čislennosti naseleniя Respubliki Kazahstan s načala 2017 goda do 1 dekabrя 2017 goda (Citizenship of the Republic of Kazakhstan ... to 1 December 2017)” (na jeziku: ruski). 4. 1. 2018. 
  19. ^ „Naselenie Astanы”. www.demoscope.ru. Pristupljeno 31. 12. 2017. 

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi
Preuzeto iz „https://sr.wiki.x.io/w/index.php?title=Астана&oldid=28331649”