Saudijska Arabija

држава у западној Азији
(preusmereno sa Saudi Arabia)

Saudijska Arabija (arap. السعودية), zvanično Kraljevina Saudijska Arabija (arap. المملكة العربية السعودية, O ovoj zvučnoj datoteci izgovor), država je u jugozapadnoj Aziji i na Bliskom istoku.[8] Pokriva najveći deo Arabijskog poluostrva. Graniči se sa Jordanom na severu, Irakom na severu i severoistoku, sa Kuvajtom, Katarom, Bahreinom i Ujedinjenim Arapskim Emiratima na istoku, Omanom na jugoistoku i Jemenom na jugu, i Persijskim zalivom na severoistoku i Crvenim morem na zapadu. Zauzima površinu od oko 2.150.000 km2 i ima preko 30 miliona stanovnika, od čega su dve trećine Saudijci i jedna trećina strani državljani.[9][10][11]

Kraljevina Saudijska Arabija
المملكة العربية السعودية (arapski)
Krilatica: Nema boga osim Alaha, Muhamed je Božiji poslanik (šehadet)[1][a]
(arap. لا إله إلا الله، محمد رسول الله)
Himna: Kraljevski pozdrav
(arap. السلام الملكي)
Položaj Saudijske Arabije
Glavni grad 
(i najveći)
Rijad
24° 39′ N 46° 46′ E / 24.650° S; 46.767° I / 24.650; 46.767
Službeni jezikarapski[3]
Vladavina
Oblik državeunitarna islamska apsolutna monarhija
 — KraljSalman
 — PrestolonaslednikMuhamed ibn Salman
Zakonodavna vlastnema
Istorija
Osnivanje
 — Emirat Dirija1727.
 — Emirat Nadžd1824.
 — Emirat Rijad13. januar 1902.
 — Ujedinjenje23. septembar 1932.
 — Pristupanje Ujedinjenim nacijama24. oktobar 1945.
 — Trenutni Ustav31. januar 1992.
Geografija
Površina
 — ukupno2,149,690[3] km2(12)
 — voda (%)0,0
Stanovništvo
 — 2022.Rast 32.175.224[4](46)
 — gustina15 st./km2(174)
Privreda
BDP / PKM≈ 2024.
 — ukupnoRast 2,354 bln. $[5](17)
 — po stanovnikuRast 70.333 $[5](15)
IHR (2022)0,875[6](40) — veoma visok
ValutaSaudijski rijal[7]
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC +3
Internet domen.sa
Pozivni broj+966

Pre osnivanja Kraljevstva Saudijske Arabija, teritorija današnje Saudijske Arabije je obuhvatala četiri posebna regiona: Hidžaz, Nadžd i delove istočne Arabije (El Hasa) i južne Arabija (Asir).[12] Kraljevstvo Saudijsku Arabiju je 1932. osnovao Ibn Saud, koji je ujedinio ova četiri regiona u jednu državu kroz niz osvajanja počevši od 1902. i osvajanja Rijada, postojbine svoje porodice, dinastije Saud. Od tada država je apsolutna monarhija kojom se vlada po islamskim principa, naročito pod uticajem vahabizma. Vahabi Islam je nazivan „predominantnim svojstvom Saudijske kulture”.[13][14] Saudijska Arabija se ponekad naziva „zemljom dve svete džamije” u smislu Mesdžid el Haram (u Meki) i Mesdžid en Nabavi (u Medini) — dva najsvetija mesta islama. Trenutno državno uređenje je na snazi od 1932. godine kada je Abdul-Aziz ibn Saud proglasio nezavisnost Kraljevstva, dok se njegovi korijeni mogu naći još dublje u istoriji, sa uspostavom prve saudijske države 1744. godine.

Saudijska Arabija je vodeći svetski izvoznik nafte, koja je ujedno i glavni ekonomski pokretač razvoja države.[15][16] Izvoz nafte čini oko 90% ukupnog izvoza i donosi oko 75% prihoda državnog budžeta, što doprinosi relativnom ekonomskom blagostanju njenih stanovnika.[17][18] Loša strana velike zavisnosti ekonomije od nafte je nestabilna cena navedenog energenta na svetskom tržištu[19]. Takođe ponekad ovu zemlju i Rusiju nazivaju energetskim supersilama.[20][21] Grupe za zaštitu ljudskih prava učestalo optužuju vladu Saudijske Arabije za njihova kršenja, međutim saudijske vlasti te optužbe odbacuju.

Geografija

uredi
 
Mapa SA
 
Pustinja El Zulfi

Kraljevina zauzima oko 80% teritorije poluostrva[22] i leži između 16° i 33° severne geografske širine i između 34° i 56° istočne geografske dužine. Godine 2000. Saudijska Arabija i Jemen su sklopili dogovor o razgraničenju[23] Veliki deo granice sa južnim komšijama, Ujedinjenim Arapskim Emiratima i Omanom, još uvek nije precizno određen niti markiran, tako da tačna veličina zemlje još uvek nije poznata.[24] Saudijske vlasti navode površinu od 2.217.949 km². Drugi izvori daju podatke koji se kreću između 1.960.582 km² i 2.240.000 km².[25] Zemlja se obično rangira kao 13/14. po veličini u svetu.[26]

Geografijom Saudijske Arabije dominira Arabijska pustinja i susedne polupustinje i žbunotvite stepe. Više od devet desetina teritorije zauzima pustinja, uključujući najveću neprekidnu površinu pod peskom na Zemlji, Rub el Hali.[27] U državi nema reka ili jezera, ali zato su vadiji brojni. Malo obradivih površina se nalazi u aluvijalnim nanosima u vadijima, basenima i oazama. Glavna topografska odlika je centralna visoravan, sa planinama koje se uzdižu visoko iz uskog nizijskog pojasa uz Crveno more. Glavni planinski lanci su Hidžaz i Asir sa najvišim vrhom Saudom (3.133 m). Ovaj deo je poznat kao najzeleniji i deo s najsvežijom klimom u Arabiji. Sa istočne strane planina teren se polako spušta do zapadnog priobalja uz Persijski zaliv i granica sa UAE i Omanom. U centru je zaravan Nejd. Na jugu leži negostoljubiva pustinja „Rub el Kali” (Prazni ćošak) u kojoj gotovo uopće nema života.[28]

Saudijska Arabija nema stalnih reka ili jezera. Njena obala je duga oko 2.640 km.

Flora i fauna

uredi

Lokalne životinje uključuju: ibekse (planinske divokoze), divlje mačke, babune, vukove i hijene u brdskim i planinskim krajevima. Male ptice žive u oazama. Obalski dio Crvenog mora je bogat koralima i brojnim morskim vrstama.

Klima

uredi
 
Kepenova mapa za Saudijsku Arabiju (jugozapadna Azija)[29]
zasniva se na vegetaciji, temperaturi, precipitaciji i godišnjim dobima

Ekstremna vrućina i bezvodnost su karakteristike većeg dela Saudijske Arabije.[30] To je jedno od nekoliko područja u svetu gde temperature dostižu od preko 50 °C; dok je najveća zabeležena temperatura 51,7 °C. Zimi se povremeno pojavljuju mraz ili sneg u unutrašnjosti ili na većim nadmorskim visinama, međutim to se dešava svega jednom ili dva puta u deceniji. Najniža zabeležena temperatura je −12 °C u Turaifu. Prosečne zimske (januar) temperature se kreću u rasponu 8—20 °C u gradovima u unutrašnjosti, poput Rijada, dok su u Džedi i na obali Crvenog mora iznosi 19—29 °C. S druge strane, prosečne letnje temperature (jul) iznose 27—43 °C u Rijadu, odnosno 27—38 °C u Džedi. Noću se temperature u pustinjama u unutrašnjosti spuštaju na izuzetno niske vrednosti, a danju pustinjski pesak povećava Sunčevu toplotu.

Godišnja količina kiše u proseku kreće od 20 do 40 cm. Južni delovi kišu dobijaju povremeno, zahvaljujući delovanju jugozapadnih monsuna. U planinama zimi ponekad pada sneg. U unutrašnjosti zemlje temperature su uglavnom više, a duž obale vlažnost vazduha je preko 90%. Godišnja količina padavina iznosi oko 100 mm u Rijadu (uglavnom u periodu od januara do maja), dok je u Džedi oko 54 mm (uglavnom u periodu od novembra do januara). Iznenadni pljuskovi mogu dovesti do jakih bujica u vadijima (suvim koritima).

Istorija

uredi
 
Crkva u Džubailu je građevina iz 4. veka koja se nalazi u Džubailu (Aš Šarkija); otkrivena je 1986.; pre 38 godina (1986) i originalno je pripadala Crkvi Istoka, drevnom nestorijanskom ogranku istočnog hrišćanstva na Srednjem istoku; jedna je od najstarijih crkava[31]

Osim malog broja gradskih trgovačkih naselja, kao što su Meka i Medina, koja se nalazi u Hedžazu na zapadu Arabijskog poluostrva, veći deo današnje Saudijske Arabije su bile negostoljubive pustinje koja su naseljavala nomadska plemenska društva. Osnivač islama Muhamed je rođen u Meki oko 570. Početkom 7. veka, Muhamed je ujedinio brojna plemena širom poluostrva i stvorio jedinstvenu islamsku versku zajednicu. Nakon njegove smrti 632, njegovi sledbenici su brzo proširili teritoriju pod muslimanskom vladavinom izvan Arabije, osvajajući ogromna prostranstva (od Iberijskog poluostrva na zapadu do današnjeg Pakistana na istoku) u roku od nekoliko decenija. Na taj način Arabija je uskoro postala politički periferni region u muslimanskom svetu kako se fokus pomerao na razvijenije zauzete zemlje.[32] Od 10. veka do početka 20. veka, Meku i Medina bili pod kontrolom lokalnih arapskih vladara, koji su nosili titule šarif Meke, ali je veći deo ovog perioda šarif dugovao vernost vladaru jednog od najvećih islamskih carstava sa prestonicama u Bagdadu, Kairu ili Istanbulu. Veći deo ostatka današnje Saudijske Arabije se vratio na tradicionalnu plemensku upravu.[33]

U stara vremena domaći i strani vladari borili su se za prevlast nad ovom oblašću. Godine 1517. Osmansko carstvo uspostavilo je vlast nad većim delom poluostrva.

Islamski verski reformator Muhamed ibn Abd el Vahab udružio je oko 1750. snage s vladarom mesta Diradža u središnjoj Arabiji, Muhamadom ibn Saudom, čiji su naslednici do početka 19. veka s potporom širokih slojeva pobornika novog verskog vođe osvojili većinu Arapskog poluostrva. Veza dinastije Saud s vahabskom interpretacijom islama ostaće jedno od ključnih obeležja saudijske države i u budućnosti.[34]

Nova arapska sila pobudila je reakciju svojih moćnih susjeda, Osmanskog carstva i njegovog saveznika Egipta koji su 1818. uništili prvu saudijsku državu. Ubrzo je usledila obnova, ali druga država podlegla je unutrašnjim sukobima i ratovima sa susedima 1891.

Modernu Saudijsku Arabiju osnovao je Abdulaziz ibn Abdul-Rahman, a na Zapadu poznat kao Ibn Saud, koji je 1902. započeo da okuplja tradicionalne porodične zemlje kombinacijom oružanih sukoba i vešte diplomacije. Saudijska Arabija bila je pod Britanskim protektoratom od 1915. do 1927. Ujedinjeno Kraljevstvo, tada najznačajnija sila na Bliskom istoku, priznalo je nezavisnost Saudove kraljevine 1927, a 1932. Hidžaz i Nedžd (središnji deo Arapskog poluostrva) i formalno su ujedinjeni u Kraljevinu Saudijsku Arabiju.[35][36][37][38]

Nakon ujedinjenja

uredi

Politički uspesi nisu bili praćeni ekonomskim sve dok nisu otkrivena naftna nalazišta u martu 1938. godine.[39] Razvojni programi iskorištavanja nalazišta su prekinuti Drugim svetskim ratom 1939. godine, da bi bili ponovo pokrenuti 1946. godine, a proizvodnja je dostigla pune kapacitete 1949. godine. Nafta je obezbedila ekonomski prosperitet zemlje i ojačala njenu poziciju u svetu. Na međunarodnom planu Saudijska Arabija balansira između dobrih odnosa s državama Zapada i odanosti zajedničkim arapskim ciljevima. Saudijsko društvo je još je uvek u velikoj meri konzervativno i značajan uticaj imaju islamske verske vođe (ulema).[40]

Posle Abdul Azizove smrti 1953. godine tron je preuzeo njegov sin Saud, koji je vladao do 1964. godine, da bi ga naslijedio Fajsal. Unutarporodična rivalstva su dovela do ubistva Fajsala od strane njegovog nećaka princa Fajsal ibn Musaida 1975. godine. Nakon ubistva presto je preuzeo kralj Khalid koji je vladao sedam godina i bio nasleđen od kralja Fahda 1982. godine. Fahd je umro 2005. godine a nasledio ga je njegov polubrat Abdula, trenutni vladar Saudijske Arabije.[41][42][43]

Od Drugog svetskog rata pa naovamo, vladari ove dinastije podržavaju Palestince i održavaju bliske veze sa SAD. Godine 2000. Saudijska Arabija i Jemen rešili su dugotrajan spor oko granice.

Saobraćaj

uredi

Mreža železničkih pruga duga je 1.392 km, a mreža puteva 152.044 km, od čega je 45.461 km asfaltirano. Mrežom saobraćajnica Rijad je povezan sa obalom, Jemenom, Kuvajtom i Jordanom.

Privreda

uredi
 
Finansijski centar Kralj Abdula u Rijadu je jedan od najvećih investicionih centara Srednjeg istoka
 
Saudi Aramko, najvrednija kompanija na svetu i glavni izvor državnih prihoda

Privreda Saudijske Arabije je bazirana na nafti. Ona je najveći proizvođač nafte među zemljama članicama OPEK-a i treći proizvođač nafte u svetu. Rezerve Saudijske Arabije čine jednu četvrtinu ukupnih svetskih zaliha nafte. Otprilike 75% budžeta se puni prihodima od izvoza nafte. Naftna industrija učestvuje sa 45% u društvenom proizvodu Saudijske Arabije. Ova država ima službeno zalihe nafte u iznosu 260 milijardi barela, što je 24% svjetskih rezervi. Osim nafte, proizvodi se zemni gas, gips, urma, pšenica i desalinizovana voda.

Porast cena nafte u godinama 2008—2009 je započeo drugi naftni „bum”, ostvarujući višak u budžetu od 28 milijardi američkih dolara. Akcije kompanija su znatno dobile na vrednosti.

Privreda Saudijske Arabije je 13. u svetu po kompetitivnosti.[44] Ulažu se veoma velika sredstva da privreda postane više raznolika. U toku je rekordan porast korištenja personalnih kompjutera, zahvaljujući deregulaciji. Državni sistem osigurava učenicima i studentima besplatno obrazovanje, knjige i zdravstvenu zaštitu, i otvorena je svim Saudijcima. Preko 25% godišnjeg državnog budžeta se izdvaja za obrazovanje, uključujući i izdvajanja za profesionalnu orijentaciju. Saudijska Arabija je jedna od nekoliko najbrže rastućih ekonomija u svetu, sa prihodom po stanovniku od 20.700 američki dolara (2007).

Administrativna podela

uredi
 
Provincije Saudijske Arabije

Saudijska Arabija je podeljena na 13 provincija:

Političko uređenje

uredi
 
Kralj Salman od SA, nasledio presto 2015.

Centralna institucija vlasti zemlje je Saudijska monarhija.[45] U zakonu usvojenom 1992. godine navedeno je da je Saudijska Arabija monarhija pod vlašću sinova i unuka prvog kralja Abdulaziza ibn Sauda.

Kuran predstavlja ustav zemlje, a vrhovni zakon čini šerijat (islamski zakon baziran na Kuranu).[46] Neke zapadne organizacije procenjuju da je režim ove države deveti po redu najtotalitarniji režim u svetu.

Ne postoje priznate političke stranke niti izbori, izuzev lokalnih izbora održanih 2005. godine na kojima su pravo glasa imali samo muškarci.[47] Kraljeva vlast je teoretski ograničena šerijatom i nekim lokalnim tradicijama. On takođe mora imati podršku ostatka Saudijske familije, uleme (verskih lidera) i drugih važnih grupa saudijskog društva.

Saudijska vlada podržava islam finansirajući džamije i škole Kurana širom sveta. Vodeći ljudi kraljevske porodice biraju kralja iz redova jednog od svojih pripadnika, uz odobrenje uleme.

Stanovništvo

uredi

Veliki dio kopna se sastoji od slabo naseljenih pustinja i polupustinjskih regija; na tim područjima se uglavnom nalaze Beduini. U navedenom delu zemlje vegetacija je ograničena na korov i grmlje. Manje od 2% zemlje čini obradiva površina. Naseljena mesta su uglavnom koncentrisana uz istočne i zapadne obale, te na par gusto naseljenih oaza u unutrašnjosti kao što su Hofuf i Burahda. Neke oblasti, poput pustinje Rub el Kali i Arabijske pustinje, uopšte nisu naseljene, iako se zbog potreba industrije nafte planira izgradnja naselja i u tim delovima zemlje. Stanovništvo je koncentrisano u gradovima na zapadnoj obali i njenom zaleđu (Džeda, Meka, Medina), glavnom gradu Rijadu u središtu zemlje, kao i na istočnom priobalju gdje je locirana većina naftnih izvora (Damam, Hufuf, Dahran).

Islam je religija skoro celokupnog domaćeg stanovništva i jedini ima službeno priznanje. Saudijska Arabija je kolevka ove vere i u zemlji se nalaze dva najvažnija islamska svetišta, Meka i Medina. Arapski odnosno njegov lokalni dijalekt je jezik većine stanovništva. Velik broj stanovnika (oko 6 mil.) su strani državljani na radu u industriji nafte i u drugim sektorima privrede.

Najveći gradovi

uredi

Kultura

uredi
 
Kamenovanje šejtana u Mini tokom hodočašća hadž, po tradiciji Ibrahima i Ismaila

Kultura Saudijske Arabije je utemeljena na islamskim i plemenskim vrednostima. Meka i Medina su glavni kulturni centri u državi. Vikend obuhvata petak i subotu.

„El Ardha” je državni nacionalni folklorni ples, a to je igra sa mačevima, bazirana na beduinskoj tradiciji. „El sihba” je folklorna muzika, poreklom iz Andaluzije. U gradovima Meka, Medina i Džeda, veoma je popularan instrument „mizmar”, nalik na obou. „Samri” je popularna forma tradicionalne muzike, koja uključuje i moderni arapski instrument „oud”.

Oblačenje prati striktno principe „hidžaba”, što je islamski odraz jednostavnosti, posebno u oblačenju. Oblačenje je prilagođeno klimatskim uslovima. Odeća se sastoji od tradicionalnih odevnih predmeta.

Moderni Saudijski pisci su: Abdul Rahman Munif, Josef el Mohajmid, Abdu Kal, Ali el Domaini, Ahmed Abodehman, Abdula el Kvasemi

Sport

uredi

Muškarci se često bave sportom. Žene retko učestvuju u sportskim aktivnostima, najčešće u dvoranama. Fudbal je najpopularniji sport. Saudijska Arabija učestvuje na Letnim Olimpijadama. Fudbalska reprezentacija Saudijske Arabije učestvuje u takmičenjima koja su pod okriljem FIFA-e. Pojedini popularni fudbaleri su: Madžed Abdula, Mohamed el Deajea, Sami el Džaber, Said el Uvajran i Fahad el Biši.

Vojska

uredi

Saudijsko Ministarstvo odbrane i avijacije je zaduženo za upravljanje vojnim snagama Saudijske Arabije. Ono je takođe zaduženo za izgradnju civilnih aerodroma i vojnih baza, kao i za meteorologiju.

Oružane snage su sastavljene od: Armije, mornarice, vazduhoplovstva, protivvazdušne odbrane, Nacionalne garde, Kraljevske zaštitne regimente, i specijalnih snaga.

Saudija ima svoju vojnu industriju. Vojni budžet je u iznosu od 38 milijardi američkih dolara.[58][59][60]

U okviru Ministarstva unutrašnjih poslova se nalaze: policija, graničari, obalska straža i „El Mudžahedin”.[61][62]

Napomene

uredi
  1. ^ Šehadet (izjava verovanja) ponekad se prevodi kao „Nema boga osim Boga”, prevedeno — bez romanizacije arapske reči Alah koja se doslovno prevodi kao Bog (prefiks Al- je određeni član).[2]

Reference

uredi
  1. ^ „About Saudi Arabia: Facts and figures”. The royal embassy of Saudi Arabia, Washington, D.C., United States. Arhivirano iz originala 17. 4. 2012. g. Pristupljeno 14. 3. 2017. 
  2. ^ *„God”. Islam: Empire of Faith. PBS. 
    • „Islam and Christianity”, Encyclopedia of Christianity (2001): »Arabic-speaking Christians and Jews also refer to God as Allah
    • L. Gardet. „Allah”. Encyclopaedia of Islam Online. 
  3. ^ a b „Saudi Arabia”. The World Factbook (2024 izd.). Central Intelligence Agency. 
  4. ^ „Saudi Census 2022”. portal.saudicensus.sa. General Statistics Authority - Kingdom of Saudi Arabia. Arhivirano iz originala 28. 7. 2023. g. Pristupljeno 16. 7. 2023. 
  5. ^ a b „World Economic Outlook Database, April 2024 Edition. (Saudi Arabia)”. www.imf.org. International Monetary Fund. 16. 4. 2024. Pristupljeno 16. 4. 2024. 
  6. ^ „Human Development Report 2023/24” (PDF) (na jeziku: engleski). United Nations Development Programme. 13. 3. 2024. str. 288. Arhivirano (PDF) iz originala 13. 3. 2024. g. Pristupljeno 13. 3. 2024. 
  7. ^ „Saudi Arabia”. International Monetary Fund. 
  8. ^ „United Nations Statistics Division — Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2011. g. Pristupljeno 11. 04. 2014. 
  9. ^ Saudi Arabia profile — Key facts. BBC News. 23. 5. 2013
  10. ^ „Saudi Arabia Launches New Housing Scheme To Ease Shortage”. 13. 3. 2014. 
  11. ^ „Demography of Religion in the Gulf”. Mehrdad Izady. 2013. 
  12. ^ Madawi Al-Rasheed (2013). A Most Masculine State: Gender, Politics and Religion in Saudi Arabia. Cambridge University Press. str. 65. ISBN 9780521761048. 
  13. ^ Tripp & North 2003, str. 14
  14. ^ Malbouisson 2007, str. 23.
  15. ^ U.S. Energy Information Administration — Saudi Arabia Country Energy Profile
  16. ^ Human Development Report 2014 (PDF). United Nations. 2013. str. 159. 
  17. ^ „Social Services 2”. Arhivirano iz originala 26. 10. 2006. g. Pristupljeno 14. 03. 2017. 
  18. ^ Royal Embassy of Saudi Arabia-London: The Kingdom Of Saudi Arabia — A Welfare State
  19. ^ „Gulf Daily News”. Arhivirano iz originala 1. 5. 2008. g. Pristupljeno 14. 3. 2017. 
  20. ^ Buzan 2004, str. 71
  21. ^ „The erosion of Saudi Arabia's image among its neighbours”. Middleeastmonitor.com. 7. 11. 2013. Arhivirano iz originala 09. 11. 2013. g. Pristupljeno 14. 03. 2017. 
  22. ^ Stokes 2009, str. 605 harvnb greška: više ciljeva (2×): CITEREFStokes2009 (help)
  23. ^ Yemen, Saudi Arabia sign border deal, BBC News, June 12, 2000. June 25, 2008.
  24. ^ Stokes 2009, str. 605. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFStokes2009 (help)
  25. ^ „CIA World Factbook — Rank Order: Area”. Arhivirano iz originala 09. 02. 2014. g. Pristupljeno 14. 03. 2017. 
  26. ^ „CIA World Factbook — Rank Order: Area”. The World Factbook. 26. 1. 2012. Arhivirano iz originala 09. 02. 2014. g. Pristupljeno 14. 03. 2017. 
  27. ^ Vincent 2008, str. 141. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFVincent2008 (help)
  28. ^ Vincent, Peter (2008). Saudi Arabia: an environmental overview. Taylor & Francis. str. 141. ISBN 978-0-415-41387-9. 
  29. ^ Peel, M. C.; Finlayson, B. L.; McMahon, T. A. (2007). „Updated world map of the Köppen–Geiger climate classification”. Hydrol. Earth Syst. Sci. 11 (5): 1633—1644. Bibcode:2007HESS...11.1633P. ISSN 1027-5606. doi:10.5194/hess-11-1633-2007 .  (dir. veza: Final Revised Paper)
  30. ^ „Saudi Arabia”. Weather Online. 
  31. ^ Langfeldt, John A. (1994). „Recently discovered early Christian monuments in Northeastern Arabia”. Arabian Archaeology and Epigraphy. 5: 32—60. ISSN 0905-7196. doi:10.1111/j.1600-0471.1994.tb00054.x. 
  32. ^ Lindsay 2005, str. 33.
  33. ^ East 1971, str. 75–76.
  34. ^ Harris et al. 1992, str. 369.
  35. ^ Faksh 1997, str. 89–90.
  36. ^ Murphy 2008, str. 5–8
  37. ^ Rasheed 1997, str. 81.
  38. ^ Dekmejian 1994, str. 131.
  39. ^ Mohamad Riad El Ghonemy (1998). Affluence and Poverty in the Middle East. Routledge. str. 56. ISBN 978-0-415-10033-5. 
  40. ^ Jones 2010, str. 218–219.
  41. ^ Cordesman 2003, str. 174.
  42. ^ Blanchard 2009, str. 5–6.
  43. ^ Cordesman 2009, str. 50–52
  44. ^ McDowall, Angus (19. 1. 2014). „Saudi Arabia doubles private sector jobs in 30-month period”. Reuters. 
  45. ^ Cavendish 2007, str. 78
  46. ^ Robbers 2007, str. 791
  47. ^ Saudi women barred from voting, BBC News, October 11, 2004. June 25, 2008.
  48. ^ „About ArRiyadh”. High Commission for the Development of Ar-Riyadh. Pristupljeno 14. 6. 2017. 
  49. ^ a b v g d đ „Population Distribution (Saudi and Non Saudi) in Governorates of Eastern Region, 2013 A.D.”. Stats.gov.sa. Pristupljeno 14. 6. 2017. 
  50. ^ a b v g „Population Distribution (Saudi and Non Saudi) in Governorates of Makkah Al-Mokarramah Region, 2014 A.D.”. Stats.gov.sa. Arhivirano iz originala 2. 3. 2016. g. Pristupljeno 14. 6. 2017. 
  51. ^ a b „Population Distribution (Saudi and Non Saudi) in Governorates of Aseer Region, 2013 A.D.”. Stats.gov.sa. Pristupljeno 14. 6. 2017. 
  52. ^ „Population Distribution (Saudi and Non Saudi) in Governorates of Hail Region, 2013 A.D.”. Stats.gov.sa. Pristupljeno 14. 6. 2017. 
  53. ^ a b „Population Distribution (Saudi and Non Saudi) in Governorates of Al-Madinah Al-Monawarah Region, 2013 A.D.”. Stats.gov.sa. Pristupljeno 14. 6. 2017. 
  54. ^ „Population Distribution (Saudi and Non Saudi) in Governorates of Al-Riyad Region, 2013 A.D.”. Stats.gov.sa. Pristupljeno 14. 6. 2017. 
  55. ^ „Population Distribution (Saudi and Non Saudi) in Governorates of Al-Qaseem Region, 2013 A.D.”. Stats.gov.sa. Pristupljeno 14. 6. 2017. 
  56. ^ „Population Distribution (Saudi and Non Saudi) in Governorates of Najran Region, 2013 A.D.”. Stats.gov.sa. Pristupljeno 14. 6. 2017. 
  57. ^ „Population Distribution (Saudi and Non Saudi) in Governorates of Tabouk Region, 2013 A.D.”. Stats.gov.sa. Pristupljeno 14. 6. 2017. 
  58. ^ „Country Profile: Saudi Arabia, Sept. 2006 Library of Congress” (PDF). 
  59. ^ Venter 2007, str. 150–53
  60. ^ „Saudi Arabia's nuclear gambit”. Asia Times. 7. 11. 2003. Arhivirano iz originala 07. 03. 2017. g. Pristupljeno 14. 03. 2017. 
  61. ^ Pike, John (27. 4. 2005). „Saudi Arabian National Guard”. Globalsecurity.org. 
  62. ^ „Saudi Arabia”. Reuters. 23. 5. 2012. Arhivirano iz originala 27. 05. 2012. g. Pristupljeno 14. 03. 2017. 

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi

24° N 45° E / 24° S; 45° I / 24; 45