25. avgust

25. avgust (25.08.) je 237. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (238. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 128 dana.

Događaji

avgust
P	U	S	Č	P	S	N
			1	2	3	4
5	6	7	8	9	10	11
12	13	14	15	16	17	18
19	20	21	22	23	24	25
26	27	28	29	30	31

325 — U Nikeji je završen Prvi vaseljenski crkveni sabor, koji je sazvao rimski car Konstantin Veliki. Nikejski sabor osudio je različite jeresi, posebno aleksandrijskog sveštenika Arija, uspostavio doktrinu o „svetom trojstvu“ i reformisao Julijanski kalendar.
766 — Car Konstantin V Kopronim ponizio je devetnaest visokih zvaničnika, nakon otkrivanja zavere protiv njega. On kažnjava vođe, Konstantina Podopagourosa i njegovog brata Strategiosa.
1248 — Holandski grad Omen dobija gradska prava i prava na utvrđenja od Ota III, nadbiskupa u Utrehtu.
1258 — Regent Đorđije Mouzalon i njegova braća ubijeni su tokom puča pod vođstvom aristokratske frakcije, otvarajući put svom lideru, Mihajlu VIII Paleologu, da u krajnjoj liniji uzurpira prestol Nikejskog carstva.
1270 — Kralj Francuske Luj IX Sveti umro je u Tunisu dok je trajao Osmi krstaški rat.
1537 — Formirana je Počasna artiljerijska kompanija, najstariji preostali puk u britanskoj vojsci, a drugi po starini.
1543 — Antonio Mota i nekoliko pratilaca postaju prvi Evropljani koji posećuju Japan.
1580 — Rat sukcesije u Portugalu: španska pobeda u Bici kod Alkantara dovodi do Iberijske unije.
1580 — Galileo Galilej demonstrira svoj prvi teleskop za venecijanske zakonodavce.
1530 — Portugalske snage porazila je Kraljevina Kandi u Bici kod Randenivela na Šri Lanki.
1758 — Sedmogodišnji rat: Fridrih Veliki porazio je rusku vojsku u Bici kod Corndorfa.
1814 — Rat iz 1812.: Drugi dan Požar u Vašingtonu, britanske trupe otvaraju vatru na Kongresnu biblioteku, Trezor Sjedinjenih Država, Ministarstvo rata Sjedinjenih država i druge javne zgrade.
1823 — Američki krznar (traper) Hug Glas je otkrio grizli medveda dok je bio na ekspediciji u Južnoj Dakoti.
1825 — Urugvaj je proglasio nezavisnost od Brazila.
1825 — Počinje Belgijska revolucija.
1839 — U Užicu je osnovana gimnazija.
1842 — U Kragujevcu su ustavobranitelji predvođeni Tomom Vučićem Perišićem podigli bunu seljaka nezadovoljnih povećanjem poreza i oborili sa vlasti kneza Mihaila Obrenovića.
1875 — Kapetan Metju Veb je postao prvi čovek koji je preplivao kanal Lamanš, plivajući iz Dovera, iz Engleske, u Kalis, u Francuskoj, za 21 sat i 45 minuta.
1883 — Francuska i Vijet Nam potpisuju Ugovor o Huangu, priznajući francuski protektorat nad Anamom i Tonkinom.
1894 — Kitasato Šibasaburo otkriva infektivni agens bubonske kuge i objavljuje svoje nalaze u The Lancet.
1898 — Sedam stotina grčkih civila, 17 britanskih stražara i britanskog konzula ubila je turska mafija na Kritu u Iraklionu, Grčka.
1814 — Prvi svetski rat: Japan je proglasio rat protiv Austro-Ugarske.
1814 — Prvi svetskog rat: Biblioteku Katoličkog univerziteta u Luvenu namerno uništava nemačka vojska. Hiljada nezamenljivih knjiga u gotici i renesansnih rukopisa su izgubljene.
1816 — Stvorena je Služba Nacionalnih parkova Sjedinjenih Država.
1920 — Poljsko-sovjetski rat: Poljske snage pod komandom Jozefa Pilsudskog su uspešno primorali Ruse da se povuku od Varšave u bici za Varšavu, odlučnoj bici Poljsko-sovjetskog rata.
1921 — SAD su potpisale s poraženom Nemačkom mirovni ugovor, čime je formalno okončano ratno stanje dveju država u Prvom svetskom rata.
1933 — Zemljotres u Dieki u oblasti Mao, Sičuan, Kina, poginulo 9.000 ljudi.
1939 — Ujedinjeno Kraljevstvo i Poljska formiraju vojni savez u kojem Velika Britanija obećava da će braniti Poljsku u slučaju invazije od strane strane vlasti.
1940 — Britansko ratno vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu bacilo prve bombe na Berlin. Do završetka rata 1945. na Berlin je palo oko 80.000 tona savezničkih bombi.
1942 — Drugi svetski rat: drugi dan bitke kod istočnih Solomona; konvoj japanskog pomorskog saobraćaja koji se kreće prema Guadalkanalu povlači se pod savezničkim vazdušnim napadom.
1944 — Snage Slobodne Francuske i Pokreta otpora su oslobodile Pariz u Drugom svetskom ratu.
1945 — Deset dana nakon završetka Drugog svetskog rata sa Japanom najavljujući svoju predaju, naoružane pristalice Kineske komunističke partije ubili su američkog obaveštajnog oficira Džona Birha, koji je po nekim američkim pravnicima smatran za prvu žrtvu hladnog rata.
1948 — Odbor Predstavničkog doma za antiameričke aktivnosti održao prvo slanje televizijskog izveštaja: "Dan konfrontacije" između Vitaker Čembersa i Algera Hisa.
1950 — Predsednik SAD Hari Truman je naredi američkoj vojsci da preuzme kontrolu nad nacionalnom železnicom kako bi se sprečio štrajk.
1961 — Predsednik Brazila Žanio Kvardos je posle samo sedam meseci na tom položaju neočekivano podneo ostavku, navodeći kao razlog neidentifikovane „okultne snage“.
1964 — Kenet Kaunda je postao prvi predsednik Zambije.
1965 — Snežna lavina koja se sručila s glečera u švajcarskim Alpima zatrpala je 108 ljudi.
1967 — Džordža Linkolna Rokvela, osnivača američke nacističke partije, ubio je bivši pripadnik njegove grupe.
1972 — Kina je prvi put upotrebila veto u Savetu bezbednosti UN i usprotivila se prijemu Bangladeša u svetsku organizaciju.
1980 — Zimbabve se pridruži Ujedinjenim nacijama.
1981 — Američki vasionski brod bez ljudske posade „Vojadžer 2“ imao je svoj najbliži prilaz Saturnu.
1989 — Posle 12 godina i šest milijardi pređenih kilometara, „Vojadžer 2“ dospeo je do planete Neptun, pretposlednjoj planeti u Solarnom sistemu u to doba, i njenom satelitu Triton i poslao na Zemlju snimke tih nebeskih tela.
1991 — Belorusija je dobila nezavisnost od Sovjetskog Saveza.
1991 — Počela je Bitka za Vukovar.
1991 — Linus Torvalds je objavio prvu verziju onog što će postati Linuks.
1992 — Počinje "Operacija Smoluća" od strane Vojske Republike Srpske
1997 — Egon Krenz, bivši vođa istočne Njemačke, osuđen je zbog politike ubistava na Berlinskom zidu.
1999 — Na osnovu tajne optužnice Haškog tribunala za zločine protiv čovečnosti, u Beču je uhapšen načelnik Generalštaba Vojske Republike Srpske general-pukovnik Momir Talić. Uhapšen je u sali u kojoj je u toku bio seminar o vojnoj doktrini.
2001 — Mete-Marit Tjesem Hojbi, samohrana majka i bivša kelnerica, udala se u Oslu za norveškog prestolonaslednika, princa Hakona.
2001 — Američka pevačica Aliah i nekoliko članova njene izdavačke kuće su poginuli u avionu koji je pao neposredno nakon poletanja sa aerodroma Marš Harbour, Bahami.
2006 — Bivši premijer Ukrajine Pavlo Lazarenko osuđen je na devet godina zatvora zbog pranja novca, prevare i iznude.
2012 — „Vojadžer 1“, svemirski brod, ušao je u međuzvezdani prostor i postao prvi predmet proizveden od strane čoveka koji je to učinio.
2017 — Uragan Harvi nastao u Teksasu predstavljao je moćan uragan 4. kategorije, najjači uragan u Sjedinjenim Američkim Državama počev od 2004. godine. U narednih nekoliko dana oluja je izazivala katastrofalne poplave u velikom delu istočnog Teksasa, ubivši 106 ljudi i izazivajući 125 milijardi dolara štete.

Rođenja

1530 — Ivan IV Grozni, ruski car. (prem. 1584)
1707 — Luis I od Španije, kralj Španije. (prem. 1724)
1744 — Johan Gotfrid fon Herder, nemački pisac, filozof i protestantski teolog. (prem. 1803)
1786 — Ludvig August od Vitelsbaha, bavarski kralj. (prem. 1868)
1819 — Alan Pinkerton, američki detektiv škotskog porekla. (prem. 1884)
1918 — Leonard Bernstajn, američki kompozitor, dirigent, autor, predavač muzike i pijanista. (prem. 1990)
1927 — Mihal Babinka, slovački književnik iz nekadašnje Jugoslavije. (prem. 1974)^[1]
1928 — Herbert Kremer, nemačko-američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (2000). (prem. 2024)
1930 — Šon Koneri, škotski glumac. (prem. 2020)^[2]
1930 — Aleksandar Mladenović, srpski lingvista. (prem. 2010)
1933 — Tom Skerit, američki glumac.
1933 — Vejn Šorter, američki džez muzičar (saksofonista) i kompozitor. (prem. 2023)
1942 — Đurđija Cvetić, srpska glumica. (prem. 2015)
1946 — Branko Cvejić, srpski glumac. (prem. 2022)
1949 — Salif Keita, malijski muzičar.
1949 — Džin Simons, američki muzičar, muzički producent, preduzetnik, glumac i pisac, najpoznatiji kao suosnivač, basista i pevač grupe Kiss.
1949 — Džon Sevidž, američki glumac.
1951 — Rob Halford, engleski muzičar, najpoznatiji kao pevač grupe Judas Priest.
1955 — Branislav Lečić, srpski glumac i političar.
1958 — Tim Berton, američki reditelj, producent, scenarista, konceptualni umetnik, pisac i animator.
1961 — Bili Rej Sajrus, američki muzičar i glumac.
1970 — Klaudija Šifer, nemačka manekenka, glumica i modna dizajnerka.
1970 — Robert Ori, američki košarkaš.
1972 — Džo Rajt, engleski reditelj.
1974 — Bojan Kostreš, srpski političar.
1985 — Radmila Manojlović, srpska pevačica.
1987 — Blejk Lajvli, američka glumica.
1987 — Ejmi Makdonald, škotska muzičarka.
1987 — Vladimir Štimac, srpski košarkaš.
1989 — Kajl Kjurik, američko-slovački košarkaš.
1989 — Nikola Malešević, srpski košarkaš.
1989 — Kevin Džouns, američki košarkaš.
1998 — Čajna En Maklejn, američka glumica i pevačica.

Smrti

383 — Gracijan, rimski car. (rođ. 359)
1270 — Luj IX, francuski kralj. (rođ. 1214)^[3]
1822 — Vilhelm Heršel, nemačko-britanski astronom i kompozitor. (rođ. 1738)
1867 — Majkl Faradej, engleski fizičar i hemičar. (rođ. 1791)
1908 — Anri Bekerel, francuski fizičar. (rođ. 1852)
1925 — Franc Konrad fon Hecendorf, austrougarski general i načelnik generalštaba. (rođ. 1852)
1900 — Fridrih Niče, nemački filozof. (rođ. 1844)
1984 — Truman Kapote, američki književnik, scenarista i dramaturg. (rođ. 1924)^[4]
2000 — Ivan Stambolić, bivši predsednik Predsedništva Socijalističke Republike Srbije. (rođ. 1936)
2005 — Davor Bobić, srpski reper (rođ. 1977)
2012 — Nil Armstrong, prvi čovek koji je stupio na tlo Meseca. (rođ. 1930)
2016 — Džejms Kronin, američki fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku. (rođ. 1931)
2018 — Džon Makejn, američki političar i senator (rođ. 1936)
2021 — Milan Gutović, srpski glumac

Praznici i dani sećanja

1718 — Francuski iseljenici u Americi, u Luizijani su osnovali grad Nju Orleans, po francuskom vojvodi od Orleana.
1825 — Urugvaj je objavio nezavisnost od Španije.

Vidi još

Reference

^ „BABINKA Mihal”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Pristupljeno 23. 1. 2024.
^ Harmetz, Aljean (31. 10. 2020). „Sean Connery, Who Embodied James Bond and More, Dies at 90 - To legions of fans who have watched a parade of actors play Agent 007, none played the part as magnetically or as indelibly as Mr. Connery.”. The New York Times. Pristupljeno 31. 10. 2020. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
^ Consoli, Joseph P. (2013). The Novellino or One Hundred Ancient Tales: An Edition and Translation based on the 1525 Gualteruzzi editio princeps (na jeziku: engleski). Routledge. str. 158. ISBN 978-1-136-51105-9.
^ „Biografija Truman Kapote”. bs.eferrit.com. Pristupljeno 20. 1. 2022.

[БАБИНКА_Михал-1] „BABINKA Mihal”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Pristupljeno 23. 1. 2024.

[NYT-20201031-2] Harmetz, Aljean (31. 10. 2020). „Sean Connery, Who Embodied James Bond and More, Dies at 90 - To legions of fans who have watched a parade of actors play Agent 007, none played the part as magnetically or as indelibly as Mr. Connery.”. The New York Times. Pristupljeno 31. 10. 2020. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

[3] Consoli, Joseph P. (2013). The Novellino or One Hundred Ancient Tales: An Edition and Translation based on the 1525 Gualteruzzi editio princeps (na jeziku: engleski). Routledge. str. 158. ISBN 978-1-136-51105-9.

[4] „Biografija Truman Kapote”. bs.eferrit.com. Pristupljeno 20. 1. 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]