10. maj
датум
10. maj (10.05) je 130. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (131. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 235 dana.
Događaji
uredi| maj | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | |||||
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
| 31 | ||||||
- 1497 — Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči krenuo na prvo putovanje u Novi svet. Prema latinskoj verziji njegovog imena nemački kartograf Martin Valdzemiler Novi svet nazvao Amerika, premda je novi kontinet 1492. otkrio Kristifor Kolumbo.
- 1655 — Englezi od Španije preuzeli Jamajku, pod španskom vlašću 161 godinu.
- 1774 — Luj XVI postaje kralj Francuske.
- 1844 — Načelnik Ministarstva prosvete u Vladi Srbije Jovan Sterija Popović uputio svim okružnim načelstvima dopis da se starine šalju u Narodni muzej. Taj datum smatra se danom osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, mada je akt o osnivanju donet u septembru.
- 1865 — Trupe Unije zarobile, u Američkom građanskom ratu, predsednika Konfederacije Džefersona Dejvisa.
- 1871 — Francuska i Nemačka u Frankfurtu potpisale sporazum kojim su Alzas i Lorena ustupljeni Nemcima.
- 1877 — Rumunija proglašava nezavisnost od Turske.
- 1881 — Krunisan rumunski kralj nemačkog porekla Karol I Hoencolern, prvi kralj Rumunije.
- 1882 — Počeo šahovski turnir u Beču, Austrija.
- 1904 — Osnovana firma Horh, koja kasnije postaje Audi.[1]
- 1906 — Italijanski kralj i švajcarski predsednik zvanično otvorili „Simplon“, tunel kroz Alpe kojim su povezane Italija i Švajcarska.
- 1923 — Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčka sklopile Konvenciju o osnivanju Slobodne zone u Solunu, kojom je na 50 godina Kraljevini SHS pripala carinska uprava. Novi aranžman Jugoslavija i Grčka potpisale 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina.
- 1933 — U Berlinu, ispred Rajhstaga, nacisti spalili više od 25.000 knjiga Marksa, Frojda, Brehta, Ajnštajna i naveli da počinje novo razdoblje u istoriji nemačke kulture.
- 1940 —
- Nemačka bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija posle nemačke invazije na Dansku zaposela bivšu dansku koloniju Island.
- Vinston Čerčil postao premijer Velike Britanije pošto je Nevil Čemberlen, potpisnik Minhenskog sporazuma, podneo ostavku.
- 1941 — Hitlerov zamenik Rudolf Hes spustio se padobranom u Škotsku u nameri da počne mirovne pregovore i uhapšen.
- 1945 — Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu zauzele Prag. Saveznici preuzeli Rangun od Japanaca.
- 1954 — Bil Hejli i Komete izdaju „Rock Around the Clock“, prvu rokenrol ploču koja postiže prvo mesto na muzičkim top-listama.
- 1960 — Američka nuklearna podmornica „Triton“ završila putovanje oko sveta koje je trajalo 84 dana.
- 1981 — Fransoa Miteran postao predsednik Francuske pobedivši u drugom krugu Valerija Žiskara D'Estena.
- 1988 — Sjedinjene Američke Države uložile su veto na predlog rezolucije Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija, kojom bi Izrael bio osuđen zbog upada u južni Liban.[2][3] Ovu rezoluciju Jugoslavija predložila je zajednički sa grupom nesvrstanih država (Alžir, Argentina, Nepal, Senegal i Zambija). Jugoslovenski ambasador u UN Dragoslav Pejić izjavio je da „Jugoslavija najsnažnije osuđuje poslednji akt agresije protiv Libana”. Ambasador SAD u UN Vernon Volters obrazložio je američki veto da se u tekstu te rezolucije „ne pominje da se ne [sic] prijateljski akti protiv Izraela organizuju u Libanu”.[2]
- 1993 — Više od 200 tajlandskih radnika poginulo u požaru koji je zahvatio fabriku igračaka u provinciji Nakon Patom.
- 1994 —
- Nelson Mandela izabran za predsednika Južne Afrike i postao prvi crni predsednik te zemlje.
- Italijanski medijski magnat Silvio Berluskoni postao predsednik Vlade Italije.
- 1995 — Svetska zdravstvena organizacija u Ženevi saopštila da bi uzročnik smrtonosne epidemije u Zairu mogao biti virus "ebola".
- 1997 — U zemljotresu u istočnom Iranu poginulo najmanje 1.560 ljudi.
- 1999 — Brazil formalno dozvolio politički azil svrgnutom predsedniku Paragvaja Raulu Kubasu i njegovoj porodici.
- 2001 — Skupština Jugoslavije ratifikovala Sporazum o specijalnim, paralelnim vezama s Republikom Srpskom koji su 5. marta u Banjaluci potpisali predsednik Jugoslavije Vojislav Koštunica i predsednik RS Mirko Šarović.
- 2002 — Bivši agent FBI Robert Hansen osuđen u SAD na doživotnu robiju zbog prodaje strogo poverljivih dokumenata Moskvi. Špijun koji je naneo najveću štetu u istoriji SAD.
- 2003 — Sud u Jemenu osudio na smrt Abeda Abdula Razaka Kamela zbog ubistva tri američka baptistička misionara i ranjavanje jednog, u decembru 2002. u jednoj bolnici u gradu Džibla.
- 2024 — Generalna skupština Ujedinjenih nacija usvojila je rezoluciju ES-10/23 (sa 143 glasova za, 9 protiv, 25 uzdržanih, a 16 nije glasalo), kojom se proširuju prava Palestine u toj organizaciji, uz preporuku Savetu bezbednosti da preispita i odobri članstvo te države u Ujedinjenim nacijama.[4]
Rođenja
uredi- 1760 — Klod Žozef Ruže de Lil, francuski oficir, pesnik i kompozitor. (prem. 1836)[5]
- 1824 — Miloš Mile Dimitrijević, srpski pravnik, političar i predsednik Matice srpske. (prem. 1896)[6]
- 1838 — Džon Vilks But, američki glumac, atentator na Abrahama Linkolna. (prem. 1865)[7]
- 1876 — Ivan Cankar, slovenački književnik. (prem. 1918)[8]
- 1899 — Fred Aster, američki glumac, plesač, pevač i koreograf. (prem. 1987)[9]
- 1902 — Dejvid O. Selznik, američki producent i scenarista. (prem. 1965)[10]
- 1931 — Olja Ivanjicki, srpska slikarka, vajarka i pesnikinja. (prem. 2009)[11]
- 1938 — Manuel Santana, španski teniser.[12] (prem. 2021)
- 1939 — Ivica Vidović, hrvatski glumac.[13] (prem. 2011)
- 1942 — Karl Daglas, jamajkanski pevač.[14]
- 1946 — Dušan Petričić, srpski grafičar, ilustrator i karikaturista.[15]
- 1948 — Meg Foster, američka glumica.[16]
- 1950 — Miodrag Krstović, srpski glumac.
- 1955 — Mark Dejvid Čapman, ubica Džona Lenona.[17]
- 1957 — Sid Višos, engleski muzičar, najpoznatiji kao basista grupe Sex Pistols. (prem. 1979)[18]
- 1958 — Vladimir Divljan, srpski muzičar. (prem. 2015)
- 1960 — Bono Voks, irski muzičar, najpoznatiji kao frontmen i pevač grupe U2.[19]
- 1965 — Linda Evanđelista, kanadski model.[20]
- 1968 — Emilija Kokić, hrvatska muzičarka.
- 1968 — Erik Paladino, američki glumac.[21]
- 1969 — Denis Bergkamp, holandski fudbaler i fudbalski trener.[22]
- 1969 — Zoran Primorac, jugoslovenski i hrvatski stonoteniser.
- 1974 — Silvan Viltor, francuski fudbaler.[23]
- 1974 — Vladislava Đorđević, srpska glumica i pevačica.[24]
- 1977 — Nik Hajdfeld, nemački automobilista, vozač Formule 1.[25]
- 1980 — Kiril Lazarov, makedonski rukometaš.[26]
- 1987 — Ali Hejz, američka pornografska glumica.[27]
- 1988 — Adam Lalana, engleski fudbaler.[28]
- 1990 — Ivana Španović, srpska atletičarka (skok udalj).[29]
- 1997 — Rišarlizon, brazilski fudbaler.[30]
Smrti
uredi- 1774 — Luj XV, kralj Francuske. (rođ. 1710)[31]
- 1928 — Ivan Merc, hrvatski akademik. (rođ. 1896)[32]
- 1977 — Džoan Kroford, američka glumica. (rođ. 1905)[33]
- 1979 — Ita Rina, jugoslovenska filmska glumica između dva svetska rata. (rođ. 1907)[34]
- 1979 — Antun Augustinčić je bio hrvatski i jugoslovenski vajar (rođ. 1900)[35]
- 2002 — Iv Rober, francuski glumac i režiser. (rođ. 1920)[36]
- 2003 — Milan Vukčević, jugoslovenski hemičar i sastavljač šahovskih problema (rođ. 1937)
- 2005 — Vida Pavlović, pevačica srpske i romske narodne muzike. (rođ. 1945)[37]
Praznici i dani sećanja
urediReference
uredi- ^ „Na današnji dan, 10. maj - 381 vesti”.
- ^ a b BORBA, 11. maj 1988., strana 6., DNEVNIK, IZRAEL PRED SAVETOM BEZBEDNOSTI UN, Oštra osuda upada u Liban
- ^ „U.S. Vetoes of UN Security Council Resolutions Critical to Israel”. www.jewishvirtuallibrary.org. Arhivirano iz originala 7. 6. 2024. g. Pristupljeno 9. 6. 2024.
- ^ Borger, Julian; Tondo, Lorenzo (10. 5. 2024). „UN general assembly votes to back Palestinian bid for membership”. The Guardian. Arhivirano iz originala 9. 6. 2024. g. Pristupljeno 9. 6. 2024.
- ^ „Claude-Joseph Rouget de Lisle | French author”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 15. 5. 2020.
- ^ „Miloš Mile Dimitrijević”. www.srpskilegat.rs.
- ^ „John Wilkes Booth | Biography, Conspiracy, Death, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 15. 5. 2020.
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 93.
- ^ „Fred Astaire | Biography, Movies, Ginger Rogers, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 15. 5. 2020.
- ^ „David O. Selznick | Biography, Movies, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 18. 5. 2020.
- ^ „Olga Olja Ivanjicki”. Hronologija izlaganja skulpture u Srbiji (na jeziku: srpski). 2021-11-15. Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Manuel Santana: The first and last Spanish sorcerer backs his”. The Independent (na jeziku: engleski). 9. 7. 2006. Pristupljeno 18. 5. 2020.
- ^ „Ivica Vidovic | Actor”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Carl Douglas Songs, Albums, Reviews, Bio & More”. AllMusic (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Dusan Petricic | Actor, Writer, Production Designer”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Meg Foster | Rotten Tomatoes”. www.rottentomatoes.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Mark David Chapman | Biography & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 18. 5. 2020.
- ^ „Sid Vicious - a picture from the past”. The Guardian. Pristupljeno 18. 5. 2020.
- ^ „Bono”. Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 18. 5. 2020.
- ^ „Linda Evangelista | Canadian fashion model”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 18. 5. 2020.
- ^ „Erik Palladino | Rotten Tomatoes”. www.rottentomatoes.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ Keir Radnedge (2001). The Illustrated Encyclopedia of Soccer. Universe Pub. ISBN 978-0-7893-0670-8.
- ^ „Sylvain Wiltord”. www.OL.fr (na jeziku: engleski). Pristupljeno 18. 5. 2020.
- ^ „Vladislava Djordjevic | Actress”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Nick HEIDFELD • STATS F1”. www.statsf1.com. Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „European Handball Federation - Kiril Lazarov / Player”. history.eurohandball.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Allie Haze | Actress”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Adam Lallana | Football Stats | Brighton & Hove Albion | Age 35 | Soccer Base”. www.soccerbase.com. Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Olympedia – Ivana Španović”. www.olympedia.org. Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Richarlison - Player profile 23/24”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Louis XV | Biography, Accomplishments, Wife, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 19. 5. 2020.
- ^ „Blaženi Ivan Merz - Zagrebačka nadbiskupija”. www.zg-nadbiskupija.hr (na jeziku: hrvatski). Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Joan Crawford | Biography, Films, Mommie Dearest, & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 19. 5. 2020.
- ^ „Ita Rina | Actress”. IMDb (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ „Augustincic Antun”. www.sanu.ac.rs. Pristupljeno 2024-01-31.
- ^ Bergan, Ronald (14. 5. 2002). „Obituary: Yves RObert”. The Guardian. Pristupljeno 19. 5. 2020.
- ^ „Vida Pavlović”. www.discogs.com.
Vidi još
urediReference
uredi
