Hronologija Narodnooslobodilačke borbe 1943.

◄ 1930—1939.
	1940. 1941 / 1941. 1942. 1943. 1944. 1945 / 1945. 1946. 1947. 1948. 1949.	1950—1959. ►

Hronološki pregled važnijih događaja Narodnooslobodilačke borbe naroda Jugoslavije, koji su se desili tokom 1943. godine.

Partizanska spomenica 1941.

Januar Februar Mart April Maj Jun Jul Avgust Septembar Oktobar Novembar Decembar

Januar

Glavni članak: Hronologija Narodnooslobodilačke borbe januar 1943.

Februar

Glavni članak: Hronologija Narodnooslobodilačke borbe februar 1943.

15. februar

• Napad NOVJ na Prozor februara 1943.

19. februar

• Počela Bitka za Konjic februara 1943. koja je trajala do 26. februara.

Mart

Glavni članak: Hronologija Narodnooslobodilačke borbe mart 1943.

14/15. mart

• U blizini sela Čičeva, kod Konjica, jedinice Druge proleterske divizije, u sadejstvu sa Prvom proleterskom i Desetom hercegovačkom brigadom, razbile centar četničke odbrane, a sutradan, posle upornih borbi prodrle i zauzele Glavatičevo. Četnici su se iduće noći povukli na liniju Krstač-Devojački kuk-Tjeme-Rat kamen-Bahatijevica. U ovim borbama poginulo je 20, ranjeno 30 i zarobljeno 7 četnika, dok su jedinice NOVJ imale 9 ranjenih i četvoro mrtvih boraca. Među poginulima je bio i zamenik komandira Treće čete u Trećem kragujevačkom bataljonu Prve proleterske brigade Dragoljub Božović Žuća (1922—1943), narodni heroj.

April

Glavni članak: Hronologija Narodnooslobodilačke borbe april 1943.

16. april

• Bitka kod Šušnjara

Maj

Glavni članak: Hronologija Narodnooslobodilačke borbe maj 1943.

Jun

Glavni članak: Hronologija Narodnooslobodilačke borbe jun 1943.

Ivan Ribar i Josip Broz Tito, posle njegovog ranjavanja, na Ozrenu, tokom bitke na Sutjesci, juna 1943. godine

8. jun

• U blizini Vučeva, kod Foče, kao teški ranjenik umro Marko Ećimović (1909—1943), komandant Trećeg bataljona Šeste istočnobosanske udarne brigade. Preminuo je od posledica ranjavanja u borbi sa Nemcima, 24. maja kod Čelebića.

9. jun

• Prilkom nemačkog bombardovanja partizanskih položaja na planini Ozrenu, ranjen Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito. Tom prilikom, od iste bombe poginuli su — kapetan Bil Stjuart, član Britanske vojne misije pri NOVJ; Đuro Vujović Španac, pratilac Vrhovnog komandanta; Vasilije Đurović Vako, komandant Četvrte proleterske crnogorske udarne brigade.

Januar Februar Mart April Maj Jun Jul Avgust Septembar Oktobar Novembar Decembar

Jul

19. jul

• Zaseda kod Lepenice 1943.

Avgust

15. avgust

• Vrhovni štab NOV i POJ doneo „Ukaz o odlikovanjima u NOVJ“, kojim su uspostavljena prva odlikovanja - Orden narodnog heroja, Orden partizanske zvezde (u tri reda), Orden narodnog oslobođenja, Orden bratstva i jedinstva, Orden za hrabrost i Medalja za hrabrost. Istim ukazom rešeno je da svi dotadašnji nosioci zvanja narodnog heroja (ukupno 22 lica) dobiju Orden narodnog heroja.

Septembar

28. septembar

• U blizini sela Jabuka, kod Pljevalja, u borbi protiv četničke zasede, poginuo Boško Buha (1926—1943), borac-bombaš Četvrtog bataljona Druge proleterske udarne brigade i narodni heroj.

Januar Februar Mart April Maj Jun Jul Avgust Septembar Oktobar Novembar Decembar

Oktobar

1—3. oktobar

• U Kočevju održan trodnevni zbor delegata slovenačkog naroda tzv. „Kočevski zbor“. Zboru su prisustvovala 572 delegata, izabrana na izborima, održanim u vremenu od 20. do 25. septembra, kao i delegacija Slovenskog antifašističkog saveza, Saveza slovenačke omladine i drugih masovnih organizacija Narodnooslobodilačkog pokreta, iz neoslobođenih krajeva Slovenije. zbor je doprineo još jačoj konsolidaciji Oslobodilačkog fronta Slovenije (sloven. Osvobodilna fronta) kao opštenarodne političke organizacije.

1—5. oktobar

• Jedinice Šesnaeste vojvođanske i Sedamnaeste istočnobosanske divizije|Sedamnaeste istočnobosanske divizije, Druge krajiške brigade, Majevičkog i Ozrenskog partizanskog odreda oslobodile su Tuzlu, najjači i najvažniji neprijateljski centar u istočnoj Bosni. U ovoj borbi zarobljeno je oko 2.200 neprijateljskih vojnika i oficira, među kojima i jedan general, a ubijeno je 635. Zaplenjena je znatna količina oružja i druge vojne opreme.

2. oktobar

• U Bariju, u Italiji, osnovana je baza NOVJ, koja je imala zadatak da organizuje snabdevanje jedinica NOV i POJ oružjem, sanitetskim materijalom i drugom vojnom opremom.

4. oktobar

• Formirani su Prvi proleterski i Drugi udarni korpus. U sastav Prvog korpusa ušle su Prva proleterska i Šesta lička divizija, a u sastav Drugog korpusa Druga proleterska, Treća udarna i Peta krajiška divizija.

5. oktobar

• U Beogradu agenti Specijalne policije, dojavom bivšeg saradnika NOP-a Lazara Dožića, u toku noći 4/5. oktobar upali u kuću Miroljuba i Olivere Parezanović, u Lastinoj ulici broj 9, gde se nalazilo ilegalno partijsko sklonište. U skloništu se tada nalazila Vera Miletić, privremena sekretarka MK KPJ za Beograd, koja je uhapšena. Agenti su potom u kući postavili zasedu, u kojoj su u toku dana uspeli da uhapse Vasilija Buhu, člana PK KPJ za Srbiju. U zasedu je upao i Svetislav Kanački, rukovodilac tehnike PK KPJ za Srbiju, ali je on, pošto je bio naoružan, agentima pružio otpor i uspeo da pobegne. Nakon hapšenja Vere Miletić i Vasilija Buhe i njihovog lošeg držanja pred islednicima, usledila je velika policijska provala u partijsku organizaciju Beograda, u kojoj je uhapšen veliki broj članova i simpatizera KPJ i NOP, među kojima su bili - Janko Janković, Cvetko Crnjak, sestre Bukumirović i dr.

10/11. oktobar

• Jedinice Prve proleterske divizije oslobodile su Zenicu. Napad je izveden u nameri da se zadrže nemačke snage, koje su vršile ofanzivu protiv jedinica Trećeg bosanskog korpusa.

12. oktobar

• Jedinice Treće sandžačke i Druge proleterske brigade oslobodile su Novu Varoš.
• Jedinice Druge dalmatinske brigade oslobodile su Andrijevicu.

12—15. oktobar

• U selu Plaškom, u Lici, održano je Drugo zasedanje ZAVNO Hrvatske, na kome je donesena odluka o izgradnji Jugoslavije na načelu federacije u kojoj bi Hrvatska bila jedna od ravnopravnih federalnih jedinica.

14. oktobar

• Formirana je Prva vazduhoplovna baza pri Vrhovnom štabu NOV i POJ.

15. oktobar

• Odlukom Vrhovnog štaba NOV i POJ, a na predlog Štaba Petog bosanskog udarnog korpusa, Marija Bursać proglašena za prvu ženu narodnog heroja.

18. oktobar

• Prva južnomoravska brigada izvršila je napad na jake nedićevsko-bugarske snage, u selu Kosmači, kod Kuršumlije. Brigada je uspela da potpuno razbije neprijateljske snage i gonila ih do same Kuršumlije. U toku borbe je ubijen veći broj neprijateljskih vojnika i oficira, među kojima i komandant bugarskih snaga - potpukovnik Nikola Danev i zaplenjena veća količina vojne opreme.

20. oktobar

• U borbi Prvog bataljona Zaječarsko-timočkog partizanskog odreda sa delovima Knjaževačkog četničkog korpusa, koji su ga iznenada napali, između sela Zagrađa i Borovca, poginuo sekretar Okružnog komiteta KPJ za Zaječar Miodrag Mija Stanimirović, narodni heroj.

21. oktobar

• Otpočela velika nemačka ofanziva protiv jedinica NOV i POJ u Dolenjskoj. Cilj ofanzive je bio - uništenje slovenačkih partizanskih jedinica, a u ofanzivi je učestvovalo pet nemačkih divizija. Ofanziva je trajala do polovine novembra i Nemci su uspeli da zauzmu Novo Mesto i još par sela u okolini Ljubljani.

22. oktobar

• U borbi sa bugarskim snagama, kod Vranjske Banje, poginuo Pera Ivanović Mačkatovac komandir Prve omladinske čete Drugog južnomoravskog partizanskog odreda i narodni heroj.

25. oktobar

• Otpočela je akcija nemačkih snaga protiv grupe partizanskih jedinica u zapadnoj Makedoniji - rejonu Debra, Kičeva, Gostivara i Tetova.

26. oktobar

• U okolini sela Bučje, jugoistočno od Daruvara, formirana je Prva čehoslovačka brigada „Jan Žiška“
• Na Visu formiran Štab Mornarice NOVJ.

Januar Februar Mart April Maj Jun Jul Avgust Septembar Oktobar Novembar Decembar

Novembar

5. novembar

• U Jacu osnovana Telegrafska Agencija Nove Jugoslavije (TANJUG), sa ciljem informisanja o borbi NOVJ. Za prvog direktora TANJUG-a, tada je izabran Vladislav Ribnikar.

6. novembar

• Napad NOVJ na Viroviticu novembra 1943.

11. novembar

• u selu Slivovu, kod Ohrida formirana Prva makedonsko-kosovska brigada.

15. novembar

• U Kolašinu, u prisustvu 544 delegata, održano Prvo zasedanje ZAVNO Crne Gore i Boke, koji je konstituisan najviši organ vlasti naroda Crne Gore i Boke.

20. novembra

• U Pljevljima, u prisustvu 252 delegata, održano Prvo zasedanje ZAVNO Sandžaka, na kome je ZAVNOS konstituisan kao najviši pokrajinski organ narodne vlasti.

23. novembar

• Počeo Napad NOVJ na Glinu novembra 1943. i trajao do 25. novembra.

25. novembar

Spomenik Loli Ribaru na Kalemegdanu

• U Mrkonjić-Gradu, u prisustvu 247 delegata otpočeo rad osnivačke skupštine ZAVNOBiH-a, koji je konstituisan kao najviše predstavništvo naroda BiH. Na zasedanju su izabrani Veće i Prezidijum ZAVNOBiH-a, kao i delegati za drugo zasedanje AVNOJ-a.
• U Kolašinu, u prisustvu 800 delegata, otpočeo Prvi kongres antifašističke omladine Crne Gore i Boke na kojem je osnovan USAO Crne Gore.

27. novembar

• Na partizanskom aerodromu na Glamočkom polju poginuo Ivo Lola Ribar, sekretar CK SKOJ-a, član CK KPJ i Vrhovnog štaba NOVJ, narodni heroj.

29. novembar

• U Jajcu, u prisustvu 142 delegata, otpočelo Drugo zasedanje AVNOJ-a. Na zasedanju je donesena Deklaracija kom je Antifašističko veće narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ) konstituisano u vrhovno zakonodavno i izvršno predstavničko telo Nove Jugoslavije; doneta odluka o konstituisanju Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije (NKOJ); zatraženo da se izbegličkoj vladi u Londonu oduzmu sva prava zakonite vlade i zabrani povratak u zemlju kralju Petru II; u NOVJ uveden čin maršala i dodeljen Vrhovnom komandantu NOV i POJ Josipu Brozu Titu i dr.

Decembar

• Spisak diverzantskih napada NOVJ decembra 1943.

7—20. decembar

• Operacija Panter

Januar Februar Mart April Maj Jun Jul Avgust Septembar Oktobar Novembar Decembar

Literatura

• Hronologija oslobodilačke borbe naroda Jugoslavije 1941—1945. Beograd: Vojno-istorijski institut. 1964. 
• Hronologija Radničkog pokreta i SKJ 1919—1979 tom II. Beograd: „Institut za savremenu istoriju“. 1980.