Sava Pustinja

Sava Pustinja (Banatsko Karađorđevo, 14. jun 1936 — Beograd, 19. april 2023) bio je srpski vazduhoplovni inženjer, general-pukovnik Vojske Srbije u penziji i vikipedista.

Sava Pustinja
Lični podaci
Datum rođenja	(1936-06-14)14. jun 1936.
Mesto rođenja	Banatsko Karađorđevo, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti	19. april 2023.(2023-04-19) (86 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija
Obrazovanje	Mašinski fakultet Univerziteta u Beogradu
Naučni rad
Polje	Vazduhoplovno inženjerstvo
Institucija	Vazduhoplovnotehnički institut
Nagrade	11 vojnih odlikovanja

Gotovo cio radni vijek proveo je u Vazduhoplovnotehničkom institutu u Žarkovu, gdje je bio u sastavu projektantskih timova i vođa projekta najznačajnijih naših aviona druge polovine 20. vijeka. Na kraju radnog vijeka otišao je u penziju sa mjesta pomoćnika ministra odbrane za vojnoprivrednu djelatnost. Kao penzioner, živio je u Beogradu, te pisao i objavljivao radove na tema iz vazduhoplovstva i vazduhoplovnih tehnologija.

Biografija

Pustinja je rođen u Banatskom Karađorđevu (opština Žitište) 14. juna 1936. godine, od oca Petra i majke Save (djevojačko Bunčić), kao jedanaesto dijete. Otac mu je bio dobrovoljac, u Prvom svjetskom ratu na Solunskom frontu.

Osnovnu školu je završio u mjestu rođenja, 1950. godine. Srednju tehničku mašinsku školu „Petar Drapšin“ u Beogradu, završio je 1954. godine, a zatim upisuje Vazduhoplovnotehničku akademiju u Žarkovu. Zajedno sa akademijom preseljen je u Rajlovac u trećoj godini i tamo je unapređen u potporučnika 1. septembra 1957. godine. Uz rad je završio Mašinski fakultet u Beogradu, vazduhoplovni smjer 1968. godine, a magistarske studije, u prvoj generaciji 1972. godine i Visoku vojnu školu operatike 1988. godine (druga klasa).

Posle završene Akademije, Pustinja je raspoređen na službu u Vazduhoplovnotehnički institut (VTI), gdje ostaje sve do 1992. godine. Počeo je kao saradnik u sektoru aerodinamika, a poslednjih sedam godina bio je direktor Instituta.

Prvu deceniju rada u VTI-u Sava je proveo u Eksperimentalnoj aerodinamici. Počeo je rad u aerotunelima T-32 i T-33, a kasnije i u T-35. U toku toga desetogodišnjeg rada usavršio je više metodologija mjerenja i eksperimentalnog aerodinačkog istraživanja. Najznačajniji mu je doprinos što je prvi počeo da razvija uređaje i da uvodi metode mjerenja derivativa stabilnosti u aerotunelima. Neki od tih uređaja su još uvek u operativnoj upotrebi.

U tome periodu je ispitivao modele aviona, projektila i drugih objekata u aerotunelima. To su avioni „Jastreb”, „Pelikan” (laki transportni avion, nije realizovan), „Kraguj”, „Lasta” (avion za vezu, nije realizovan). Od projektila je najpoznatija „Maljutka”.

Krajem 1968. godine prešao je u odjelenje za aerodinamičke konstrukcije. Tu je radio u svim oblastima aerodinamičkog projektovanja (proračuna aerodinamičkih parametara, performansi, a posebno se fokusirao na oblast stabilnosti i upravljivosti). To je bio period intenzivnijeg uvođenja računarske tehnologije u proces rada Instituta, te je uvodio nove metode uz primenu računarske tehnike, posebno u analizu i sintezu stabilnosti i upravljivosti aviona. To je posebno doprinelo rješenju serijskog aviona „Orao„ i G-4 super galeb prototipova 1 i 2, gde je razgraničena nadgradnja kvaliteta drugog prototipa, koji je na kraju izabran i za serijski standard. Takođe je radio na gami lakih aviona, u okviru jugoslovensko-poljske saradnje. U okviru te saradnje je projektovao stabilnost i upravljivost osnovne varijante aviona M-10. Kasnije je ovaj projekat tehnološki razrađen, razvijen prototip i izvršena industrijalizacija njegove serijske proizvodnje, u fabrici aviona Utva, u poznati avion Utva-75.

U tome odelenju je proveo oko jednu deceniju, s tim što je u drugoj njenoj polovini bio i njegov načelnik. To je bio period intenzivnog rada na projektu aviona Orao i saradnje sa Rumunima, a i period razvoja aviona G-4 Super galeba. Početkom naredne decenije Sava je postavljen na dužnost načelnika kompletnog sektora Aerodinamike. Zbog kadrovskih okolnosti, uskoro je bio zadužen i da paralelno vodi program „Novi avion”, na nivou cjelog Instituta. U toku 1982. godine, postavljen je za pomoćnika direktora instituta, kao programovođa za Novi avion.

Krajem 1985. godine Pustinja je postavljen za direktora instituta (VTI), s tim da i dalje vodi program „Novi avion”. Tako je ostalo sve do 1992. godine, kada je Institut ukinut. U tome periodu je značajno razvijena infrastruktura Instituta, izgrađene su mnoge laboratorije (pušten je u rad trisonični tunel), uvedena je informatika na svim kreativnim radnim mestima, i integrisana u jedinstven sistem. Institut je kadrovski ojačan na 1.000 formacijskih mijesta. Urađen je Program realizacije za „Novi avion“, realizovana je ugovorena saradnja sa firmama Marsel Daso i Britiš aerospejs. Odbranjen je Program realizacije na svim nivoima odlučivanja. Očekivala se odluka za nastavak programa razvoja. Do te odluke nije došlo zbog raspada SFRJ.

U toku 36 godina rada u Institutu, Pustinja je bio član gotovo svih timova koji su radili na ključnim projektima VTI-a. Kao Direktor instituta, godinama je bio član komisija za međuarmijsku saradnju sa Francuskom i Velikom Britanijom. Poslednjih nekoliko godina je bio i kopredsednik Francusko-jugoslovenske komisije.

Po ukidanju Instituta 1992. godine, premješten je u Generalštab VJ, na položaj načelnika Vazduhoplovno-tehničke uprave. Tu dužnost je obavljao do ljeta 1994. godine, kada je postavljen za pomoćnika ministra odbrane za vojnoprivrednu djelatnost. Na svoj zahtev odlazi u penziju 1. februara 1996. godine.

U čin general-majora unapređen je 22. decembra 1988. godine, a kao pomoćnik ministra odbrane za vojnoprivrednu djelatnost unapređen je u čin general-potpukovnika.

Za revnosnu vojnu službu odlikovan je sa 11 vojnih odlikovanja.

Lični život

Imao je suprugu Sadetu, ćerku Tatjanu i sina Igora.

Preminuo je u Beogradu, 19. aprila 2023. godine, a njegovi posmrtni ostaci su sahranjeni dva dana kasnije na Zemunskom groblju, u Beogradu.

Vikipedija

U posljednjim godinama Pustinja je bio aktivan urednik vikipedije na srpskom jeziku, pod pseudonimom Sahara. Dao je značajan doprinos projektu, naročito pisanjem i sređivanjem članaka u oblasti vazduhoplovstva.

Svoj prvi doprinos dao je 6. maja 2008, a posljednju izmjenu napravio je 8. novembra 2019. godine. Napisao je na stotine članaka, od čega su njih na desetine ocjenjeni kao sjajni ili dobri.

U njegovu čast napravljena je Saharina spomenica.

Dela

• S.Pustinja, Studija derivativa poprečno-smerne stabilnosti, Saopštenje VTI-a, 1968.
• S.Pustinja, Merenje efikasnosti krilaca aviona u aerotunelu, Vojnotehnički glasnik, 1970.
• S.Pustinja, Algoritamsko upravljanje bespilotnim letelicama, Kongres mehanike, Baško polje, 1972.
• S.Pustinja, Novi prilazi u upravljanju i projektovanju borbenih aviona, Glasnik RV i PVO, br.5/1978.
• S.Pustinja, Pravci i perspektive razvoja borbene avijacije u svetu u bliskoj budućnosti, Glasnik RV i PVO, br.1/1989.
• S.Pustinja, VAZDUHOPLOVSTVO, GALAKSIJA, Maj 1990.
• S.Pustinja, Dostignuća Vazduhoplovnotehničkog instituta u toku 45 rada i razvoja, Glasnik RV i PVO, br.4/1991.
• S.Pustinja, Potencijali vazduhoplovne industrije SRJ, Aeromagazin br.24, Aeromagazin d.o.o., Beograd, 2001., ISSN 1450-6068.
• S.Pustinja, Definicija programa „Novog aviona“, Aeromagazin br.29, Aeromagazin d.o.o., Beograd, 2001., ISSN 1450-6068.
• S.Pustinja, MQ-1 Predator, Aeromagazin br.87, Aeromagazin d.o.o., Beograd, 2012., ISSN 1450-6068.
• S.Pustinja, Generacije lovačkih aviona sa mlaznim motorima, Aeromagazin br.88, Aeromagazin d.o.o., Beograd, 2012., ISSN 1450-6068.
• S.Pustinja, Jurofajter tajfun, Aeromagazin br. 90. Aeromagazin d.o. o., Beograd, 2012., ISSN 1450-6068.

Literatura

• Razvoj oružanih snaga SFRJ, 1945-1985, Ratno vazduhoplovstvo i protivvazdušna odbrana, strana 519, Beograd, 1989.
• Branislav Jovanović, 1. decembar 1918. - Sećanja, autorsko izdanje, Luma Print Zemun, ISBN 978-86-908577-2