Plasido Domingo
Hose Plasido Domingo Embil (šp. José Plácido Domingo Embil; Madrid 21. januar 1941)[2] je španski operski tenor. Jedan je od najpoznatijih tenora i najproduktivnijih muzičara svoga doba.[3][4]Poznat je po svom jedinstvenom, dramatičnom glasu sa rasponom od više od četiri pune oktave. Sa 136 operskih uloga u svom repertoaru, Domingo je pevao u više uloga nego ijedan drugi tenor u istoriji.[5][6][7] Takođe je poznat po svom prirodnom talentu za glumu, kao i širokog muzičkog znanja. Pored pevanja, još je i dirigent i intendant Vašingtonske narodne opere i opere u Los Anđelesu. 8. decembra 2014. održao je koncert u Kombank areni u Beogradu uz pratnju Simfonijskog orkestra i hora RTS-a.[8] Početkom 2010-ih on je prešao sa repertoara tenora u gotovo isključivo baritonske delove, od kojih je najpoznatiji Sajmon Bokanegra. Prema podacima iz 2020. Domingo je imao 151 različitu ulogu.[9][10]
| Plasido Domingo | |
|---|---|
_06_(cropped).jpg) Domingo juna 2019. godine | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Hose Plasido Domingo Embil |
| Datum rođenja | 21. januar 1941.[1] |
| Mesto rođenja | Madrid, Španija |
| Zanimanje | Bariton, Dirigent |
| Muzički rad | |
| Aktivni period | 1957—danas |
Domingo je takođe postigao značajan uspeh kao višestrani umetnik, posebno u žanrovima latino i popularne muzike. Osim što je osvojio četrnaest Gremi i Latin Gremi nagrada, nekoliko njegovih ploča je ostvarilo srebru, zlatnu, platinsku i multi-platinsku prodaju. Njegov prvi pop album, Perhaps Love (1981), proširio je njegovu slavu izvan opernog sveta. Naslovna pesma, izvedena u duetu sa kantri i folk pevačem Džonom Denver, prodata je u gotovo četiri miliona primeraka[11] i pomogla je kao uvod u njegove brojne televizijske nastupe za tenor. On je takođe glumio u mnogim bioskopskim i televizijskim operskim filmovima, posebno pod vodstvom Franka Zefirelija. Godine 1990. počeo je da peva sa kolegama tenorima Lučanom Pavarotijem i Hoseom Karerasom u okviru grupe The Three Tenors. Prvi snimak Tri tenora postalo je najprodavaniji klasični album svih vremena.[12][13]
Odrastajući radeći u sarsuela kompaniji svojih roditelja u Meksiku, Domingo je od tada redovno promovisao ovaj oblik španske opere. Takođe sve više diriguje opere i koncerte i bio je generalni direktor Opere u Los Anđelesu u Kaliforniji od 2017–2019.[14][15] U početku je bio umetnički direktor, a kasnije generalni direktor Vašingtonske nacionalne opere od 1996–2011. Učestvovao je u brojnim humanitarnim radovima, kao i u naporima da pomogne mladim operskim pevačima, uključujući pokretanje i vođenje međunarodnog pevačkog takmičenja Operalija.
Nakon optužbi za seksualno uznemiravanje od kasnih 1980-ih, Domingo je u oktobru 2019. dao ostavku na mesto generalnog direktora Opere u Los Anđelesu, a kasnije se izvinio zbog nanošenja povreda nekoliko žena koje su ga optužile.[16]
Biografija
urediPlasido Domingo je rođen u Madridu 1941. godine. Muzika i pevanje pratili su njegov život od samog početka. Roditelji su mu bili popularni izvođači tradicionalnih narodnih španskih napeva.[17]
Godine 1949, njegova porodica se preselila u Meksiko. Već je kao 20-godišnjak nastupio u ulozi Alfreda u Verdijevoj "Travijati", a 1966. godine zamenio je bolesnog kolegu, operskog pevača u njujorškoj gradskoj operi. Tim nastupom je osvojio i publiku i kritiku i otvorio vrata svetske operske pozornice. U samo nekoliko godina proslavio se vrhunskim interpretacijama Verdijevih opera. Kasnije je pevao Pučinija, Leonkavala, Bizea i Masnea.
Jedan od njegovih najpoznatijih nastupa je onaj iz 1990. godine kada je sa Lučanom Pavarotijem i Hose Karerasom održao koncert povodom otvaranja Svetskog prvenstva u fudbalu u Italiji.
Galerija
uredi
Dela
uredi| Datum | Naslov | Izdavač | ISBN | Strana | Autori |
|---|---|---|---|---|---|
| septembar 1983 | My First Forty Years | Alfred A. Knopf | ISBN 0-394-52329-6 | 256 | Plasido Domingo |
| 1983 | Jacqueline du Pré: Impressions | Vanguard Press | ISBN 0814908675 | 141 | Vilijam Vordsvort Plasido Domingo |
| decembar 1994 | Opera 101: A Complete Guide to Learning and Loving Opera |
Hyperion | ISBN 0-7868-8025-2 | 494 | Fred Plotkin Plasido Domingo |
| jul 1997 | Christmas With Plácido Domingo: Trumpets Sound And Angels Sing |
Alfred Publishing Company | ISBN 0-89524-321-0 | 80 | Plasido Domingo Milton Okun |
| jul 1997 | Bajo el Cielo Español (Under the Spanish Sky) |
Warner Brothers Publications | ISBN 0-7692-0024-9 | 84 | Plasido Domingo Karol Kuelar |
| mart 1999 | Plácido Domingo: Por Amor | Hal Leonard Corporation | ISBN 0-7119-7258-3 | 104 | Plasido Domingo |
| januar 2003 | The Zarzuela Companion | Scarecrow Press | ISBN 0810844478 | 352 | Kristofer Veber Plasido Domingo |
| mart 2003 | Plácido Domingo: My Operatic Roles | Baskerville Publishers, Incorporated | ISBN 1-880909-61-8 | 319 | Helena Mateopulos Plasido Domingo |
| mart 2007 | Leoncavallo: Life and Works | Rowman & Littlefield Publishers, Inc | ISBN 0-8108-5873-8 ISBN 0-8108-5880-0 |
349 351 |
Konrd Klod Drajden Plasido Domingo |
| decembra 2007 | So When Does the Fat Lady Sing? | Hal Leonard Corporation | ISBN 1-57467-162-6 | 173 | Majkl Volš Plasido Domingo |
Napomene
urediReference
uredi- ^ Plasido Domingo na sajtu Enciklopedija Britanika
- ^ Encyclopædia Britannica, Encyclopedia of World Biography, Thomson Gale, 2006, The Concise Grove Dictionary of Music, Oxford University Press, 1994, Warrack, J. and West, E. The Oxford Dictionary of Opera, Oxford University Press, 1992 all give the year of birth as 1941.
- ^ „| Awards/ Grammy”. Placidodomingo.com. Arhivirano iz originala 2015-06-12. g. Pristupljeno 2015-06-10.
- ^ „| Awards/ Special Honours”. Placidodomingo.com. Arhivirano iz originala 2015-06-11. g. Pristupljeno 2015-06-10.
- ^ Macy, Laura Williams (2008). The Grove Book of Opera Singers. Oxford University Press. str. 127—8. ISBN 978-0195337655.
- ^ Matheopoulos & Domingo 2003, str. 19: "Otello is a dramatic part and Domingo a lirico spinto tenor. But from the beginning it was clear that this was an ideal role for him..."
- ^ Michener, Charles (4. 10. 2004). „Heppner Now Reigning Otello As Domingo Relinquishes Role”. New York Observer. Pristupljeno 7. 8. 2015.
- ^ „Plasido Domingo oduševio publiku u Beogradu”. Blic. 9. 12. 2014. Pristupljeno 18. 7. 2019.
- ^ „Review: In his 151st role, Plácido Domingo plays the ‘wild cat’ as old lion”. Los Angeles Times. 6. 5. 2019. Pristupljeno 24. 8. 2021.
- ^ „OperaChaser: Domingo's 151st role accompanies zarzuela's great appeal in a passionately presented El Gato Montés ("The Wildcat") at L.A. Opera”. Operachaser.blogspot.com. 20. 5. 2019. Pristupljeno 24. 8. 2021.
- ^ Butler, Susan (21. 6. 2008). „Milt Okun: Music Legend Milt Okun Honored for a Lifetime of Vision”. Billboard: 34.
- ^ Gareth Malone (28. 4. 2011). Music for the People: The Pleasures and Pitfalls of Classical Music. HarperCollins Publishers. str. 34—. ISBN 978-0-00-739618-4. Pristupljeno 30. 7. 2013.
- ^ Classical Music Magazine, volume 17, p. 39 (1994). "And then there's the three tenors phenomenon: The London recording from the 1990 concert became the biggest-selling classical album of all time, having now topped 10-million units throughout the world."
- ^ „Los Angeles Opera homepage, accessed 2017-07-01”. Arhivirano iz originala 2019-04-10. g. Pristupljeno 2017-07-01.
- ^ Singh, Maanvi (2. 10. 2019). „Plácido Domingo resigns from Los Angeles Opera amid sexual harassment claims”. The Guardian. Pristupljeno 2. 10. 2019.
- ^ „Plácido Domingo apologises to women who accused him of sexual harassment”. BBC News. 25. 2. 2020.
- ^ Klaus Gehrke, Željka Telišman, 70 rođendan multitalenta svjetskog glasa, Deutsche Welle, 21. siječnja 2011., preuzeto 4. listopada 2013.
Literatura
uredi- Amón, Rubén (2011). Plácido Domingo: Un coloso en el teatro del mundo (na jeziku: španski). Barcelona: Planeta. ISBN 978-8408099192.
- Domingo, Plácido (1983). My First Forty Years. New York: Knopf. ISBN 0-394-52329-6.
- Matheopoulos, Helena; Domingo, Plácido (2003). Placido Domingo: My Operatic Roles
(2nd izd.). Fort Worth, TX: Baskerville Publishers. ISBN 1-880909-61-8. - Phillips-Matz, Mary Jane (2006). Washington National Opera 1956–2006. Washington, D.C.: Washington National Opera. ISBN 0-9777037-0-3.
- Snowman, Daniel (1985). The World of Plácido Domingo . New York: McGraw-Hill. ISBN 0-07-059527-5.
- Swan, Annalyn (8. 3. 1982). „King Of The Opera: Bravissimo, Domingo!”. Newsweek. Washington, D.C. Arhivirano iz originala 10. 11. 2005. g. Pristupljeno 14. 7. 2015.
- Volpe, Joseph (2006). The Toughest Show on Earth: My Rise and Reign at the Metropolitan Opera. New York: Knopf. ISBN 0307262855.
- Webber, Christopher (2003). The Zarzuela Companion. Lanham, Maryland: Scarecrow Press. ISBN 0810844478.
- Goodnough, David (1997). Plácido Domingo: Opera Superstar (Hispanic Biographies). Enslow Publishers. ISBN 0-89490-892-8
Spoljašnje veze
uredi
- Zvanični veb-sajt
- Plácido Domingo – My Greatest Roles, collection of televised performances
- Plácido Domingo International Operalia Opera Singer Contest
- Discography Arhivirano na sajtu Wayback Machine (10. februar 2012), Deutsche Grammophon Classics
- History of the Tenor – sound clips and narration
- Placido Domingo performs arias from Andrea Chėnier, Abduction from the Seraglio, Carmen, Der Rosencavalier, Fidelio, Forza del destino, Otello, Samson et Dalila, Tales of Hoffman, Tannhaeuser, Tosca, Trovatore, Un Ballo in Maschera on archive.org
Biografija, intervjui i profili
- Domingo's biography on the Kennedy Center's website at kennedy-center.org
- Peter Conrad, " 'I must live up to what people expect' ", The Observer (London), 9 July 2005 on guardian.co.uk.
- Martin Kettle, "A tenor no more: Domingo to make switch to baritone", The Guardian (London), 24 January 2007.
- Nahuel Lopez, "Oper ist teuer, Sänger sind billig" ("Opera is expensive, singers are cheap"), Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung, 17 March 2009. "Plácido Domingo about too small operas, casting singers as Paul Potts and the humility before a great career". (In German)
- Matthew Stadlen, "Plácido Domingo: 'I've done nothing to deserve this voice'", The Telegraph (London), 25 August 2013 on telegraph.co.uk. (Domingo and his career at age 72)
- Domingova molitva za scensku dugovečnost („Politika”, 8. septembar 2021)