Nacionalna biblioteka Austrije

Nacionalna biblioteka Austrije (nem. Österreichische Nationalbibliothek) je najveća biblioteka u Austriji. Nalazi se u Hofburg Palati u Beču. Biblioteka danas obuhvata četiri muzeja kao i više specijalnih zbirki i arhiva. Smatra se centrom informacija i istraživanja, kao i jednom od najstarijih biblioteka u Evropi sa preko 11 miliona publikacija.

Nacionalna biblioteka Austrije

Österreichische Nationalbibliothek
Glavni ulaz u Nacionalnu biblioteku Austrije
Osnivanje	18. vek
Lokacija	Beč Austrija
Vrsta	nacionalna
Obim	12.229.285 publikacija
Direktor	Johanna Rachinger
Adresa	Josefsplatz 1
Veb-sajt	Nacionalna biblioteka Austrije

Nacionalna biblioteka Austrije

Istorijat

Prvi korak ka stvaranju Biblioteke učinio je vojvoda Albreht III koji je bio veliki poznavalac umetnosti i sakupljač knjiga. Tražio je da se razna dela sa latinskog prevedu na nemački jezik, a osnovao je i radionicu minijatura u kojoj bi se rukopisi ukrašavali. Najstarija knjiga koja se danas čuva u Biblioteci je upravo iz njegovog perioda – iz 1368. godine.

Prvi veliki korak ka stvaranju Kraljevske biblioteke učinio je Fridrih III (1415—1493). Sakupio je sve vredne knjige iz Habzburške monarhije. Među njima, najdragoceniji rukopis bio je „Vencelova biblija“ – prvi nemački prevod Biblije. Osim ovog prevoda, mogla se naći i „Zlatna bula“ – prepis zakona o izboru kraljeva iz 1356. godine.

Statua Karla VI u Prunksali

Maksimilijan I, sin Fridriha III, nasledio je biblioteku i uvećao njen fond svojim delima. Vremenom je biblioteka bila obogaćena knjigama burgundskog, severno-francuskog i italijanskog knjižnog slikarstva. Poznato je da je svojevremeno naredio da se sve knjige prebroje, a zatim da se prenesu u određenu toplu prostoriju kako bi se odstranila vlaga. Knjige su nakog toga prenete u dvorac Taur.

Godine 1504. Konrad Keltis sproveo je proširenje zbirke i tek tada se može govoriti o kraljevskoj biblioteci. Biblioteka je bila uređena po kraljevoj želji i nosila je naziv ,,Biblioteca Regia“. Poznato je da je biblioteka sadržala dela grčkih, latinskih i egzotičnih autora, veliki broj naučnih knjiga, karte i globuse.

Godine 1575. biblioteka je imala 9000 knjiga i rukopisa. Zbog ovako bogate zbirke, car Maksimilijan II angažuje holandskog naučnika Huga Blotiusa za prvog bibliotekara. Hugo Blotius pravi prve popise fonda i kataloge.

Godine 1624. uvodi se dostavljanje obaveznog primerka od svake štampane knjige predstavljene na Frankfurtskom prolećnom ili letnjem sajmu. Od tada se fond bogatio i na ovaj način, a ne samo kupovinom knjiga. U međuvremenu, 1665. godine došlo je do preseljenja biblioteke u Tirolu iz dvorca Ambrasa.

Godine 1723. kralj Karl VI izdaje naređenje za izgradnju zgrade za Biblioteku u barkonom stilu. Radovi su trajali 7 godina; završena je 1730. godine oslikavanjem fresaka. Iscrtane freske uglavnom predstavljaju svetovne motive i motive rata. Sagrađena dvorana imala je dužinu 77,7m, širinu 14,2m i visinu 19,6m. Poznato je da je bila dostupna javnosti, tačnije uvaženim posetiocima i naučnicima, od 8 do 12 časova.

Od 1777. do 1803. godine Biblioteka postaje bogatija za oko 300 rukopisa, 3000 štampanih dela i 5000 diplomatskih isprava jer u to vreme dolazi do raspuštanja mnogih manastira pa je tako sav fond prebačen u Biblioteku. Zbog čestog obogaćivanja fonda, 1780. godine nastaje prvi lisni katalog kako bi novi materijal mogao da se doda u svakom trenutku.

Godine 1806. prvi put se Kraljevska biblioteka pominje kao Nacionalna biblioteka. U to vreme, u Biblioteci rade i značajni slavenski naučnici među kojima je i osnivač bečke slavistike i balkanistike - Jernej Kopitar. Zahvaljujući njima, Austrijska nacionalna biblioteka danas ima najveću slavističku zbirku izvan slovenskog govornog područja (poseduje oko 300.000 tomova slavistike).

Godine 1848. kao i 1849. široj javnosti dostupan je sav fond, predstavljeno je novo produženo radno vreme i sprovedena je nova katalogizacija celokupnog štampanog fonda. Ovaj katalog se i danas koristi i obuhvata fondove od 1501. do 1929. godine. Kako su se upravnici smenjivali, tako se i ova Biblioteka modernizovala. Zahvaljujući Vilhelmu Riteru von Hartelu (1839—1907), uvedene su porudžbenice pomoću kojih su se knjige na korišćenje dobijale već sledećeg dana. Godine 1906. Biblitoteka je napokon dobila prvu čitaonicu otvaranjem Augustinske sale.

Od 1920. godine zvanično se zove „Nacionalna biblioteka“, a od 1945. godine „Austrijska nacionalna biblioteka“.

Fond i zbirke

Jedan od glavnih zadataka Austrijske nacionalne biblioteke jeste prikupljanje i arhiviranje svih publikacija koje se objavljuju u Austriji, prema tome, moraju joj se dostaviti 4 obavezna primerka. Smatra se da Austrijska nacionalna biblioteka danas poseduje 10-12 miliona objekata. Poseduje i veliki broj specijalnih zbirki i muzeja (zbirka rukopisa, autografa i ostavština, zbirka najstarijih štampanih knjiga, starih i vrednih štampanih dela, zbirka karata i muzej globusa, muzička zbirka, muzej papirusa i zbirka papirusa, zbirka portreta i arhiv slika, muzej esperanta, zbirka letaka, plakata i ex librisa i muzej austrijske književnosti).

Hol Biblioteke

Zbirka rukopisa, autografa i ostavština

Glavni deo fonda jesu rukopisi iz zemalja koje su pripadale Habzburškoj monarhiji. Austrijska nacionalna biblioteka poseduje više od 16.000 rukopisnih kodeksa iz perioda pre 1600. godine. Ovaj fond sadrži preko 50.000 svezaka. Osim toga, fond zbirke autografa ima preko 270.000 spisa. To su pisma ili beleške tj. dokumenti manjeg obima koji potiču od poznatih ličnosti iz sveta kulture i istorije.

Zbirka inkunabula, starih i vrednih štampanih dela

Ova zbirka predstavljala je do skoro najmlađu i najveću specijalnu zbirku Austrijske nacionalne biblioteke. Osnovana je 1995. godine i obuhvata štampane knjige od XV veka do XIX veka. Sadrži 500.000 knjiga: inkunabule (do 1500. godine) i štampane knjige od XVI do XIX veka, jako vredne i retke.

Zbirka karata i muzej globusa

Sakupljanje geografske literature i geografskih karti počelo je još u XVI veku. Po broju kartografskih objekata, zbirka karata je po veličini druga u državi (na prvom mestu je zbirka karata Bečkog ratnog arhiva). Karte se nakon porudžbine mogu koristiti u čitaonici, dok predmeti iz Muzeja globusa služe samo u reprezentativne svrhe.

Muzička zbirka

Muzička zbirka nastala je još u Kraljevskoj biblioteci, da bi se 1920. godine osamostalila i pretvorila u modernu muzičku biblioteku. Danas su na raspolaganju:

• Muzički rukopisi (oko 47.000 među kojima se mogu naći autografi najpoznatijih kompozitora, od Baha do današnjih autora, zatim horske knjige (iz perioda od XV do XVII veka), notni tekstovi Dvorskog muzičkog orkestra i mnogobrojni bečki pozorišni i crkveni arhivi),
• Štampana notna građa sa oko 107.000 zapisa među kojima je najviše dela austrijskih kompozitora,
• Oko 8.000 svezaka libreta opera i raznih vokalnih dela,
• Fotogramski arhiv dela muzičara sa oko 61.000 listova reprodukcije,
• Muzička literatura sa oko 48.000 svezaka, odnosno, naučnom literaturom o svim muzičkim pravcima,
• Fondovi ostavština sa oko 20.000 predmeta,
• Oko 1.400 mikrofilmova,
• Tonski uređaji (12.000 gramofonskih ploča i 4.000 tonskih traka).

Muzej papirusa i zbirka papirusa

Zbirka papirusa najveća je zbirka ovakve vrste u svetu. Poseduje oko 180.000 objekata koji potiču iz Egipta. Muzej je osnovan 1996. godine s namerom da postane jedina institucija ove vrste u svetu. Preteča ove zbirke je, naravno, privatna zbirka papirusa nadvojvode Rajnera (1827—1913). Ova privatna zbirka osnovana je 1883. godine, a 1899. poklonjena je caru Franji Josipu, da bi kasnije iz ruku cara prešla je u ruke Dvorske biblioteke. Do danas fond je obogaćen sa samo 5% od ukupnog broja objekata (95% objekata potiče od nadvojvode Rajnera).

Stari globus

Zbirka portreta i arhiv slika

Zbirku portreta danas čini oko 500.000 grafika i oko 115.000 bogato ilustrovanih knjiga, dok arhiv slika danas poseduje oko milion fotonegativa i dijapozitiva. Za ove dve zbirke napravljen su autorski, umetnički i mesni katalozi.

Međunarodni muzej esperanta

Muzej esperanta je takođe u sklopu Austrijske nacionalne biblioteke. U početku, 1927. godine, ovo je bila privatna zbirka da bi kasnije kao samostalna zbirka postala deo Biblioteke. Ima bogat fond od 20.000 bibliotečkih svezaka. 2.000 muzejskih objekata, 2.000 muzejskih objekata, 2.000 autografa i rukopisa, 1.100 plakata, 400 nosilaca tona, 500 muzičkih notnih tekstova, 40.000 letaka i 10.000 novinskih isečaka.

Zbirka letaka, plakata i ekslibrisa

Zbirka letaka i plakata obuhvata građu od štampanih listova iz XVI veka do plakata iz XX veka. Zbirka letaka osnovana je 1912. godine pri Dvorskoj biblioteci i u početku je imala oko 10.000 jednolisnih i dvolisnih letaka, da bi se krajem 1993. godine fond zbirke letaka i plakata povećao i brojao 211.271 objekat. Kada je zbirka ekslibrisa u pitanju, zna se da je ovo jedna od najvažnijih zbirki takve vrste u Evropi. Već 1918. godine napravljen je katalog koji je sadržao sve knjige sa ekslibrisom. Biblioteka danas poseduje 42.252 ekslibrisa. S obzirom da ekslibrisi postoje još od XIII veka, danas je sačuvano oko 6000 iz najranijeg perioda.

Muzej austrijske književnosti

Preteča muzeja bio je Austrijski književni arhiv osnovan 1989. godine. Obuhvata knjige, rukopise, pisma, crteže, fotografije i razne fascinantne predmete iz oblasti književnosti. Muzej je zvanično otvoren 2015. godine i obuhvata period od XVIII veka do danas. Od 2015. godine javnosti je dostupno 650 eksponata, 200 autora, 60 multimedijalnih sadržaja i bioskopska sala. Predstavljeni su manuskripti, pisma, fotografije, lični dokumenti, plakati, tonski i video snimci i razni predmeti austrijskih pisaca.

Biblioteka danas

Danas se biblioteka nalazi u palati Hofburg, u ulici Josefplac 1 blizu Prirodnjačkog muzeja i Muzeja istorije umetnosti. U svetu je poznata i po čuvenoj „Prunksaal“ sali u kojoj se nalazi statua Karla VI. Smatra se i arhitektonskim draguljom. Poseduje veliki broj građe i na srpskom jeziku. Ima 325 zaposlenih. Austrijska nacionalna biblioteka je trenutno u fazi digitalizovanja. Buduću digitalnu biblioteku finansira Gugl, a ceo proces započet je 2010. godine. U planu je da se digitalizuje 600.000 građe i to ne samo na nemačkom jeziku, već i na mađarskom, češkom, poljskom, francuskom, italijanskom i latinskom jeziku. Od 1994. godine u austrijskoj bibliotečkoj elektronskoj mreži postoji „virtuelna biblioteka“. Prema podacima iz 1995. godine, poseduje 6 čitaonica i godišnje primi oko 400.000 posetilaca, od kojih su većina studenti (oko 2/3).

Литература

• "Riznice Austrije" : Austrijska nacionalna biblioteka. Beč: Vladina služba za tisak. 1995. COBISS.SR 69527052
• Department of Papyri ; Papyrus Museum. Österreichische Nationalbibliothek, Wien, 2000. 

Spoljašnje veze

• Veb sajt Nacionalne biblioteke Austrije Pristupljeno 13.04.2017.