Metovnica

Metovnica
Metovnica;
	Crkva Vaznesenja Gospodnjeg
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Borski
Grad	Bor
Stanovništvo
— 2022.	775
— gustina	17,56 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 57′ 21″ S; 22° 08′ 23″ I / 43.955833° S; 22.139833° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	288 m
Površina	44,131 km2
	Metovnica Metovnica na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	19204
Pozivni broj	030
Registarska oznaka	BO

Metovnica je naseljeno mesto grada Bora u Borskom okrugu. Metovnica se nalazi se na putu Brestovačka Banja - Zaječar, a istočni deo atara je u blizini magistralnog puta Paraćin - Zaječar. Naselje leži u dolini Brestovačke reke, u blizini njenog ušća u Crni Timok. Prema popisu iz 2022. u naselju je bilo 775 stanovnika.^[1]

Geografija

Naselje je razbijenog tipa, nalazi se na nadmorskoj visino od 130 do 350 mnv i prostire se oko deset kilometara uzduž podnožja kosa koje se protežu duž Brestovačke reke, sa obe strane, čineći utisak klisure. Reoni u kojima se nalazi selo, zovu se: Seosko Brdo, Popovo Brdo, Spinet, Lunka, Suva Reka, Timok, Džanovo polje, Božurov potok, Beličino polje, Roškovo polje.

Brestovačka reka se na istočnom kraju sela u blizini bivše železničke stanice uliva u Crnu Reku a prema podacima samo je jednom plavila selo, i to 1915. godine.

Okolna mesta su sa severozapada Brestovac, sa severa Slatina, sa istoka Nikoličevo, sa juga Gamzigrad i sa zapada Šarbanovac.

Istorija

U ataru sela blizu obala Crnog Timoka su evidentirana tri praistorijska lokaliteta iz perioda starijeg neolita (starčevačka kultura) i ranog srednjeg i bronzanog doba, kao i iz mlađeg gvozdenog doba odnosno latenske kulture.^[2]

Prema pisanim izvorima Metovnica se nekada nalazila u Prodanovom polju gde postoje neidentifikovani ostaci antičke varoši, a na putu za Šarbanovac se nalazi jedan brežuljak koji se zove Manastirsko brdo što je takođe indikator starosti naselja.^[3]

O nastanku imena sela postoje tri predanja. Po jednom se naziv sela vezuje za Staroslovenski naziv med koji znači bakar jer se smatra da je na ovim prostorima postojao rudnik baka o čemu su postojali skromni tragovi i ostaci rudarenja o tome da su rudu ovde kopali rimljani još u četvrtom veku.^[4]

Druga verzija je da ime sela potiče po medu jer su se u ovim krajevima gajile pčele, na vlaškom albina što ima veze sa potesom Albina (Pčelino polje) gde je bilo ostataka neke građevine za koje se pričalo da je bila crkva, a postoji i Medovnički potok.

Treća teorija se vezuje za turske popise iz 1560. godine u kojima se javljaju dva sela Donja Metelnica (Metefnica) koja je imala 6 kuća i Gornja Metelnica koja je imala 15 kuća.^[5]

Od 14. januara 1911. godine do 25. maja 1968. godine do Metovnice je išla pruga uskog koloseka koja se od 1912. godine povezivala sa prugom Zaječar-Paraćin. I danas se može videti zgrada železničke stanice i stari železnički most izgrađen 1912. godine a preko koga se još uvek može prelaziti i kolima. Ovom prugom u početku radnici koji su radili u Borskom rudniku besplatno se prevozili na posao.^[6]^[7]

Naselje danas

Stanovnici se jednim delom bave poljoprivredom dok je najveći deo zaposlen u RTB-u Bor a danas Zijin i u novom rudniku Čukaru Peki koji je otvoren 2021. godine na prostoru između Bora, Slatine, Nikoličeva, Brestovca i Metovnice.

U centru naselja su u Dom kulture, Škola, Crkva, Pošta i prodavnice, a u toku je i izgradnja vodovoda.

Seoske zavetine su Petrovdan i Ilindan.

Demografija

Prema turskom popisu naselja na carskoj hasovini, 1560. godine na ovom području je upisana Donja Metelnica (Metefnica) sa 6 kuća i Gornja Metelnica sa 15 kuća.^[8] Prema popisu iz 1866. godine, bilo je 890 stanovnika od kojih su 4 znali pisati.

Prema popisu iz 2022. u Metovnici živi 775 stanovnika što je za 336 manje (-30,24%) u odnosu na popis iz 2011. kada je bilo 1.111 stanovnika. Ovo je najveći pad broja stanovnika od bilo kog borskog naselja za ovaj period. U naselju ima 694 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 50,52 godina (47,69 kod muškaraca i 53,42 kod žena).^[1]

Prema podacima popisa iz 2022. u naselju ima 266 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,91,^[9] a prema popisu iz 2002. u naselju ima 297 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,67.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Vlasima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Demografija^[10]
Godina	Stanovnika
1948.	2.002
1953.	2.086
1961.	2.160
1971.	1.988
1981.	1.794
1991.	1.569	1.548
2002.	1.331	1.382
2011.	1.111
2022.	775

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[11]

Vlasi	977	73,40%
Srbi	279	20,96%
Rumuni	17	1,27%
Makedonci	2	0,15%
Crnogorci	1	0,07%
Hrvati	1	0,07%
Slovenci	1	0,07%
Slovaci	1	0,07%
Jugosloveni	1	0,07%
nepoznato	5	0,37%

Stanovništvo prema polu i starosti^[12]


	m	ž
?	1	1
80+	15	29
75—79	27	41
70—74	43	61
65—69	40	67
60—64	48	52
55—59	53	50
50—54	49	63
45—49	42	53
40—44	39	32
35—39	41	29
30—34	44	41
25—29	30	35
20—24	36	19
15—19	29	26
10—14	38	44
5—9	33	27
0—4	25	28
Prosek :	43,3	47,4

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	450	463	479	434	427	393	363

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	59	80	56	45	39	40	27	13	4	0	3,67

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena
Muški	537	108	375	36	18
Ženski	599	46	374	146	33
UKUPNO	1.136	154	749	182	51

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	239	12	0	43	97
Ženski	102	51	0	1	9
UKUPNO	341	63	0	44	106
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	7	10	8	3	17
Ženski	0	0	3	4	3
UKUPNO	7	10	11	7	20
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	5	9	5	7
Ženski	1	0	2	6	12
UKUPNO	1	5	11	11	19
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	3	0	0	13
Ženski	3	1	0	6
UKUPNO	6	1	0	19

Galerija

Rudnik Čukaru Peki
Predeo u okolini Metovnice
Predeo u okolini Metovnice
Železnički most u Metovnici
Železnička stanica u Metovnici
Crkva u Metovnici

Reference

^ ^a ^b „Knjiga 2”. Starost i pol, podaci po naseljima (PDF). publikacije.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. 2023. ISBN 978-86-6161-230-5.
^ Kapuran, Bulatović, Jovanović, Aleksandar, Aleksandar, Igor (2014). Bor i Majdanpek kulturna stratigrafija praistorijskih lokaliteta između Đerdapa i Crnog Timoka. Beograd - Bor: Arheološki institut, Beograd i Muzej rudarstva i metalurgije Bor. str. str 176—180.
^ Draškić, Dr Miroslav (1975). „Naselja, poreklo stanovništva i etnički procesi u opštini Bor”. Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu. 38: 22—23.
^ Stanojević, Marinko (1975). Crna reka. Zaječar: Novinska ustanova Timok. str. 90.
^ Dinić, Jakša (2019). Toponimi Crnorečja. Beograd: Onomatološki prilozi, SANU. str. 269.
^ „Smetnje na pruzi Bor-Metovnica; Kolektiv, broj 289”. list Kolektiv. 1968. Pristupljeno 17. jun 2023.
^ „"Ćira" svečano ispraćen iz Bora”. list Kolektiv br 289, str 8. 1968. Pristupljeno 17. jun 2023.
^ Bojanić-Lukač, Dr Dušanka. „Zaječar i Crna reka od XV do XVIII veka”. Zaječar i Crna reka u vreme turske vladavine: 26.
^ Domaćinstva prema broju članova - Popis stanovništva, podaci po naseljima, Pristupljeno 2.8.2023. Beograd: Republički zavod za statistiku. 2023. str. 118. ISBN 978-86-6161-232-9.
^ „Knjiga 20”. Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011. Podaci po naseljima (PDF). stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. septembar 2011. ISBN 978-86-6161-109-4.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Spoljašnje veze

[Старост_и_пол_2023-1] „Knjiga 2”. Starost i pol, podaci po naseljima (PDF). publikacije.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. 2023. ISBN 978-86-6161-230-5.

[2] Kapuran, Bulatović, Jovanović, Aleksandar, Aleksandar, Igor (2014). Bor i Majdanpek kulturna stratigrafija praistorijskih lokaliteta između Đerdapa i Crnog Timoka. Beograd - Bor: Arheološki institut, Beograd i Muzej rudarstva i metalurgije Bor. str. str 176—180.

[3] Draškić, Dr Miroslav (1975). „Naselja, poreklo stanovništva i etnički procesi u opštini Bor”. Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu. 38: 22—23.

[4] Stanojević, Marinko (1975). Crna reka. Zaječar: Novinska ustanova Timok. str. 90.

[5] Dinić, Jakša (2019). Toponimi Crnorečja. Beograd: Onomatološki prilozi, SANU. str. 269.

[6] „Smetnje na pruzi Bor-Metovnica; Kolektiv, broj 289”. list Kolektiv. 1968. Pristupljeno 17. jun 2023.

[7] „"Ćira" svečano ispraćen iz Bora”. list Kolektiv br 289, str 8. 1968. Pristupljeno 17. jun 2023.

[8] Bojanić-Lukač, Dr Dušanka. „Zaječar i Crna reka od XV do XVIII veka”. Zaječar i Crna reka u vreme turske vladavine: 26.

[9] Domaćinstva prema broju članova - Popis stanovništva, podaci po naseljima, Pristupljeno 2.8.2023. Beograd: Republički zavod za statistiku. 2023. str. 118. ISBN 978-86-6161-232-9.

[10] „Knjiga 20”. Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011. Podaci po naseljima (PDF). stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. septembar 2011. ISBN 978-86-6161-109-4.

[11] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[12] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]