Maronitska crkva

Maronitska crkva je naziv koji se istovremeno koristi za drevnoistočnu maronitsku crkvu (koja je postojala u srednjem veku) i potonju Maronitsku katoličku crkvu, koja je nastala iz drevne maronitske crkve, nakon prihvatanja katolicizma.

Osnivač ove drevne crkve bio je Sveti Maron Sirijski koji je živeo krajem 4. i početkom 5. veka, a prvi patrijarh drevne maronitske crkve bio je Jovan Maron, koji je postavljen krajem 7. veka. Iako su tokom prvih vekova sledili sopstvenu monotelitsku hristologiju, maroniti su krajem 12. veka pod uticajem krstaša počeli da prihvataju katolicizam što je dovelo do nastanka Maronitske katoličke crkve. Katolički maroniti danas predstavljaju jednu od glavnih verskih grupa u Libanu. U Libanu postoji verska podela funkcija po kojoj je predsednik Libana uvek maronit.

Drevna maronitska crkva

Nakon razaranja Jerusalima 70. Antiohija je postala centar hrišćanstva. Maron je bio monah, koji je u 4. veku napustio Antiohiju i vodio je asketski život oko reke Oront. On je imao mnogo sledbenika. Kada je Maron umro njegovi učenici su izgradili manastir i time stvorili jezgro buduće maronitske crkve.

U prvo vreme, maroniti su bili potpuno pravoverni, prihvatili su učenje Četvrtog vaseljenskog sabora u Halkidonu 451. godine i odbacivali su monofizitstvo. Nakon što su monofiziti poklali 350 monaha u Antiohiji, maroniti su pobegli u planine Libana. Nakon stradanja pravoslavnog patrijarha iz Antiohije 602. maroniti su ostali bez dotadašnjeg crkvenog poglavara. U vreme velikog rata između Vizantije i Persije, car Iraklije (610-641) je pokušao da izmiri pravoslavne i monofizitske hrišćane putem kompromisne monoenergijske i monotelitske hristologije koju su postepeno izgradili carigradski patrijarsi Sergije i njegovi naslednici. Nedugo potom, došlo je do osvajanja Sirije od strane Arapa, a monotelitska politika je vremenom napuštena i u samom Carigradu. Kao jedino uporište monotelitskog hrišćanstva preostala je upravo Maronitska crkva. Odbacivši učenje Šestog vaseljenskog sabora u Carigradu (681), Maroniti su zadržali monotelitsko učenje i 685. godine pristupili su izboru vlastitog patrijarha Jovana Marona, koga su smatrali zakonitim naslednikom antiohijske patrijaršijske katedre. Time je konačno stvorena Drevna maronitska crkva.

Usled muslimanskog osvajanja Sirije i sve težeg položaja hrišćana maroniti su nastojali da poprave odnose sa Vizantijom. Dobili su političku i vojnu pomoć. Međutim muslimanski vladari su se žestoko osvetili, tako da je maronitima zapretilo istrebljenje. Sklonili su se u planine Libana. Nakon 685. godine bili su uglavnom izolovani od ostalog hrišćanskog sveta, nastojeći da se održe u neprijateljskom islamskom okruženju. Birali su svoje patrijarhe i zadržali su posebnu monotelitsku hristologiju.

Maronitska katolička crkva

Grb današnje Maronitske katoličke crkve

Za vreme krstaških ratova, katolički krstaši su otkrili maronite u planinama blizu Tripolija. Remon Tuluski je nakon osvajanja Jerusalima preduzeo i opsadu Tripolija. Maroniti su u 12. veku pomagali krstaše i na podsticaj katoličkih misionara je 1182. godine započeo proces njihovog prelaska u katolicizam. Nakon pregovora, papa je priznao posebnost maronitske patrijaršije čime je postavljen temelj za nastanak Maronitske katoličke crkve. Međutim, proces pokatoličavanja je tekao usporeno, pošto je među mnogim maronitima postojao otpor prema prihvatanju stranih latinskih običaja i verskih novina. Kada su muslimani ponovo pobedili krstaše usledili su 1291. novi progoni hrišćana u bivšim krstaškim državama. Maroniti su skupo platili saradnju sa krstašima. Mameluci su poveli džihad i pobili su mnoge hrišćane, a maroniti su teško postradali.

Maroniti su nastavili da održavaju veze sa Rimom i postepeno su prihvatali sve više katoličkih uticaja, tako da su njihovi liturgijski i ostali verski običaji tokom vremena postali u znatnoj meri latinizirani. U Rimu je uspostavljen i poseban maronitski koledž. Nakon poraza Mameluka Osmansko carstvo je preuzelo Liban, ali nije se mnogo brinulo o Libanu, tako da su Libanom vladali Druzi od 1585. do 1635. Za vreme Druza za Maronite je bila mnogo bolja situacija. Osmansko carstvo nije bilo više spremno da toleriše islamskog jeretičkog vođu Druza, pa su porazili Druze 1635. Usledio je ponovo period etničkog progona u kome su stradale desetine hiljada hrišćana. Francuska je 1638. zapretila intervencijom Osmanskom carstvu u slučaju daljih progona hrišćanskog stanovništva. Osmansko carstvo je predalo vlast lokalnim Druzima, da bi izbegli francusku intervenciju. Kada je Evropa ratovala za vreme Napoleona Osmansko carstvo je potaklo Druze i druge muslimane protiv Maronita. Oko 1860. Maroniti i Druzi su se sukobili nakon dolaska kurdskih džihadista. Sultan je iskoristio maronitsku reakciju kao izgovor za novi progom Maronita. Francuska je zapretila Porti, pa su se džihadisti povukli. Međutim sultan je nastavio da podržava vlast Druza, pa su Maroniti podigli ustanak 1866. protiv Davud paše. Maronitima je stigla u pomoć evropska flota, pa je nakon bombardovanja i evropske invazije paša pobegao.

Za vreme francuskog mandata nad Libanom 1920. maroniti su dobili autonomiju i osigurali su svoju poziciju u nezavisnom Libanu 1943. Tokom francuske uprave bili su privilegovani. Bili su jedna od glavnih frakcija libanskog građanskog rata.

Organizacija

Na čelu maronitske katoličke crkve je maronitski patrijarh od Antiohije. Kada se izabere novi patrijarh on traži pričest od rimskog pape i na taj način održava veze sa Katoličkom crkvom. Dele istu doktrinu sa katolicima, ali imaju vlastitu liturgiju i hijerarhiju. Liturgijski jezik je sirijski. Sveštenici i episkopi se mogu ženiti, međutim njihovi sveštenici u Americi se moraju držati celibata.

Stanovništvo

Smatra se da u svetu ima oko 15 miliona maronita. U Libanu ih ima 800.000 do 900.000 i čine do 25% stanovništva. Prema libanskom dogovoru između različitih verskih grupa predsednik uvek mora biti maronit. U Siriji ima 40.000 maronita i ima ih u Damasku i Alepu. Na Kipru maronitska zajednica govori kiparsko-maronitsko-arapski. Na Kipar su došli verovatno sa krstašima.

Literatura

Janjić, Dragana (2012). Dohalkidonske crkve. Leposavić: Institut za srpsku kulturu.
Meyendorff, John (1989). Imperial unity and Christian divisions: The Church 450-680 A.D. The Church in history. 2. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press.
Majendorf, Džon (1997). Imperijalno jedinstvo i hrišćanske deobe: Crkva od 450. do 680. godine. Kragujevac: Kalenić.

Spoljašnje veze

Catholic Encyclopedia - Maronites
Maronites (article at Phoenicia.org)
Beith Souryoyé Morounoyé - The Syriac Maronites
The Maronite Patriarchate Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. decembar 2016)
The Maronite Catholic Church of Australia
Maronites history
Veronauka: Dohalkidonske crkve