Manastir Ždrebaonik
Manastir Ždrebaonik je ženski manastir nalazi se u Sekulićima, nadomak Danilovgrada i 17 km od manastira Ostrog. Hram iz 1818. godine posvećen Svetom Arhangelu Mihailu,[1] izgrađen je na temeljima starijeg nemanjićkog hrama, metoha Manastira Morače.[2] Ranije se nazivao Jelenak.[3]
| Manastir Ždrebaonik | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Jurisdikcija | SPC |
| Osnivanje | 13. vijek |
| Osnivač | Stefan Vukanović |
| Upravnik | igumanija Justina Taušan |
| Mesto | Sekulići (Danilovgrad) |
| Država | Crna Gora |
Starešina manastira je igumanija Justina (Taušan), sa sestrinstvom na čelu od 20. jula 1991. godine.[4]
Istorija
urediManastir Ždrebaonik nalazi se na lijevoj obali rijeke Zete, u pitomoj Bjelopavlićkoj ravnici na domaku Danilovgrada. Nalazio se na živopisnom uzvišenju, okružen starinskim grobljem i bedemom.
Podignut je izgleda između 1252-1255. godine od strane Stefana Vukanovog Nemanjića.[5] Tokom postojanja je više puta pretrpeo rušenja i pustošenja. Novijeg datuma - 1818. godine, je zid koji su podigli Bjelopavlići. A moderni zvonik je oko 1930. godine izgradio nastojatelj manastira protoprezviter stavrofor Srdan Popović.
Pisanih dokumenata o njegovom nastanku nema, niti su vršena detaljnija arheološka ispitivanja. Istraživanja koja su vršena od strane Zavoda za zaštitu spomenika kulture Crne Gore ukazuju na postojanje starijeg i znatno većeg crkvenog objekta, i da je sadašnji podignut na temeljima hrama s kraja 16. ili početka 17. vijeka, od koga su sačuvani zidovi u visini od 50 sm.
Iguman i upravitelj manastira bio je oko 1835. godine Isaija Bajković iz Cuca.[6]
Obnavljan je i 1885. godine. O njegovoj gradnji postoje mnoga narodna predanja koja se prenose sa koljena na koljeno i sva su vezana za ime slavnih Nemanjića. Neki savremeni istoričari tvrde da ne postoje pisani izvori koji ta predanja mogu potvrditi, pa stoga smatraju da u to ne treba mnogo vjerovati. Njihova sumnja ne bi imala osnove da poratni „prosvjetitelji“ nijesu spalili bogatu biblioteku manastira Morače. Ruski naučnik Kovaljevski tvrdi u svojim spisima da je u Morači 1841. godine u svojim rukama držao povelju u kojoj je pisalo da je Ždrebaonički hram građen kao metoh manastira Morače u isto vrijeme kad i Morača, i da im je ktitor Stefan Vukanović. To je zasigurno znao i prota Srdan Popović kad je iznad ulaznih vrata hrama postavio kamenu ploču koja i danas stoji, a na kojoj piše:
To je ženski manastir u kome se od 1920. godine čuvaju mošti drugog arhiepiskopa srpskog Arsenija Sremca,[2] naslednika Svetog Save, kao i deo moštiju Svete Prepodobnomučenice Fevronije.
Svete mošti su bile sklonjene iz manastira Dovolje i godinama i čuvane u Kučima, u kući pop Spaha Popovića. Veliki vojvoda crnogorski Mirko naredio je 1856. godine da se mošti daju Bjelopavlićima i prenesu u manastir Ždrebaonik. Tu su ostale do 1884. godine kada po nalogu kneza Nikole odnete u manastir Kosijerovo.[7] Tek nakon Prvog svetskog rata vraćene su u Ždrebaonik.
Počevši od 1878. godine, manastir je pripadao novostvorenoj Zahumsko-raškoj eparhiji u čijem sastavu je ostao sve do 1931. godine, kada je ova eparhija ukinuta i priključena Mitropoliji crnogorsko-primorskoj.[8]Manastir je 1933. godine imao 30 hektara plodne zemlje. Na čelu manastira nalazio se stari prota Srdan Popović, kojem je pomagao jeromonah Pavle Pavićević.
Reference
uredi- ^ Dobročinstvo: Skriveno bogatstvo Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. januar 2012), Pristupljeno 12. 2. 2013.
- ^ a b Pravoslavna mitropolija Crnogorsko-primorska: Manastir Ždrebaonik Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. novembar 2012), Pristupljeno 12. 2. 2013.
- ^ Rovinski 1998, str. 61.
- ^ „Mitropolit Joanikije obišao skit manastira Ždrebaonik u Vukotici • Radio ~ Svetigora ~”. svetigora.com (na jeziku: srpski). 2021-10-27. Pristupljeno 2023-06-20.
- ^ "Pravda", Beograd 1. novembar 1933.
- ^ "Srpski sion", Sremski Karlovci 25. februar 1891.
- ^ "Pravda", Beograd 23. septembar 1933.
- ^ Ženski manastiri | Pravoslavna Mitropolija crnogorsko-primorska (Zvanični sajt)
Literatura
uredi- Apolonovič Rovinski, Pavel (1998). Etnografija Crne Gore, tom I. CID - Podgorica.
