Kosmaj (oblast)

Kosmaj je oblast u severnom delu Šumadije. Obuhvata Šumadijski okrug i Grad Beograd, konkretno na teritorijama opština Mladenovac, Sopot, Barajevo i selo Ranilović.

Kosmaj
Najveći gradovi	Mladenovac Sopot
Država	Srbija
Region	Šumadija i zapadna Srbija Grad Beograd
Administrativna jedinica	Šumadijski okrug Grad Beograd
Jezik	srpski

Oblast se nalazi u okolini planine Kosmaj po kojoj je i dobila ime.

Geografski položaj

Severna granica je Mala Ivanča, zatim se na jugozapad spušta prema Barajevskoj reci do Kundaka. Od Kundaka preko Trnovog Brda (deo Velike Ivanče) do ušća reke Milatovice u Veliki Lug je južna granica. Istočnu granicu predstavlja linija od ušća preko Varovnica nazad do Male Ivanče.

Istorija

Kosmajci su učestvovali u svim značajnijim ratovima. Bili su vešti i hrabri ratnici. Učestvovali su u Boju na Kosovu 1389. godine. Priča se da je iz Popovića, Stojan Popović odveo na Kosovo 400 ratnika, a vojvoda Duča 80 konjanika. Takođe, prema legendi, pod Kosmajem rodio se Ivan Kosančić, poznati srpski junak u Boju na Kosovu protiv turaka. U 18. veku stanovništvo Kosmaja u tursko-austrijskim ratovima bilo je na strani Austrije. U selu Nemenikuće nedaleko od Kosmaja detinjstvo je proveo srpski književnik Milovan Vidaković čija je porodica izbegla iz ovog kraja usled meteža tokom Kočine krajine.

U Prvom srpskom ustanku Kosmaj igra značajnu ulogu. U Drlupi 11. februara 1804. godiine uperena je prva ustanička puška protiv Turaka kada je ranjen zloglasni dahija Aganlija. Karađorđe je sa ustanicima u ovom kraju popalio turske hanove u Sibnici, Drlupi, Rogači i Dučini. U Drugom srpskom ustanku Kosmajci su učestvovali na strani kneza Miloša Obrenovića.

Učestvovali su i u Srpsko-turskom ratu 1876-1878. godine, zatim balkanskim ratovima 1912. i 1913. godine. U Prvom svetskom ratu Kosmajci su imali značajnog udela u bitkama na Ceru i Kolubari 1914. godine. Zatim u delu gde se danas nalazi hotel Kosmaj i bazen, gde su vođene jedne od najstrašnijih borbi, odakle je neprijatelj bio proteran na Savu i Dunav.

U Drugom svetskom ratu na području Kosmaja delovao je čuveni Kosmajsko-posavski partizanski odred, a palim borcima iz tog odreda je na vrhu planine podignut spomenik.

Spoljašnje veze

• Drobnjaković, Borivoje (1928). Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu. Beograd: Štamparija Skerlić. str. 45—59.