Kolonija Natal

Kolonija Natal (engl. Colony of Natal) je bila nekadašnja britanska kolonija pored grada Durbana, osnovana 4. maja 1843. nakon aneksije burske Republike Natal.

Kolonija je postojala sve do 1910. kada je uključena u Južnoafričku Uniju kao pokrajina Natal (današnja južnoafrička pokrajina Kvazulu-Natal).

Istorija Kolonije Natal

Do obala te kolonije na Indijskom okeanu kod današnjeg grada Durbana, prvi je doplovio na Božić 1497. portugalski moreplovac Vasko da Gama. Zbog toga je reku u zalivu nazvao Rio de Natal, pa je to ime ostalo čitavoj regiji do danas.^[1]

Osnivanje

Početkom 19. veka pleme Zulu pod vođstvom njihovog legendarnog vođe Šake Zulua osnovalo je snažno kraljevstvo Zulu (1818–1897) severno od reke Tugela. Shaka je pokrenuo razorne vojne kampanje južno od reke Tugela, koje su poznate kao Mfekane nakon koje je potisnuo sva plemena koja su dotad živela u tom kraju, tako da je Natal praktično opusteo u to vreme.^[2] Istorija Kolonije Natal, usko je vezana sa osnivanjem Port Natala (današnji Durban) koju su 1824. osnovali kao trgovačku stanicu, 25 trgovaca i kolonista iz britanske Kolonije Rt dobre nade pod vođstvom poručnika Frensisa Fervela. Oni su kupili zemlju od tadašnjeg kralja plemena Zulu, Šake Zulua.^[2] To je bio teren širok 80 km uz obalu, koji se protezao 160 km u opustelu unutrašnjost, za koju tad Britanci uopšte nisu bili zainteresovani.^[2]

Port Natal je promenio ime u Durban 1835. godine, u čast tadašnjeg guvernera kolonije Rt dobre nade Benjamina D'Urbana. Od tada je naselje stalno raslo.^[2]

Buri su teško prihvatili britansku vlast u Koloniji Rt dobre nade naročito nakon oslobođenja robova. Zbog toga se u oktobru 1837. njih 3 000 pod vođstvom Pita Retifa otisnulo na Veliki put (Groot Trek) preko masiva Drakensberg i naselilo u Natalu, južno od reke Tugela.^[2] Oni su se uskoro sukobili sa plemenom Zulu koje je tada vodio Dingane, polubrat ubijenog legendarnog vođe Šake Zulua. Nakon što su Zului masakrirali njihovog vođu Pita Retifa i njegovih 50 pratilaca u februaru 1838. burski novi vođa Andris Pretorijus pobedio je Zulue u bici kod Krvave reke u decembru 1838. pobivši oko 3 000 njihovih ratnika. Nakon toga je poraženog Dinganea zamenio njegov brat Mpande, koji je sa Burima sklopio primirje po kojem je reka Tugela postala granica. Sjeverno od nje prostiralo se Zulu kraljevstvo^[2], koje je kasnije postalo poznato kao Zululend i na kraju bantustan Kvazulu.

Buri su osnovali svoju Republiku Nataliju s Pitermaricburgom kao glavnim gradom 1939. koja se protezala do reke Tugele na sever.^[2] Britancima iz Kolonije Rt dobre nade, burska kolonija na obali Indijskog okeana uopšte nije bila po volji, ali se zbog toga nisu previše uzbudili, već su tvrdili da je Natal i nadalje teritorija u nadležnosti njihove kolonije, te da se i na njih odnose britanski zakoni.^[2]

Nakon serije sukoba Britansko carstvo je anektiralo Republiku Nataliju 1843. godine. Zbog tog se velik broj burskih kolonista iselio i krenuo dublje u unutrašnjost Južne Afrike prema Transvalu i i reci Oranje.^[2] Njih su ubrzo zamenili brojni novi kolonisti, uglavnom iz Velike Britanije. Natal je dobio spostvenu administraciju, ali je u osnovi ostao pod direktnom upravom Kolonije Rt dobre nade sve do 1856, kad je postao krunska Kolonija Natal sa sopstvenim parlamentom. Britanski komesar za Natal, Theofilus Šepstoun, počeo je da od 1849. sprovodi politiku osnivanja velikih rezervata za domorodačke Bantue, koji su tad bili znatno brojniji od belih kolonista.^[2]

Slika Bitka kod Rorkovog prevoja iz Anglo-zulu rata 1879.

Razvoj Kolonije Natal vezan je uz podizanje velikog broja plantaža šećerne trske u okolici Durbana. Kako im je nedostajalo radnika za rad (na ratoborne Zulue nisu mogli da računaju), Britanci su od 1860. počeli da uvoze velik broj radnika iz svoje krunske kolonije Indije.^[2] Zbog toga i danas područje bivše Kolonije Natal ima najviše stanovnika indijskog porekla. Rast plantaža tražio je sve veći broj zemlje, tako da je kolonija počela konstantno da se širi na teritoriju plemena Zulu.^[2]

Rat sa plemenom Zulu

Zbog toga je izbio Anglo-Zulu rat 1879. godine, u kome je na kraju britanska vojska pobedila, ali uz velike muke i teškoće. Naročito je bio težak poraz koji su doživeli u bici kod Isandluane 22. januara 1879. godine.^[1]

Zululend je na kraju i formalno anektiran 1887. kao deo Britanskog carstva, da bi 1897. postao deo Kolonije Natal, kao njegova istočna provincija.^[2]

Kraj Kolonije Natal

Kolonija Natal dobila je unutrašnju autonomiju od britanske vlade 1893. godine. Železnička pruga od Durbana do Pretorije u Transvalu dovršena je 1895, a 1898. Kolonija Natal pridružila se carinskoj uniji južnoafričkih država. Za vreme Drugog burskog rata (1899—1902), u Natal su provalile burske snage i opkolile ključni britanski garnizon u gradu Lejdismit, kojeg su Britanci oslobodili u svojoj kontraofanzivi 1900. godine.^[2]

Iza rata su sve britanske krunske kolonije u Južnoj Africi (Rt dobre nade, Transval, Oranje i Natal) ujedinjene 1910. u Južnoafričku Uniju, u kojoj su poraženi Buri dobili začuđujuće puno prava.

Izvori

^ ^a ^b „History of the Colony of Natal” (na jeziku: engleski). Southafrica-travel.net. Pristupljeno 22. 3. 2013.
^ ^a ^b ^v ^g ^d ^đ ^e ^ž ^z ⁱ ^j ^k ^l ^lj „Natal” (na jeziku: engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 22. 3. 2013.

Spoljašnje veze

Natal (jezik: engleski)
Natal na portalu Encyclopædia Britannica (jezik: engleski)

[hist-1] „History of the Colony of Natal” (na jeziku: engleski). Southafrica-travel.net. Pristupljeno 22. 3. 2013.

[brit-2] v ^g ^d ^đ ^e ^ž ^z ⁱ ^j ^k ^l ^lj „Natal” (na jeziku: engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 22. 3. 2013.

[1]

[2]