Dušan Grk

Dušan Grk (Kljenci, kod Stoca, 7. april 1906 — Podgorica, 15. mart 1994) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFR Jugoslavije i SR Bosne i Hercegovine i narodni heroj Jugoslavije.

dušan grk
Dušan Grk
Lični podaci
Datum rođenja	(1906-04-07)7. april 1906.
Mesto rođenja	Kljenci, kod Stoca, Austrougarska
Datum smrti	15. mart 1994.(1994-03-15) (87 god.)
Mesto smrti	Podgorica, Crna Gora, SR Jugoslavija
Profesija	društveno-politički radnik
Porodica
Supružnik	Anđa Grk
Delovanje
Član KPJ od	oktobra 1941.
Učešće u ratovima	Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	Jugoslovenska vojska NOV i PO Jugoslavije 1941 — 1945.
Heroj
Narodni heroj od	23. jula 1952.
Odlikovanja

Biografija

Rođen je 7. aprila 1906. godine u selu Kljenci, kod Stoca. Rano je ostao bez roditelja, pa se od rane mladosti brinuo za višečlanu porodicu. Do Drugog svetskog rata radio je kao zemljoradnik, sezonski radnik i šofer.

Za vreme Aprilskog rata 1941, nalazio se u 61. puku, kao komandir topovskog odeljenja. Do 16. aprila je učestvovao u borbama protiv italijanske vojske kod Skadra, nakon čega se vratio kući.

Posle kapitulacije Jugoslavije, uključio se u pripreme za oružani ustanak. Učestvovao je u formiranju ustaničke čete iz opština Divin i Berkovići. Ova četa je obezbeđivala veliki zbeg stanovništva u selu Jabuke, između Kubaša i Zasade, a 27. jula je porazila ustaše kod Predolja. Krajem avgusta, Dušan je sa svojom četom učestvovao u razbijanju ustaško-domobranskih garnizona u Berkovićima, Divinu, Plani i Bileći.

U septembru i oktobru, Dušan je radio na osnivanju i organizovanju partizanskih jedinica. U oktobru je primljen za člana Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Tada je bio komandir partizanske čete u Milavićima. Krajem decembra, bio je postavljen za političkog komesara Stolačkog partizanskog bataljona. Krajem marta 1942. godine, bio je postavljen za zamenika komandanta Južnohercegovačkog partizanskog odreda. Dušan je u ovom odredu učestvovao u uspešnim borbama protiv italijanskih i ustaških jedinica kod Hrasna i Prebilovca krajem aprila i početkom maja 1942. godine.

Od marta 1942. godine, Grk je bio član Sreskog komiteta KPJ za Stolac i politički radnik na terenu. Krajem maja, četnici i italijanski vojnici su napali partizansku bolnicu u Zvijerini i zarobili nekoliko partizanskih rukovodilcaca, među kojima i Dušana. Iste noći, uspeo je da pobegne iz zatvora i sa grupom boraca probio se do Operativnog štaba NOPO za Hercegovinu. Zatim je sa hercegovačkim i delom snaga Prve proleterske brigade učestvovao u razbijanju četnika i oslobađanju partizanske bolnice.

Juna 1942, posle povlačenja iz Hercegovine, Dušan je bio postavljen za zamenika komandanta Prvog bataljona Desete hercegovačke brigade, a od oktobra je bio komandant bataljona. Početkom januara 1943, po naređenju Štaba Desete hercegovačke brigade i odobrenju Centralnog komiteta KPJ, bio je upućen iz Modrika na Vlašiću sa grupom boraca na partijski rad u Hercegovinu, sa zadatkom da okupi i poveže partijske organizacije. Pošto je krajem januara 1943. stigao, u stolačkom kraju je povezao partijske organizacije i formirao Južnohercegovački partizanski odred. Tada je bio izabran i za člana Okružnog komiteta KPJ za srednju Hercegovinu.

Posle prodora Desete hercegovačke brigade u Hercegovinu aprila 1943, Južnohercegovački odred je kao bataljon ušao u sastav brigade, a Dušan je bio postavljen za njegovog komandanta. Bataljon je učestvovao u svim borbama brigade tokom Bitke na Sutjesci.

Posle povratka u Hercegovinu krajem juna 1943, Dušan je postao član Sreskog komiteta KPJ za Stolac. Od oktobra je bio predsednik Sreskog NOO-a, a od 1944. Okružnog NOO-a za južnu Hercegovinu i član Okružnog komiteta KPJ za južnu Hercegovinu. Od septembra 1944, bio je član Oblasnog odbora NOF-a za Hercegovinu i Oblasne narodnooslobdilačke skupštine za Hercegovinu. Bio je i većnik i član ZAVNOBiH-a i AVNOJ-a. Od kraja 1944. do oktobra 1945. godine, bio je predsednik Oblasnog odbora NOF-a Hercegovinu.

Posle rata, vršio je mnoge odgovorne dužnosti u Stocu i Mostaru, a pored toga je bio i član Glavnog odbora SSRN NR BiH, od 1947. do 1960, član Saveznog odbora SSRN Jugoslavije, član Glavnog odbora SUBNOR-a SR BiH do 1973. i član Saveznog odbora SUBNOR-a Jugoslavije. Bio je poslanik republičke i Savezne skupštine SFRJ u više saziva.

Umro je 15. marta 1994. u Podgorici. Sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i mnogih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — dva Ordena za hrabrost, Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem i Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 23. jula 1952. godine.

Literatura

• Ko je ko u Jugoslaviji — biografski podaci o jugoslovenskim savremenicima. Beograd: Sedma sila. 1957.  COBISS.SR 4864263
• Ko je ko u Jugoslaviji — jugoslovenski savremenici. Beograd: Hronometar. 1970.  COBISS.SR 4897031
• Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.  COBISS.SR 48700167