Drenica

Za druge upotrebe, pogledajte stranicu Drenica (višeznačna odrednica).

Drenica (alb. Drenica) je prostrani planinski predeo na Kosovu i Metohiji koji brdovitim pojasom odvaja Kosovo od Metohije. Ovu oblast čine teritorije opština Srbice, Glogovac i selo Krligate koje je u sastavu opštine Zubin Potok.

Oblast Drenice na karti Kosova i Metohije

Geografski podaci

Geografska pozicija regiona Drenica

Drenicu čine dve župe. Na zapadnoj strani je veća i nalazi se u jako razgranatom porečju reke Kline oko kojeg se nalaze naselja Gornja Klina, Srbice i Kline. Reka Klina dalje ide ka Metohiji gde se uliva u Beli Drim. Prosečna nadmorska visina ove oblasti je 500 m. Manja je župa na istoku se prostire oko Sedlarske reke, levog izvornog kraka reke Drenice, i dalje oko reke Drenice do sela Dobroševca (apsolutna visina 560 m). Odatle se ova župa između Čičavice na severu i Goleša na jugu probija u Kosovo polje gde protiče Sitnica.

Oba dela, oblasti vezuju se nižim tokom reka Kline i Drenice u planini Devič, gde se nalazi i manastir Devič. Oko ove oblasti se nalaze planinski venci. Na severu je oblast zatvorena Mokrom gorom, na severoistoku Čičavicom. Prevojem između ovih dviju planina oblast je vezana s donjim Kosovom kod Mitrovice. Na jugozapadu je Drenica spojena s Metohijom, a na jugoistoku sa župom Lapušnikom. U južnom delu se graniči sa srednjim i najširim delom Kosovske nizije oko Prištine.

Istorija

Manastir Devič

Drenica se prvi put pominje 1413, kada je Đorđe Branković, s majkom Marom i braćom Đurđem i Lazarom, poklonio selo Dobroševce manastiru Svetog Pavla na Svetoj Gori. Despot Đurađ Branković (1427—1456) je na reci Vlasi, koja je pritoka Kline, podigao manastir Devič. Pored Deviča u ovoj oblasti je bio veliki broj manastira koji su u kasnijim dobima uništeni. Zato se često moglo čuti da je Drenica „druga srpska Sveta Gora”, o čemu je napisana i knjiga.

U Drenici je posle Prvog svetskog rata vladala anarhija, zbog mnogih arnautskih kačaka, ali je ona, posle pogibije kačačkog vođe Azema Bejte u Galici 1924, i njegove pratilje Šote Galice, presečena. Septembra 1926. kačaci iz okoline Prištine pod vođstvom Šabana Ademovića izvršili su atentat na vučitrnskog sreskog poglavara Nikolića kod Vučitrna i sklonili se na područje Rudničkih planina u Drenici gde ih je pronašao žandarmerijski drenički vod poručnika Stevana Popovića. U borbama je stradao vođa kačačke čete Šaban Ademović a ranjen je Harem Nezir kao i još nekoliko kačaka. Slična situacija je bila i u doba komunizma, kada su Srbi retko zalazili u albanska sela, i uglavnom se ograničavali u većim naseljima. Krajem 20. veka ovde je bilo veliko uporište terorista i tu su počeli bitke albanske OVK sa srpskim snagama.

U međuratnom periodu je isečeno mnogo šume, naseljavani su ljudi iz drugih krajeva, npr. Bosanske krajine.

Stanovništvo

Većinu stanovništva čine poznati drenički Albanci, koji su znatnim delom srpskog porekla. Mnogi Albanci imaju srpska prezimena i znali su za svoje krsno ime. U svakom dreničkom selu ima razvalina srpskih crkava, a Albanci su čuvali groblja svojih predaka iz, vremena, kad su bili pravoslavni Srbi i znali su za zapise u dubovima od ranijih krstonoša. Topografska nomenklatura i mnogi etnografski nazivi su doskora ostali srpski. Pored većine Arnauta u Drenici ima Arbanasa doseljenih iz Malesije. Malisori su se doselili kao katolici, pa su se tek ovde poturčili. U Lauši ima doseljenika od Vasojevića, iz Crne Gore, koji su ovde primili islam, i zatim se albanizovali. Iz Drenice je znatan broj pravoslavnih Srba izbegao u Metohiju, neki početkom 20. veka, a neki početkom 18. veka i još ranije. Bežali su pod pritiskom albanskog nasilja i da ne bi bili poturčeni.

∗ Etnografsko istraživanje od 1934. do 1937. godine

• 
  Plemenska pripadnost stanovništva Drenice po naseljima 1934—1937.
• 
  Etnički sastav i poreklo stanovništva Drenice po naseljima 1934—1937.
• 
  Etnički sastav Drenice po naseljima 1934—1937.

∗ Popisi stanovništva 1961. i 1971. godine

• 
  Etnički sastav Drenice po naseljima 1961. godine
• 
  Etnički sastav Drenice po naseljima 1961. godine
• 
  Etnički sastav Drenice po naseljima 1971. godine
• 
  Etnički sastav Drenice po naseljima 1981. godine

∗ Popisi stanovništva 1981. i 1991. godine

• 
  Etnički sastav Drenice po naseljima 1981. i 1991. godine
• 
  Etnički sastav Drenice po naseljima 1981. godine
• 
  Etnički sastav Drenice po naseljima 1991. godine
• 
  Etnički sastav Drenice po naseljima 1991. godine (popisano stanovništvo)
• 
  Etnički sastav Drenice po naseljima 1991. godine (popisano stanovništvo)

Posle bombardovanja 1999. godine ova regija je doživela totalno etničko čišćenje. U pojedinim naseljima gotovo da nije ostala niti jedna srpska kuća, pa je u njima populacija u gotovo potpunosti albanska. Jedina dva sela u kojima ima srpskog življa su Banje i Suvo Grlo, sa oko 350 Srba.

Literatura

• Temperley, Harold William Vazeille (1969). History of Serbia. H. Fertig. 
• „Drenica (predeo)”. Narodna enciklopedija. Zagreb: Bibliografski zavod. 1927.