Gazimestan

Memorijalni kompleks Gazimestan
Memorijalni kompleks Gazimestan
	Spomenik kosovskim junacima
Opšte informacije
Mesto	Kosovo Polje
Opština	Priština
Država	Srbija
Vrsta spomenika	Memorijalni kompleks
Vreme nastanka	1389/1953.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture i prostorno kulturno istorijska celina od izuzetnog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Centar za očuvanje kulturne baštine na Kosovu i Metohiji Leposavić

Gazimestan je memorijalni kompleks podignut u znak sećanja na Kosovsku bitku (1389), koji se nalazi oko 6—7 kilometara jugoistočno od stvarnog ratišta poznatog kao Kosovo polje. Gazimestan je dostupan sa auto-puta Priština—Kosovska Mitrovica, na 5 km severozapadno od Prištine. Svake godine na Vidovdan, odnosno 28. juna, održava se pomen kod spomenika, koji je prekriven likom kneza Lazara, koji je predvodio srpsku vojsku u Kosovskom boju.

Kao istorijski prostor odnosno centralno mesto sudara srpske i turske vojske, predstavlja jedinstvenu celinu u kojoj se nalaze: spomenik kosovskim junacima, u obliku srednjovekovne kule, podignut 1953. godine po projektu Aleksandra Deroka, Muratovo turbe i Gazimestan turbe (Barjaktarevo turbe). Na uzvisini je Spomenik kosovskim junacima, dok je kilometar prema selu Lazarevu Muratovo turbe, a na jugu, na 500 m, Barjaktarevo turbe.

Naziv

Gazimestan potiče od arapske reči „gazi” koja označava heroja, odnosno svetog ratnika, i srpske reči „mesto”.^[1]

Prostor kompleksa Gazimestan

Područje spomeničkog kompleksa Gazimestana, Plandišta, Treševine i Lazareva, graniči se na severnoj strani sa prostorom Bakšija; na severoistočnoj strani sa Brnjičkom rekom; na istočnoj strani granicu čine naselje Donja Brnjica i prostor Ravnište; na južnoj strani je prostor i naselje Orlović; na zapadnoj strani su prostori Široko polje i Mazgit sa naseljem Gornji Mazgit. Put za Prištinu na zapadnoj strani delimično graniči, a delimično prolazi kroz ovu celinu. Centralno mesto čini kula visine 25 m, u čijoj su unutrašnjosti ispisani stihovi epskih pesama kosovskog ciklusa. Na vrhu kule je platforma sa koje se sagledava prostor Kosovske bitke.

Proslava 600. godišnjice bitke

Povodom obeležavanja šest vekova od Kosovske bitke, na Vidovdan 1989. godine u neposrednom prostoru oko Kule urađene su likovne aplikacije u livenoj bronzi, koje simbolišu godine jubileja. U neposrednoj blizini spomenika postavljen je beli monolitni stub od mermera sa tekstom despota Stefana Lazarevića. Godine 1999, po ulasku NATO trupa i uspostavljanju vlasti UNMIK-a, prostor je devastiran, a u memorijalnoj kuli načinjena su oštećenja na informativnim aplikacijama.

Gazimestan na Vidovdan 2009. godine

Na proslavi, po procenama, se skupilo oko milion ljudi. Pojedinci istoričari i bivši jugoslovenski političari smatraju da je tada Slobodan Milošević u svom govoru najavio raspad SFR Jugoslavije.^[2]

Razaranje 1999. godine

Spomen-obeležje je oskrnavljeno i oštećeno miniranjem u prisustvu britanskih snaga KFOR-a avgusta 1999. godine.

Kompleks danas

Kompleks Gazimestana sa spomenicima i božurima je bio pod zaštitom države do 1999. godine. Iako ga od tada čuvaju međunarodne snage, neki Albanci na njemu podižu građevinske objekte. U blizini spomenika je privatna ergela konja i konjički klub koji terene Gazimestana koristi kao hipodrom.

Srbi se svake godine o Vidovdanu okupljaju kod Spomenika kosovskim junacima na Gazimestanu, a Srpska pravoslavna crkva održi pomen.

Na Vidovdan 28. juna 2012. kod spomenika se okupilo 10.000 Srba a besedu je držao Patrijarh srpski Irinej.^[3] Na svečanosti 2012. desio se incident kada je Kosovska policija naredila posetiocima da skinu majice ispisane ćirilicom ili bilo čim što podseća na Srbiju.^[4]

Vidi još

Reference

^ Ejdus 2020, str. 59, n. 15.
^ „Na grdnom sudilištu”. danas.rs. 29. 6. 2014.
^ „Pečat (politički magazin, od 23,28 do 30,10 min)”. Radio-televizija Republike Srpske. 28. 6. 2012. Pristupljeno 30. 6. 2012.
^ „Novinari RTRS-a i Glasa Srpske napadnuti na Kosovu”. Radio-televizija Republike Srpske. 28. 6. 2012. Pristupljeno 30. 6. 2012.

Spoljašnje veze

[FOOTNOTEEjdus202059,_n._15-1] Ejdus 2020, str. 59, n. 15.

[sloba99-2] „Na grdnom sudilištu”. danas.rs. 29. 6. 2014.

[Печат,_Видовдан-3] „Pečat (politički magazin, od 23,28 do 30,10 min)”. Radio-televizija Republike Srpske. 28. 6. 2012. Pristupljeno 30. 6. 2012.

[Новинари_РТРС-а_и_Гласа_Српске_нападнути_на_Косову-4] „Novinari RTRS-a i Glasa Srpske napadnuti na Kosovu”. Radio-televizija Republike Srpske. 28. 6. 2012. Pristupljeno 30. 6. 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]