Velika džamija u Damasku
Velika džamija u Damasku, takođe poznata i kao Umejadska džamija, jedna je od najvećih i najstarijih džamija na svetu. Nalazi se na najvažnijem delu starog dela grada. Ima veliku arhitekturalnu i arheološku vrednost.
| Velika džamija u Damasku جامع بني أمية الكبير | |
|---|---|
 | |
  Velika džamija u Damasku جامع بني أمية الكبير Lokacija na mapi Sirije | |
| Osnovne informacije | |
| Lokacija | Damask, Sirija |
| Koordinate | 33° 30′ 43″ S; 36° 18′ 24″ I / 33.511944° S; 36.306667° I |
| Religija | islam |
| Arhitektonski opis | |
| Stil arhitekture | Omejadi |
| Završetak izgradnje | 715. |
| Specifikacije | |
| Broj minareta | 3 |
| Materijali | kamen, mermer, opeka, mozaik |
Džamija u svojoj unutrašnjosti ima grobnicu u kojoj se tvrdi da se nalazi glava Jovana Krstitelja, koga su poštovali i hrišćani i muslimani. Glava je pronađena u iskopavanjima prilikom gradnje džamije. Veliku važnost džamiji pripisuju i šiitski muslimani zbog toga što se u njoj nalaze glave Hasana i Huseina (unuci proroka Muhameda). U džamiji se nalazi i grob Saladina Ejubije, slavnog islamskog vojskovođe.
Istorija
urediNa mestu gde se sada nalazi džamija nalazio se drevni aramejski hram božanstvu Hadadu. Nakon toga postao je hram rimskog boga Jupitera, a posle toga je tu bila hrišćanska crkva posvećena Jovanu Krstitelju u vizantijsko doba.
Prvobitno, posle osvajanja Damaska od strane Muslimana 636. godine, vizantijska crkva je stajala još neko vreme i građevina je korišćena za molitvu i od strane hrišćana i od strane muslimana. Nakon toga su Muslimani izgradili manje mesto za obavljanje molitvi na severnoj strani zida. Pod Omejadskim kalifatom, za vreme kalifa Velida I, crkva je kupljena od tadašnje vlasti i porušena. Negde između 706. i 715. počela je izgradnja džamije.
Predislamski period
urediMesto Omajadske džamije je potvrđeno kao bogomolja još od gvozdenog doba. Damask je bio glavni grad Aramejske države Aram-Damask i veliki hram je bio posvećen Hadadu, bogu grmljavine i kiše, a podignut je na mestu današnje džamije. Ostatak jednog kamena iz aramejskog hrama, datiranog u vreme vladavine kralja Hazaila, trenutno je izložen u Nacionalnom muzeju Damaska.[1]
Hadadov hram je i dalje imao centralnu ulogu u gradu, a kada je Rimsko carstvo osvojilo Damask 64. p. n. e., asimilirali su Hadada sa svojim sopstvenim bogom groma, Jupiterom.[2] Stoga su se angažovali na projektu rekonfiguracije i proširenja hrama pod rukovodstvom arhitekte Apolodora rođenog u Damasku, koji je kreirao i izveo novi dizajn.[3]
Novi Jupiterov hram postao je centar imperijalnog kulta Jupitera i služio je kao odgovor na Drugi hram u Jerusalimu.[4] Jupiterov hram će doživeti dalje dogradnje tokom ranog rimskog perioda, uglavnom iniciranih od strane visokih sveštenika koji su prikupljali priloge od bogatih građana Damaska.[5] Istočna kapija dvorišta proširena je za vreme vladavine Septimija Severa (v. 193–211).[6] Do 4. veka hram je bio posebno poznat po svojoj veličini i lepoti. Od grada su ga odvajala dva zida. Prvi, širi zid obuhvatao je široku oblast koja je uključivala pijacu, a drugi zid je okruživao stvarno Jupiterovo svetilište. Bio je to najveći hram u Rimskoj Siriji.[7]
Godine 391. Jupiterov hram je pretvoren u katedralu od strane hrišćanskog cara Teodosija I (v. 379–395).[8] Ona je služila je kao sedište episkopa Damaska, koji je bio na drugom mestu u Antiohijskoj patrijaršiji posle samog patrijarha.[9]
Izgradnja Umejadske džamije
urediTemelj i izgradnja
uredi
Damask su zauzele muslimanske arapske snage koje je predvodio Halid ibn al-Valid 634. Godine 661, Islamski kalifat je došao pod vlast dinastije Omejada, koja je odabrala Damask za administrativnu prestonicu muslimanskog sveta.[11] Vizantijska katedrala je ostala u upotrebi od strane lokalnih hrišćana, ali je na jugoistočnom delu zgrade izgrađena molitvena soba (musala) za muslimane.[12][13] Musala nije imala kapacitet da primi sve veći broj muslimanskih vernika u Damasku. Gradu je inače nedostajalo dovoljno slobodnog prostora za veliku sabornu džamiju.[14] Šesti halifa Omajada, al-Valid I (v. 705–715), odlučio je da izgradi takvu džamiju na mestu katedrale 706. godine.[11]
Al-Valid je lično nadgledao projekat i naložio je da se sruši većina katedrale, uključujući i musalu. Izgradnjom džamije potpuno je izmenjen izgled zgrade, iako su sačuvani spoljni zidovi temenosa (svetišta ili unutrašnje ograde) hrama iz rimskog doba.[12][13] Dok je crkva (i hramovi pre nje) imala glavnu zgradu koja se nalazila u centru pravougaonog ograđenog prostora, molitvena sala džamije je postavljena uz njen južni zid. Arhitekta je reciklirao stubove i arkade crkve, demontirajući ih i ponovo pozicionirajući ih u novoj strukturi. Profesor Alen Džordž je preispitao arhitekturu i dizajn ove prve džamije na tom mestu kroz tri ranije neprevedene pesme i opise srednjovekovnih naučnika.[15] Pored toga što se koristila kao velika saborna džamija za Damašćane, nova bogomolja je bila zamišljena kao počast gradu.[16][17][18]
Kao odgovor na hrišćanske proteste zbog tog poteza, al-Valid je naredio da se sve ostale konfiskovane crkve u gradu vrate hrišćanima kao kompenzacija. Džamija je završena 711,[19][20] ili 715, ubrzo nakon al-Validove smrti, od strane njegovog naslednika Sulejmana ibn Abd al-Malika (v. 715–717).[16][17][18] Prema persijskom istoričaru iz 10. veka Ibn al-Fakihu, na projekat je potrošeno negde između 600.000 i 1.000.000 zlatnih dinara.[16][21] Istoričar Halid Jahja Blankinšip primećuje da je terenska vojska Damaska, koja je brojala oko 45.000 vojnika, bila oporezivana četvrtinom svojih plata tokom devet godina da bi platila njenu izgradnju.[19][20] Koptske zanatlije, kao i persijski, indijski, grčki i marokanski radnici dali su većinu radne snage koju je činilo 12.000 ljudi.[16][21]
Konstrukcija i arhitektura
urediKonstrukcija džamije bazirana je na kući proroka Muhameda u Medini, koja je takođe imala mnogo funkcija: bila je mesto za zajedničku molitvu, religioznu edukaciju, političke skupove, sudske procese i privatni centar za beskućnike i materijalno ugrožene. Kalifa je unajmio oko 200 najpoznatijih vizantijskih arhitekata i radnika za uređivanje džamije, što je prepoznatljivo i u eksterijeru i u enterijeru građevine.
Nova džamija bila je najimpresivnija džamija u to vreme. Unutrašnji zidovi bili su ukrašeni prelepim mozaicima. Zgrada se smatrala jednim od čuda sveta jer je bila jedna od najvećih građevina na svetu. Spoljašnji zidovi su bazirani na starom hramu boga Jupitera i kreću se od 100 do 157.5 metara. Minaret na severoistočnom delu se naziva još i Isusov, jer muslimani smatraju da će se Isus pojaviti na njemu pred Sudnji dan.
Galerija
uredi
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Reference
uredi- ^ Burns 2007, str. 16.
- ^ Burns 2007, str. 40.
- ^ Calcani & Abdulkarim 2003, str. 28.
- ^ Burns 2007, str. 65.
- ^ Burns 2007, str. 62.
- ^ Burns 2007, str. 72.
- ^ Bowersock & Brown 2001, str. 47–48.
- ^ Burns 2007, str. 88.
- ^ Darke 2010, str. 72.
- ^ Burns 2009, str. 104–105.
- ^ a b Grafman & Rosen-Ayalon 1999, str. 7.
- ^ a b Ettinghausen, Grabar & Jenkins-Madina 2001, str. 22.
- ^ a b Burns 2007, str. 112-114.
- ^ Elisséeff 1965, str. 800.
- ^ George 2021.
- ^ a b v g Flood 2001, str. 2.
- ^ a b Rudolff 2006, str. 177.
- ^ a b Takeo Kamiya (2004). „Umayyad Mosque in Damascus, Syria”. Eurasia News. Pristupljeno 31. 12. 2015.
- ^ a b Blankinship 1994, str. 82.
- ^ a b Elisséeff 1965, str. 801.
- ^ a b Wolff 2007, str. 57.
Literatura
uredi- „American Architect and Architecture”. American Architect and Architecture. J. R. Osgood & Co. XLIII (945): 57—58. 1894.
- Blankinship, Khalid Yahya (1994). The End of the Jihâd State: The Reign of Hishām ibn ʻAbd al-Malik and the Collapse of the Umayyads. Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-1827-7.
- Bowersock, Glen Warren; Brown, Peter Lamont (2001). Interpreting Late Antiquity: Essays on the Postclassical World. Harvard University Press. ISBN 0-674-00598-8.
- Brinner, William M., ur. (1963). A Chronicle of Damascus, 1389–1397. University of California Press.
- Burns, Ross (2009) [1992]. The Monuments of Syria: A Guide. I.B. Tauris. ISBN 9781845119478.
- Burns, Ross (2007) [2005]. Damascus: a History (2nd izd.). London: Routledge. ISBN 978-0-415-27105-9. OCLC 648281269.
- Calcani, Giuliana; Abdulkarim, Maamoun (2003). Apollodorus of Damascus and Trajan's Column: From Tradition to Project. L'Erma di Bretschneider. ISBN 88-8265-233-5.
- Charette, François (2003). Mathematical Instrumentation in Fourteenth-Century Egypt and Syria: The Illustrated Treatise of Najm al-Dīn al-Mīṣrī. Brill. ISBN 978-90-04-13015-9.
- Cooke, Miriam (2007). Dissident Syria: Making Oppositional Arts Official. Durham, North Carolina: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-4016-4.
- Darke, Diana (2010). Syria (2nd izd.). Chalfont St Peter: Bradt Travel Guides. ISBN 978-1-84162-314-6. OCLC 501398372.
- Dumper, Michael; Stanley, Bruce E. (2007). Cities of the Middle East and North Africa: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-919-5.
- Elisséeff, Nikita (1965). „Dimashk (search results)”. Ur.: Lewis, B.; Pellat, Ch.; Schacht, J. The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume II: C–G. Leiden: E. J. Brill. str. 277—291. OCLC 495469475.
- Enderlein, Volkmar (2011). „Syria and Palestine: The Umayyad Caliphate”. Ur.: Hattstein, Markus; Delius, Peter. Islam: Art and Architecture. H. F. Ullmann. str. 58—87. ISBN 9783848003808.
- Ettinghausen, Richard; Grabar, Oleg; Jenkins-Madina, Marilyn (2001). Islamic Art and Architecture: 650–1250 (2nd izd.). Yale University Press. ISBN 9780300088670.
- Fehérvári, G. (1993). „Miḥrāb (search results)”. Ur.: Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P.; Pellat, Ch. The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume VII: Mif–Naz. Leiden: E. J. Brill. str. 7—15. ISBN 90-04-09419-9.
- Finkel, Caroline (2005). Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923. Basic Books. ISBN 0-465-02396-7.
- Fischel, Walter Joseph (1952). Ibn Khaldūn and Tamerlane: Their Historic Meeting in Damascus, 1401 A.D. (803 A.H.) A Study Based on Arabic Manuscripts of Ibn Khaldūn's "Autobiography". University of California Press.
- Flood, Finbarr Barry (1997). „Umayyad Survivals and Mamluk Revivals: Qalawunid Architecture and the Great Mosque of Damascus”. Muqarnas. Boston: Brill. 14: 57—79. JSTOR 1523236. doi:10.2307/1523236.
- Flood, Finbarr Barry (2001). The Great Mosque of Damascus: Studies on the Makings of an Umayyad Visual Culture. Boston: Brill. ISBN 90-04-11638-9.
- George, Alain (2021). The Umayyad Mosque of Damascus: Art, Faith and Empire in Early Islam. London: Gingko Library. ISBN 9781909942455.
- Grafman, Rafi; Rosen-Ayalon, Myriam (1999). „The Two Great Syrian Umayyad Mosques: Jerusalem and Damascus”. Muqarnas. Boston: Brill. 16: 1—15. JSTOR 1523262. doi:10.2307/1523262.
- Hitti, Phillip K. (oktobar 2002). History of Syria: Including Lebanon and Palestine. Piscataway, NJ: Gorgias Press LLC. ISBN 978-1-931956-60-4.
- Kafescioǧlu, Çiǧdem (1999). „"In The Image of Rūm": Ottoman Architectural Patronage in Sixteenth-Century Aleppo and Damascus”. Muqarnas. Brill. 16: 70—96. JSTOR 1523266. doi:10.2307/1523266.
- Kamal Ed-Din, Noha, ur. (2002). The Islamic view of Jesus. Prevod: Tamir Abu As-Su'ood Muhammad. Dar al-Manarah. ISBN 977-6005-08-X.
- Khoury, Philip S. (1983). Urban Notables and Arab Nationalism: The Politics of Damascus 1860-1920. Cambridge University Press. ISBN 0-521-24796-9.
- Kleiner, Fred (2013). Gardner's Art through the Ages, Vol. I. Cengage Learning. ISBN 9781111786441.
- Le Strange, Guy (1890), Palestine Under the Moslems: A Description of Syria and the Holy Land from A.D. 650 to 1500, Committee of the Palestine Exploration Fund
- Palestine Exploration Fund (1897). Quarterly statement. Published at the Fund's Office. (Ibn Jubayr: p. 240 ff)
- Berney, K. A.; Ring, Trudy (1996). International Dictionary of Historic Places, Volume 4: Middle East and Africa. Fitzroy Dearborn Publishers. ISBN 1-884964-03-6.
- Rivoira, Giovanni Teresio (1918). Moslem Architecture: Its Origins and Development. Oxford University Press. ISBN 9788130707594.
- Rosenwein, Barbara H. (2014). A Short History of the Middle Ages. University of Toronto Press. ISBN 9781442606142.
- Rudolff, Britta (2006). 'Intangible' and 'Tangible' Heritage: A Topology of Culture in Contexts of Faith (PhD). Johannes Gutenberg-University of Mainz.
- Selin, Helaine, ur. (1997). Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures. Springer. ISBN 978-0-7923-4066-9.
- Totah, Faedah M. (2009). „Return to the Origin: Negotiating the Modern and Unmodern in the Old City of Damascus”. City & Society. 21 (1): 58—81. doi:10.1111/j.1548-744X.2009.01015.x.
- Walker, Bethany J. (mart 2004). „Commemorating the Sacred Spaces of the Past: The Mamluks and the Umayyad Mosque at Damascus”. Near Eastern Archaeology. The American Schools of Oriental Research. 67 (1): 26—39. JSTOR 4149989. S2CID 164031578. doi:10.2307/4149989.
- Winter, Michael; Levanoni, Amalia (2004). The Mamluks in Egyptian and Syrian Politics and Society. Brill. ISBN 90-04-13286-4.
- Van Leeuwen, Richard (1999). Waqfs and Urban Structures: The Case of Ottoman Damascus. Brill. ISBN 90-04-11299-5.
- Wolff, Richard (2007). The Popular Encyclopedia of World Religions: A User-Friendly Guide to Their Beliefs, History, and Impact on Our World Today. Harvest House Publishers. ISBN 978-0-7369-2007-0.
- Zaimeche, Salah; Ball, Lamaan (2005). Damascus. Manchester: Foundation for Science Technology and Culture.
