Википедија

Arsenije Teodorović

српски сликар

Arsenije Teodorović (Perlez, 1767 – Novi Sad, 13. februar 1826) bio je srpski slikar.

Arsenije Teodorović
Lični podaci
Datum rođenja1767.
Mesto rođenjaPerlez, Habzburška monarhija
Datum smrti13. februar 1826.(1826-02-13) (58/59 god.)
Mesto smrtiNovi Sad, Austrijsko carstvo
Umetnički rad
Poljeslikarstvo
Pravacklasicizam

Biografija

uredi

Arsenije Arsa Teodorović je najverovatnije rođen u Perlezu, u Banatu, iako ima i drugih mišljenja da je rođen u Pančevu.[1] Umro je u Novom Sadu početkom 1826. godine gde je i sahranjen na Almaškom groblju.[2] Arsa je bio deda Arse Pajevića čuvenog novosadskog izdavača i novinara.

Počeo je kao pomoćni učitelj, zatim učenik nekolicine domaćih slikara-zanatlija u Banatu i Sremu, Teodorović odlazi u Beč i 1788. godine upisuje Akademiju.[3] U Beču se upoznaje sa Dositejem Obradovićem i drugim mladim „jozefinistima“, i od tada počinje da aktivno sarađuje na kulturnom preporeodu austrijskih Srba. Završivši Akademiju 1796, prelazi u Novi Sad, a onda se posle nekoliko meseci nastanjuje u Temišvaru. 1803. vraća se u Novi Sad i tu ostaje do smrti. Njegova prva supruga Katarina, umrla je juna 1823. u 35. godini života.[4] Arsenije se oženio po drugi put, pred smrt, sa Sofijom udovicom žitarskog trgovca Save Pajevića. Sofija je imala dva sina iz provog braka.[5]

Teodorović je pravi predstavnik prve epohe 19. veka. On daje novu zanatsku podlogu. On je naš prvi majstor sa velikom radionicom, koji stvara klasičnu školu.[6]

Dela

uredi

Teodorovićev portret Dositeja iz 1794. je prvi građanski portret u srpskom slikarstvu. Tim portretom Teodorović najavljuje da pripada avangardnom, klasicističkom stilskom shvatanju. Posle slede portreti Avrama Mrazovića, Gavrila Bozitovca, feldmaršala Duke, prote Kojića i episkopa Kirila Živkovića. „Naslikao je i nekoliko izvanrednih ženskih portreta. Na ovim delima manje je insistirao na materiji, dekorativnim elementima i kolorističkim efektima, a više na na tečnom crtežu, strogom modelovanju i psihološkom nijansiranju“ (enc. Jugoslavije JLZ 1971 g.) Tim svojim načinom slikanja obezbedio je sebi vodeće mesto u klasicističkoj školi. Svoje klasicističke sklonosti ispoljio je još više i još jasnije na svojim ikonama, alegorijskim i istorijskim kompozicijama.

Godine 1809. živopisac Arsenije čuvši da je u Karlovcima otvorena Crtačka škola, šalje kao nastavna sredstva svojih 35 predložaka ("risunga"). Reč je o privatnoj školi "crtanja i lepog pisanja", smeštenoj u zgradi tamošnje osnovne škole, a kojom je rukovodio jerarhijski činovnik Joakim Popović. Bio je to u stvari dar mitropolitu Stefanu Stratimiroviću, osnivaču, kojem on tim povodom piše i nudi da još doprinese, ako i šta mitropolit poželi.[7] Pred smrt je bio još izdašniji, ostavivši toj školi preko 1000 radova.

Najviše vremena i napora uložio je Teodorović u slikanje ikona. Koliko je danas poznato izradio je oko 26 ikonostasa[8] (Baja, 1793.(Nikolajevska crkva)[9], Futog 1798, Pakrac, 1800-1803, Vršac, 1808-09, Veliki Sent Mikloš, 1809, Budim, 1810, Saravola, 1811, Novi Sad, 1811.(Almaška crkva), Belegiš 1812, Karlovac 1813, Zemun, 1815.(donja bogorodičina crkva), Sremska Mitrovica, 1815-16.(veliku crkvu), Veliki Bečkerek, 1817-1819. (u Gradnulici), Bavanište, 1818, Mol i dr.). Na tim ikonostasima, rađenim na osnovu gravira velikih renesansnih i baroknih majstora, ispoljio je karakteristične osobine svog flasicističkog vaspitanja: jednostavan crtež, preglednu kompoziciju, uzdržanu paletu, idilično osvetljenje. Pozadine svojih biblijskih scena pretrpavao je ostacima antičkih stafaža, ostacima grčkih hramova, akveduktima, mediteranskim pejzažima. Na tim ikonama bio je prozračniji nego na portretima i i istorijskim kompozicijama, verovatno iz nasleđa njegovih prethodnika, baroknih i rokoko majstora T. D. Kračuna i Teodora Ilića Češljara.

Radio je i za katoličku crkvu u Titelu, Čereviću i dr.

Kao veliki prijatelj i poštovalac Dositeja Obradović, spevao mu je povodom smrti, prigodnu pesmu 1809. godine, koja je objavljena u "Podunavci" u Beogradu 1844. godine.

1821. slika svoju istorijsku kompoziciju Stevan Štiljanović deli žito narodu koja se nalazi u manastiru Šišatovcu, u trpezariji. Uprkos ambicijama uloženim u nju, nije uspeo da svom ugledu doda renome istorijskog slikara.

Kao predstavnik klasicizma i nadaren umetnik, stvorio je čitavu školu. Kroz njegove radionice u Temišvaru i Novom Sadu prošli su mnogi učenici, među kojima su najpoznatiji Konstantin Danil i Nikola Aleksić. Svoj uticaj na mlađe umetnike proširio je još više preko „Crtačke škole“ u Sremskim Karlovcima, kojom je rukovodio nekoliko godina.

Tokom 2022. pronađena su 2 do sada nepoznata dela Teodorovića.[3]

Galerija

uredi

Vidi još

uredi

Reference

uredi
  1. ^ Miloš Popović: "Versko-crkveni život Srba u Banatu", Zrenjanin 2001. godine
  2. ^ "Stražilovo", Novi Sad 1888. godine
  3. ^ a b Latas, Aleksandar. „VELIKO OTKRIĆE U HRVATSKOJ Pronađeni portret i ikonostas Arsenija Teodorovića”. Blic.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2022-01-27. 
  4. ^ Petar Jovanović: "Plač Petra Jovanovića ss. nn. i filosofie doktora na smert blagopočtenarodne gospože Ekatarine, s. nn. i filosofie doktora na smert blagopočtenarodne gospože Ekatarine, slavnago živopisca Arsenia Teodorovića Supruge...", Budim 1823.
  5. ^ "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1933.
  6. ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1942. godine
  7. ^ "Istorijski časopis", Beograd 3/1952. godine
  8. ^ "Beogradske novosti", Beograd 1917. godine
  9. ^ "Sveske" Društva istoričara umetnosti Srbije, Beograd 1980. godine

Literatura

uredi
  • St. Todorović, O srpskom slikaru Arsi Teodoroviću, Naše doba 1882 - 14
  • V. Stajić Novosadske biografije V Novi sad 1940 (153-156)
  • M. Kolarić, Klasicizam kod Srba, Beograd 1965 (93-98)
  • Tekst dr Miodraga Kolarića za Enciklopediju Jugoslavije JLZ Zagreb 1972
Preuzeto iz „https://sr.wiki.x.io/w/index.php?title=Арсеније_Теодоровић&oldid=28545213”