Arijana 5
Arijana 5 je raketa-nosač, deo Arijana familije raketa, koja se koristi za lansiranje tereta u geostacionarnu i nisku Zemljinu orbitu. Rakete se proizvode pod nadležnošću Evropske svemirske agencije i Francuske svemirske agencije. Erbas je glavni preduzimač. Raketom operiše i promoviše je na tržištu Arijanaspejs. Erbas proizvodi rakete u Evropi, dok ih Arijanspejs lansira iz kosmodroma Kuru u Francuskoj Gvajani.
 Poletanje Arijane 5 sa lansirne rampe kosmodroma Kuru | |
| Osnovne informacije | |
|---|---|
| Funkcija | Bespilotna raketa nosač |
| Proizvođač | Erbas za Esu i Arijanaspejs |
| Zemlja porekla | članice Ese 
|
| Cena po lansiranju | |
| Stepeni | 2
|
| Dimenzije | |
| Visina | 53 m
|
| Prečnik | 5,4 m
|
| Masa | 777 t (1.713.000 lb)
|
| Nosivost | |
| Kapacitet u NZO | G: 16.000 kg
ES: 21.000 kg |
| Kapacitet u GTO | G: 6.200 kg
ECA: 10.700 kg |
| Istorija lansiranja | |
| Status | aktivna |
| Lokacije | Kosmodrom Kuru |
| Ukupno lansiranja | 94 (G: 16, G+: 3, GS: 6) (ECA: 63, ES: 6) |
• uspešnih
|
90 (G: 13, G+: 3, GS: 6) (ECA: 62, ES: 6) |
• neuspešnih
|
2 (G: 1, ECA: 1)
|
• delom neuspešnih
|
2 (G)
|
| Prvi let | G: 4. jun 1996. G+: 2. mart 2004. GS: 11. avgust 2005. ECA: 11. decembar 2002. ES: 9. mart 2008. |
| Poslednji let | G: 27. septembar 2003. G+: 18. decembar 2004. GS: 18. decembar 2009. |
| Značajna lansiranja | Rozeta (svemirska sonda), ATV, Heršel (teleskop) |
| Dodaci — P230 | |
| Broj dodataka | 2
|
| Dužina | 31,6 m
|
| Prečnik | 3,05 m
|
| Ukupna masa | 268.000 kg
|
• prazan stepen
|
31.000 kg
|
• gorivo i oksidant
|
237.000 kg
|
| Motori | P230 |
| Potisak | 12.940 kN (2.910.000 lbf)
|
| Specifični impuls | 275 s
|
| Vreme sagorevanja | 129 s
|
| Gorivo | čvrsto gorivo |
| Prvi stepen — Arijan 5G | |
| Motori | 1 Vulkan
|
| Potisak | 1.114 kN (250.000 lbf)
|
| Specifični impuls | 430 s
|
| Vreme sagorevanja | 589 s
|
| Gorivo | tečni vodonik / kiseonik |
| Prvi stepen — Arijan 5ECA | |
| Dužina | 30,5 m
|
| Prečnik | 5,4 m
|
| Ukupna masa | 184.700 kg
|
• prazan stepen
|
14.700 kg
|
• gorivo i oksidant
|
170.000 kg
|
| Motori | 1 Vulkan 2
|
| Potisak | nivo mora: 960 kN (220.000 lbf),
vakuum: 1.340 kN (300.000 lbf) |
| Specifični impuls | 431 s
|
| Vreme sagorevanja | 650 s
|
| Gorivo | tečni vodonik / kiseonik |
| Drugi stepen — Arijan 5G | |
| Motori | 1 Aestus
|
| Potisak | 27,4 kN (6.200 lbf)
|
| Specifični impuls | 324 s
|
| Vreme sagorevanja | 1.100 s
|
| Gorivo | N2O4 / MMH |
| Drugi stepen — Arijan 5ECA | |
| Dužina | 4,7 m
|
| Prečnik | 5,4 m
|
| Ukupna masa | 19.440 kg
|
• prazan stepen
|
4.540 kg
|
• gorivo i oksidant
|
14.900 kg
|
| Motori | 1 HM7-B
|
| Potisak | 64,7 kN (14.500 lbf)
|
| Specifični impuls | 446 s
|
| Vreme sagorevanja | 960 s
|
| Gorivo | tečni vodonik / kiseonik |
Arijana 5 je 18. juna 2016. postavla rekord po masi dostavljenoj u geostaconarnu transfernu orbitu. Pri tom lansiranju u orbitu su dostavljena dva komunikaciona satelita — EchoStar 18 i BRIsat; njihova ukupna masa bila je 9.840 kilograma, što je 337 kilograma više od prethodnog rekorda koji je takođe držala Arijana 5. Bruto masa tereta bila je 10.730 kg, u koju ulazi nekoliko adaptera na koje se sateliti montiraju, što znači da su performanse rakete uvećane sa 10.500 na preko 10.700 kg u GTO.[2][3] Samo dva meseca kasnije ovaj rekord je popravljen za još 5 kg (10.735 kg).[4]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ WALDRON, GREG (1. 6. 2016). „Arianespace aims high in Asia-Pacific”. Flightglobal. Pristupljeno 1. 6. 2016.
- ^ „ARIANE FLIGHT VA230”. Arianespace. Arhivirano iz originala 18. 06. 2016. g. Pristupljeno 19. 6. 2016.
- ^ Blau, Patrick. „Ariane 5 streaks into Orbit with heavy Communications Satellite Pair”. Spaceflight101. Arhivirano iz originala 22. 06. 2016. g. Pristupljeno 19. 6. 2016.
- ^ Bergin, Chris. „Ariane 5 sets new record via the lofting of Intelsat pair”. Nasaspaceflight. Pristupljeno 25. 8. 2016.
Spoljašnje veze
uredi
- Astrium Ariane 5 page
- Ariane 5 User's Manual
- Ariane 5 Explodes on Maiden Flight by Charles Atkeison
- Ariane launches page on LyngSat
- ESA description of the Ariane 5
- Tehnički detalji o Arijan 5, dostupni u PDF formatu na: https://web.archive.org/web/20080610074513/http://www.arianespace.com/site/documents/document_sub_index.html
- (jezik: engleski) [1]
- (jezik: engleski) Actually Launch on Arianespace Homepage
- (jezik: engleski) The last and the next Launch
- BBC News report on the (delayed) successful launch of the Ariane 5 ECA flight on November 16, 2005.
- Vinci Engine development Arhivirano na sajtu Wayback Machine (31. januar 2009)
- Ariane 5 launch schedules Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. februar 2021)
- (jezik: engleski) Astrium Ariane 5 launch kits
