Antisemitizam

Antisemitizam predstavlja netrpeljivost, mržnju ili predrasude prema Jevrejima, kao religijskoj grupi ili naciji. Ova pojava postoji još od srednjeg veka, a vrhunac je dostigla sredinom 20. veka kada je u genocidu nacističke Nemačke stradalo oko 6 miliona Jevreja.

Karikatura Charles Lucien Leandre-a, (Francuska, 1898), koja prikazuje Rotšilda sa svetom u svojim rukama

U svom osnovnom značenju, antisemitizam ne predstavlja mržnju prema Semitima, već samo prema jednom semitskom narodu, Jevrejima. Za mržnju prema Arapima, takođe semitskom etnicitetu, reći će se da je neko rasista, ali nikada da je antisemita, pa bi precizniji naziv za ovaj pojam bio antijevrejstvo.

Dva su osnovna i vrlo povezana ispoljavanja odlikovala dosadašnju istoriju negativnih odnosa prema Jevrejima. Prvo se sastoji u označavanju Jevreja krivim za različita zlodela i nazovi-zlodela tokom istorije (oni su izdali Hrista, oni su izmislili komunizam, oni vladaju svetom, oni u svojim kultovima ubijaju decu, itd.). Drugo je jednostavan proizvod ovog prvog, a sastoji se u pozivanju na masovno istrebljenje Jevreja.

Istorija

Različiti su i vrlo složeni razlozi za pojavu antisemitizma. Verovatno su najviše uticala različita zlonamerna tumačenja Novog zaveta, osnovne sakralne knjige hrišćanstva. Po njima, kako su Jevreji „krivi“ za Hristovo pogubljenje, oni će morati i da „plate“ za tu „krivicu“. Bilo iz zavisti ili iz opravdanog revolta, tokom vekova je mržnja prema Jevrejima rasla, pa su ih neke vlasti još tokom renesanse isterale sa teritorija kojima su vladale. Tako Jevreja (kao starosedelaca) više nema ni u Španiji ni u Engleskoj. Njihov ponovni dolazak u te zemlje tek je novijeg datuma (posle Drugog svetskog rata) i nije masovan.

Mržnja određenih naroda prema Jevrejima je kulminirala dva puta, a današnji su dani svedoci trećeg. Prvi put je to bilo u Španiji za vreme inkvizicije, kada je dobar broj Jevreja utočište našao u prekookeanskom naseljavanju Amerike. Drugi i najkrvaviji put se dogodilo u Nemačkoj sredinom prve polovine 20. veka i trajao do kraja Drugog svetskog rata, kada je, po zvaničnim podacima, u koncentracionim logorima širom okupirane Evrope ubijeno više od šest miliona Jevreja.

Takođe, običaj je da ekstremne nacionalističke i ekstremne desničarske snage, širom prostora na kom žive indoevropski narodi, koriste demagogiju o svetskoj jevrejskoj zaveri za ciljeve pridobijanja pristalica strahom. Obično govore kako su hrišćanstvo, komunizam, čak i reči kao što su načela francuske revolucije sloboda, jednakost, bratstvo „jevrejske izmišljotine“ čiji je jedini cilj vladanje svetom od strane Jevreja.

Treba pomenuti da je veliki broj ljudi značajnih za ljudsku istoriju ili sadašnjost upravo jevrejskog porekla: Isus Hristos, David Albahari, Oskar Davičo, Robert Openhajmer, Mark Zakerberg, Albert Ajnštajn, Franc Kafka, Karl Marks, Noam Čomski, Zigmund Frojd, Mihail Botvinik itd. Značajan je broj Jevreja i među velikim finansijskim magnatima današnjice. Zahvaljujući svojoj poslovnoj povezanosti i svojoj raštrkanosti po svetu, oni su stekli veliko bogatstvo i veliki uticaj. Ta činjenica često ume da izaziva podozrenje kod ljudi koji ne pripadaju tom etnicitetu i nisu bogati; a to podozrenje umeju da koriste različiti političari ne bi li stigli do vlasti.

Poreklo reči

Propagandni poster Nedićeve vlade sa antimasonske izložbe 1941. - 1942. za vreme nemačke okupacije Srbije tokom Drugog svetskog rata koji prikazuje Jevreje i masone kako kontrolišu Sovjetski Savez i Ujedinjeno Kraljevstvo sa marionetama Staljinom i Čerčilom

Vilijam Mar, Aleks Bejn i Moric Štajnšrajder se obično navode kao autori koji su prvi put upotrebili izraz „antisemitizam“ u kontekstu mržnje prema Jevrejima. Helen Fejn, profesor univerziteta u Njujorku, definisala je antisemitizam kao „latentni i stalno prisutni sistem ubeđenja ispunjenih mržnjom prema Jevrejima, udružen sa socijalnom, pravnom, legalnom diskriminacijom i mobilizacijom protiv Jevreja, koja rezultuje ili je namenjena da rezultuje distanciranjem od Jevreja, kolektivnim obeležavanjem Jevreja, proterivanjem Jevreja ili uništenjem Jevreja“.

Dic Bering sa Univerziteta u Kelnu navodi da u osnovi antisemitizma leži iskonstruisani sistem verovanja da „Jevreji nisu samo delimično, već potpuno krivi po prirodi“, to jest, njihove loše osobine su nepopravljive. Zbog „te svoje loše prirode“ Jevreji se ne vide kao pojedinci, već se njihove individualne osobine kolektivizuju. Jevreji se doživljavaju kao stranci u okolnim društvima koji imaju za cilj da „donesu katastrofu svom domaćinu“ ili celom svetu. Po tom sistemu predubeđenja, Jevreji to rade tajno, u zaveri, pa antisemite osećaju obavezu da „raskrinkaju tu zavereničku, lošu prirodu jevrejskog karaktera"

Istorijat

Iako istorijski koreni antisemitizma sežu u antičko doba, fenomen antisemitizma odneo je najviše ljudskih žrtava tokom srednjeg veka.

• U Prvom krstaškom ratu (1096), velike jevrejske zajednice na Rajni i u Podunavlju potpuno su bile uništene.
• U Drugom krstaškom ratu (1147. godine) Jevreji u Nemačkoj su masovno ubijani.
• Jevreji su takođe bili izloženi napadima i masovnom ubijanju 1251. i 1320. godine.
• Krstaške ratove često su pratili masovni progoni Jevreja, uključujući i progon 1290. godine koji je doveo do isterivanja engleskih Jevreja, a tokom 1396. godine do proterivanja 100.000 Jevreja u Francuskoj.
• Tokom 1421. godine, hiljade Jevreja iz Austrije bilo je proterano. Mnogi od prognanih Jevreja naselili su se u Poljsku
• Epidemija kuge u srednjovekovnoj Evropi, često je dovodila do masovnih kleveta protiv Jevreja, te su Jevreji kolektivno optuživani za trovanje bunara. Kao posledica toga, 6. jula 1348. godine u Strazburu je 900 Jevreja, uključujući i decu, spaljeno na lomači.
• Tokom 17. veka, Kozaci su pod vođstvom Bogdana Hmeljnickog, ubili između 100.000 i 200.000 Jevreja u masovnim pokoljima na području južne i istočne Ukrajine
• Jevreji su često bili prisiljeni da žive u izdvojenim gradskim četvrtima, u getoima nazvanim štetl.
• Zbog progona u carskoj Rusiji, od 1880. do 1924. godine, preko 1.750.000 ruskih Jevreja iselilo se u SAD, formirajući okosnicu jevrejske zajednice u toj zemlji.
• Tokom 20. veka, Jevreji su bili izloženi rasnom genocidu poznatijem kao Holokaust, koji je doveo do istrebljenja više od polovine evropskih Jevreja, a nakon rata do iseljavanja preživelih u novostvorenu državu Izrael

Vidi još

• Istorijat antisemitizma
• Jevrejski lobi
• Protokoli sionskih mudraca
• Filosemitizam

Literatura

• Frank, Chaim (2010). „Anti-Semitism in Yugoslavia”. Antisemitism in Eastern Europe: History and Present in Comparison. Frankfurt am Main: Peter Lang. str. 67—112. 
• Friedlander, Saul (2008). The Years of Extermination: Nazi Germany and the Jews, 1939-1945. HarperCollins. ISBN 978-0-06-093048-6. 
• Chanes, Jerome A. (2004). Antisemitism: A Reference Handbook. ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-209-7. 
• Falk, Avner (2008). Anti-semitism: A History and Psychoanalysis of Contemporary Hatred. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-35384-0. 
• Bein, Alex (1990). The Jewish Question: Biography of a World Problem. Fairleigh Dickinson Univ Press. ISBN 978-0-8386-3252-9. 
• Lebl, Zeni; Lebel, Jennie (2007). Until the Final Solution: The Jews in Belgrade 1521-1942. Avotaynu. ISBN 978-1-886223-33-2. 
• Mormando, Franco (1999). The Preacher's Demons: Bernardino of Siena and the Social Underworld of Early Renaissance Italy. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-53854-9. 
• Kertzer, David I. (2014). The Pope and Mussolini: The Secret History of Pius XI and the Rise of Fascism in Europe. Oxford University Press.