Jovan Dragaš
Jovan Dragaš Dejanović (oko 1343— oko 1378) bio je srpski despot iz porodice Dejanovića, koji je nakon raspada Srpskog carstva sa bratom Konstantinom i majkom Teodorom upravljao prostranom oblašću, koja je obuhvatala jugoistočne delove današnje Srbije, istočne delove današnje Severne Makedonije i jugozapadne delove današnje Bugarske.[1][2][3]
| Jovan Dragaš | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | oko 1343. |
| Datum smrti | oko 1378. |
| Porodica | |
| Roditelji | Dejan Teodora Nemanjić |
| Dinastija | Dejanovići |
| despot | |
Bio je sin despota Dejana i Teodore Nemanjić, sestre Dušana Silnog. Njegov otac je vladao prostranom oblašću koja je obuhvatala prostor između Preševa, Kumanova i Velbužda. Posle njegove smrti ili povlačenja u manastir, maloletne Jovana i Konstantina privremeno je potisnuo sevastokrator Vlatko Paskačić, uz podršku Mrnjavčevića.[4][5]
Car Uroš je Jovanu, kao bliskom srodniku (bratu od tetke), dodelio titulu despota, sa kojom se on u izvorima prvi put javlja 1373. godine.[6]
Obnova i širenje vlasti braće Dejanović, počinje posle Maričke bitke 1371. godine. Oni su, koristeći se tadašnjim prilikama, obnovili očevu državu i udvostručili je. Potisnuli Vlatkovog maloletnog sina, kesara Uglješu i ovladali Preševom, Inogoštem (Surdulica), Slavištem i Vranjem. Preuzeli su i oblast despota Jovana Olivera (Ovče Polje i oblast duž leve obale Vardara) od njegovih maloletnih sinova, a zaposeli su i deo nekadašnjih poseda Mrnjavčevića u istočnom delu današnje Makedonije. Braća Dragaši su nakon 1371. godine priznali vrhovnu vlast sultana Murata I, ali se smatra da su ova širenja izveli bez osmanske vojne pomoći i da su u svojoj oblasti zadržali veliki stepen nezavisnosti.[6]
Jovan Dragaš je umro oko 1378. godine, a vladavinu nad državom Dejanovića je preuzeo njegov mlađi brat Konstantin, kome se sve više u vladavini priključuje njihova majka, monahinja Jevgenija.[1][2]
Pretpostavlja se da oblast Dragačevo u Moravičkom okrugu nosi ime po Jovanu Dragašu. Car Dušan je dao na upravu Jovanovom ocu sevastokratoru i despotu Dejanu, rodonačelniku dinastije Dejanovića iliti Dragaša a Jovanu je nakon podele sa bratom Konstantinom pripala oblast desno od Moravice (Zapadne Morave). Odatle i veza sa Dragaševim imenom.
Vidi još
uredi
Reference
uredi- ^ a b Šuica 2008, str. 301.
- ^ a b Šuica 2009, str. 432-433.
- ^ Aleksić 2019.
- ^ Rajičić 1954, str. 227-243.
- ^ Mihaljčić 1981, str. 583-584.
- ^ a b Mihaljčić 1982, str. 21-35.
Literatura
uredi- Aleksić, Vladimir (2015). „Srpski despot, monah Dorotej - velikoshimnik Jovan Kalivit”. Natpisi i zapisi. 1: 131—139.
- Aleksić, Vladimir (2019). Dragaši: Prošlost, istorija, predanje. Požarevac: Narodni muzej.
- Vujošević, Žarko (2011). „Povelja braće Dragaša Hilandaru o crkvi Sv. Vlasija: Kočani, 1. juni 1377.”. Stari srpski arhiv. 10: 71—86.
- Živojinović, Mirjana (2006). „Dragaši i Sveta Gora”. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 43: 41—57.
- Mihaljčić, Rade (1975). Kraj Srpskog carstva. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Mihaljčić, Rade (1981). „Car i kralj: Neuspešno savladarstvo”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 583—592.
- Mihaljčić, Rade (1982). „Doba oblasnih gospodara”. Istorija srpskog naroda. 2. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 21—35.
- Ostrogorski, Georgije (1963). „Gospodin Konstantin Dragaš”. Zbornik Filozofskog fakulteta. Beograd. 7 (1): 287—294.
- Rajičić, Miodrag (1953). „Sevastokrator Dejan”. Istoriski glasnik. 6 (3-4): 17—28.
- Rajičić, Miodrag (1954). „Osnovno jezgro države Dejanovića: Prilozi našoj istoriskoj geografiji”. Istoriski časopis. 4 (1952-1953): 227—243.
- Ferjančić, Božidar (1970). „Sevastokratori i kesari u Srpskom carstvu”. Zbornik Filozofskog fakulteta. Beograd. 11 (1): 255—269.
- Ferjančić, Božidar (1960). Despoti u Vizantiji i južnoslovenskim zemljama (PDF). Beograd: Naučno delo.
- Šuica, Marko (2008). „Dragaši/Dejanovići”. Enciklopedija srpskog naroda. Beograd: Zavod za udžbenike. str. 301.
- Šuica, Marko (2009). „Jovan Dragaš”. Srpski biografski rečnik. 4. Novi Sad: Matica srpska. str. 432—433.