Udarna brigada Braća Radić
Brigada braća Radić formirana je na Kalniku 4. septembra 1943. kao 2. brigada 2. operativne zone NOV i PO Hrvatske od Kalničkog udarnog bataljona Matija Gubec, Moslavačkog udarnog batljona i 1. bataljona Kalničkog partizanskog odreda. U trenutku formiranja brigada je brojala 750 boraca. Od 21. septembra 1943. brigada nosi naziv "Braća Radić".
| Brigada Braća Radić | |
|---|---|
 Borci Udarne brigade „Braća Radić“ u sastavu 10. korpusa u Zagrebu 9. maja 1945. | |
| Постојање | 4. septembar 1943. - 1945. Место формирања: Ludbreški Ivanec, kod Ludbrega |
| Формација | 3 bataljona (jedno vrijeme 4 bataljona) |
| Јачина | 750 vojnika i oficira (prilikom formiranja) |
| Део | Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije |
| Ангажовање | Bitka za Ludbreg 1943.
Prva bitka za Koprivnicu 1943. Druga bitka za Koprivnicu 1944. Virovitički mostobran 1944.-1945. |
| Одликовања | Orden narodnog oslobođenja i Orden bratstva i jedinstva 1. reda (sa zlatnim vencem) |
| Команданти | |
| Командант | Izidor Štrok Stjepan Kučiš Ivan Vulić, v.d. Marko Lučić, v.d. Đuro Milosavljević |
| Политички комесар | Ivan Robić Zlatko Rukavina Mato Horvatić Ivan Bačun |
Odmah po formiranju, 6. septembra, brigada se borila kod Svibovca sa delovima domobranske 14. pukovnije i slabijim delovima nemačke 187. rezervne divizije. Do kraja septembra napadala je Novi Marof, Vrbovec i Varaždinske Toplice te u tim akcijama zarobila 308 domobrana, žandarma i Nemaca. Obezbeđujući napad 17. slavonskoj brigadi, 10. slavonske divizije (kasnije 28. slavonska divizija) na Ludbreg, brigada je 3. oktobra kod Šemovca odbila više juriša delova Poglavnikovog tjelesnog zdruga (PTS), a 31. oktobra proglašena je udarnom. U oktobru dejstvuje sa 28. slavonskom divizijom u Zagorju gde oslobađa Ivanec i uništava postrojenja rudnika Ladanje. Posle tih uspeha, u njenom sastavu formiran je 4. bataljon. Brigada je učestvovala 7. novembra u borbama za oslobođenje Koprivnice, a 12. decembra ušla je u sastav novoformirane 32. zagorske divizije kao njena prva brigada. U 1944. napadala je veći broj neprijateljskih garnizona i vodila niz odbrambenih borbi. Značajnije su: napad na Ludbreg 22/23. februara koji je branila 1. bojna Poglavnikovog tjelesnog zdruga (napad nije uspeo); sa položaja kod Klanjca 6. aprila je posle dvodnevnih borbi kod Cerja Tužnog odbacila ustaške i domobranske snage u Varaždin; 6. maja je posle oštre jednodnevne borbe sa tri čete ustaša zauzela Ivanec, dok je 25. maja u neuspelom napadu na ustaško-domobransku posadu u Velikom Trojstvu (kod Bjelovara) pretrpela znatne gubitke; u avgustu i septembru brigada je, između ostalog, uspešno rušila prugu Zagreb-Varaždin. Početkom oktobra slomila je otpor ustaške posade u Pitomači, a 10. oktobra kod sela Gornji Mosti (blizu Koprivnice) iznenadnim napadom nanela je znatne gubitke jednoj bojni 5. ustaškog zdruga. Zajedno sa brigadom Matija Gubec zauzela je 3. novembra Trgovišće i Hrašćinu (u blizini Novog Marofa), dok je 13. novembra na osamnaest mesta porušila prugu Zagreb-Križevci.
Četvrti bataljon brigade ušao je 19. novembra u sastav novoformirane brigade Mihovil Pavlek Miškina, treće brigade 32. zagorske divizije. U završnim operacijama Jugoslovenske armije, brigada je učestvovala u oslobađanju severozapadnog dela Slavonije, Moslavine i Bilogore; poslednje borbe vodila je 5.5.1945. kod Trnovca nakon čega, do oslobođenja Zagreba, uništava njemačko-kvislinške jedinice na komunikaciji Zagreb-Varaždin.
Odlikovana je ordenom narodnog oslobođenja te ordenom bratstva i jedinstva 1. reda.[1][2]
