Crteži doline Valkamonika

Crteži na stenama Valkamonike
Crteži na stenama Valkamonike
Svetska baština Uneska
Mesto	Italija
Koordinate	46° 01′ 26″ S; 10° 21′ 00″ I / 46.0239° S; 10.35° I
Uključuje	Cemmo National Archaeological Park; Parco Nazionale delle Incisioni Rupestri di Capo di Ponte/ Riserva Naturale delle Incisioni Rupestri di Ceto, Cimbergo e Paspardo; Parco archeologico comunale di Seradina-Bedolina; Parco archeologico comunale di Sonico; Parco comunale archeologico e minerario di Sellero; Parco comunale delle incisioni rupestri di Luine ;
Kriterijumi	Kulturno dobro: iii, vi
Referenca	94
Upis	1979 (-1976. sednica)
Ugroženost	ne

Valkamonika (ili Val Kamonika) dolina je u nižem delu alpskog dela Lombardije, u okrugu Breša u severnoj Italiji. To je zapravo gornja dolina reke Oljo, uzvodno od jezera Izeo.

Valkamonika

Dolina Valkamonika na karti Italije

U njoj se nalazi najveći kompleks praistorijskih crteža na stenama u Evropi, s oko 300.000 petroglifa koje su nacrtali pripadnici plemena Kamuni na stotinama stena, a datiraju od mlađeg paleolita (oko 6000. p. n. e.) pa sve do 19. veka.^[1] Ove figure povezane s poljoprivredom, navigacijom, ratovanjem i vračanjem predstavljaju izvanrednu slikovni dokumentaciju praistorijskih običaja i svesti. Sistemsko tumačenje, tipološka klasifikacija i hronologija proučavanja praistorije, sociologije i etnologije. Zbog toga su 1979. godine crteži uvršteni na UNESKO-v spisak Svetske baštine u Evropi kao prva Svetska baština u Italiji.^[2]

Istorija

U području doline Kamonika prepoznato je nekoliko razdoblja nastanka petroglifa koja odgovaraju evoluciji kamunijskog društva:

Mlađi paleolit (od oko 8000. p. n. e.) — prizori lova i rane kulture;
Neolit (4000—3000. p. n. e.), pred kraj ledenog doba — prvi verski prizori, figure ljudi postaju obavezne i javljaju se prikazi svakodnevnice, vrhunac umetnosti Kamunija;
Eneolit (3000—2000. p. n. e.) —kvalitetniji narativni prizori s detaljnim prikazima ljudi i seoskog života te važnih ženskih inicijacijskih rituala;
Vreme mešanja kulture (od oko 1000. p. n. e.) — prizori bitaka, koliba, kola, žetvi i oružja. Od tada slabi praksa stvaranja petroglifa.

Od 6. veka p. n. e. do 476. godine ovu dolinu su kontrolisali Kelti, a potom Rimljani koji su ostavili rudnike čelika s radionicama. Nakon čestih upada varvara, kulturu Kamunija osvajaju Germani Heruti, a potom Ostrogoti koji su je gotovo potpuno uništili 542. godine. Od 568. do 774. godine njima vladaju Langobardi, a potom Franci koji podstiču Benediktince da u dolinu izgrade manastire i crkve. Negde oko 1000. godine ponovo se javlja potreba za osamostaljenju i samoupravom, te se stvaraju samostalne zajednice, tzv. vicini (le vicinie). One 1164. godine carskom dozvolom postaju opštine (komune), a od 1428. godine pripadaju Mletačkoj republici, te se zbog nje od tada spore Venecija i Milansko Vojvodstvo.

Zahvaljujući uspešnim manastirima koji su podsticali rudarstvo, stočarstvo i proizvodnju vune, dolina je bila privredno jako uspešna. Kada je 1769. godine Breša pala u ruke Francuske, dolina je nazvana Cantone della Montagna i podeljena je na sedam župa. Tokom Napoleonove vladavine propadale su poljoprivreda i stočarstvo. Austrija je dolinu pripojila svojoj regiji Serđo 1815. godine, kada je započela strašna glad i dolinu poharala kuga koja je potrajala do 1818. godine kada je osnovana Kraljevina Italija, 52 opštine doline Valkamonika su pripale oblastima: Breno, Edolo i Pisagone.

Najpoznatije crteže je otkrio Valter Leng, geograf iz Breše, 1909. godine na dve stene Pian delle Greppe u blizini Kapo di Ponte. Od 1950ih, prikazi s površine hiljadu stena su kategorisani u velikom projektu ”Prevod i klasifikacije“ koji još uvek traje.^[3]

Parkovi

Svetska baština, UNESKO-va lokacija n° 94

Broj	Originalno ime (link sa galerijom slika)	Opština	Koordinate
1.	Parco nazionale delle incisioni rupestri di Naquane	Kapo di Ponte	46° 01′ 32″ N 10° 20′ 57″ E / 46.02556° S; 10.34917° I / 46.02556; 10.34917
2.	Parco archeologico nazionale dei Massi di Cemmo	Kapo di Ponte	46° 01′ 52″ N 10° 20′ 20″ E / 46.03111° S; 10.33889° I / 46.03111; 10.33889
3.	Parco archeologico comunale di Seradina-Bedolina	Kapo di Ponte	46° 02′ 00″ N 10° 20′ 29″ E / 46.03333° S; 10.34139° I / 46.03333; 10.34139
4.	Parco archeologico di Asinino-Anvòia	Osimo	45° 57′ 19″ N 10° 14′ 47″ E / 45.95528° S; 10.24639° I / 45.95528; 10.24639
5.	Parco comunale delle incisioni rupestri di Luine	Darfo Boario Terme	45° 53′ 20″ N 10° 10′ 46″ E / 45.88889° S; 10.17944° I / 45.88889; 10.17944
6.	Parco comunale archeologico e minerario di Sellero	Selero	46° 03′ 26″ N 10° 20′ 29″ E / 46.05722° S; 10.34139° I / 46.05722; 10.34139
7.	Parco archeologico comunale di Sonico	Soniko	46° 10′ 7″ N 10° 21′ 20″ E / 46.16861° S; 10.35556° I / 46.16861; 10.35556
8.	Riserva naturale Incisioni rupestri di Ceto, Cimbergo e Paspardo	Četo (Nadro) Čimbergo Paspardo	46° 01′ 6″ N 10° 21′ 10″ E / 46.01833° S; 10.35278° I / 46.01833; 10.35278