Crkva Uspenja Presvete Bogorodice Dobri Potok (Krupanj)

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice Dobri Potok
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice Dobri Potok
	Crkva Uspenja Presvete Bogorodice
Opšte informacije
Mesto	Krupanj
Opština	Krupanj
Država	Srbija
Vreme nastanka	nastanak oko 17. veka, prvi pisani pomen 1528. god. u turskim tefterima
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od velikog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture
	www.vaza.co.rs

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice Dobri Potok nalazi se oko kilometar severno iznad Krupnja, pored starog krupanjskog groblja, danas na granici sela Lipenovića i Krupnja.^[2]^[3]

Oko crkve zadnjih tridesetak godine formiran je crkveni park u kome dominiraju drvene zgrade-sobrašice, za odmor posetilaca, kao i zidane građevine u kome su smeštene muzejske postavke, kojima su predstavljeni stari zanati i istorijat i život Rađevine. U sklopu parka nalaze se i dve podzemne kapele posvećene Sv. Velikomučeniku Prokopiju i Svetoj Petki, etno domaćinstvo i staro krupanjsko groblje.

Istorija

Mesto gde se crkva nalazi zove se Dobri Potok po selu Dobri Potok u kome se crkva nalazila po turskom popisu iz 1528. godine. Tokom vremena izbrisalo se ime Dobri Potok jer je dominiralo ime do sela Lipenovića. Ovo je prva krupanjska crkva jer u samom Krupnju u vreme Dubrovčana postojala je katolička crkva Sv. Petra, a za vreme Turaka džamija. Jedino mesto sklonjeno zbog istorijskih prilika bilo je Dobri Potok. Tako su Krupnjani ovde sagradili crkvu, a do njega osnovali i svoje prvo groblje. Godine 1600,—1604. ističu se žitelji sela Dobri Potok — pop Paun i Aleksa. U to vreme crkva dobropotočka nalazila se u okviru Zvorničke eparhije. U periodu do 1771. godine crkva u Dobrom Potoku je spaljena od Turaka. O ovome govore tragovi ugljenisanog drveta pronađenih prilikom kopanja oko samog hrama, kao i tragovi izgorelih greda u zidovima samoga hrama. Po ovome se zaključuje da je crkva bila ozidana kamenom, a da je samo drvena konstrukcija izgorela. Godine 1826, u crkvi je postavljen novi ikonostas koji je do danas sačuvan. Godine 1833, Rađevina i Jadar su zahvaljujući knezu Milošu Obrenoviću pridruženi Srbiji, a 1835. godine stvaranjem Šabačke eparhije od šabačkog, valjevskog i podrinskog okruga Rađevina pripada ovoj eparhiji sa sedištem u Šapcu.

Po zapisima iz 1893. godine saznajemo da crkva ima pet duboreznih krstova iznad ikonostasa, česmu sa dve cevi „Braće Jugovića“, drvenu zvonaru kao i zgradu gde se narod sastaje. Tokom Prvog svetskog rata 1914. godine austrijska vojska nije oštetila hram sem što su skinuli crkvena zvona sa zvonare i odneli ga sa sobom. Kasnije, tek 1926. godine, kupljeno je jedno zvono, a 1935. godine drugo zvono, kao što je 1930. godine zatvorena priprata.

Arhitektura i slikarstvo

Crkva Sv. Uspenja Presvete Bogorodice je jednobrodna građevina tj. ima oblik malo izduženog pravougaonika sa polukružnom apsidom. Hram je u osnovi dužine 17 m a širine 5,80 m. Pokrivena je visokim strmim krovom od šindre visine 8,50 m. Tehnika današnjeg pokrivanja jeste putovanje, dok je stara šindra bila u sistemu šašovaka. Po svojoj arhitekturi liči na naše crkve brvnare. Niski obimni zidovi su od lomnjenog pritesanog kamena krečnjaka i sige koja prati obavezno uglove i svodove vrata i prozora. Omalterisana je spolja i iznutra. Nekadašnji trem na drvenim stubovima zamenila je drvena priprata zatvorena 1930. godine.

Ulaz u hram čini otvor sa svodom - nekadašnja ulazna vrata. Pod hrama nekada je bio popločan ciglom, a danas ga zamenjuju betonske pločice. Ispred ikonostasa u podu nalazi se amvon od tesanog belog polumermerana kojem je urezana šestokraka zvezda ime Nedeljko i godina 1858. Ime se odnosi na majstora koji je otesao i postavio isto tako od polu mermera ploče poda oltara. Crkva ima dva prozora. Jedan na istoku u oltaru, a jedan do ikonostasa na južnoj strani. Vrata danas postoje samo jedna dok su nekada pored zapadne strane postojala i na južnoj strani ali su, ne zna se kada, zazidana.

Današnji ikonostas urađen je 1970. godine. Plan za ikonostas izradio je dr Dragomir Tadić arhitekta iz Beograda. Ikone naslikao akademski slikar Živko Stojisavljević profesor iz Beograda, a duborez za ikonostas izradio je Blagoje Mitrović stolar iz Valjeva.

Galerija

Vidi još

Reference

Literatura

Zavod za zaštitu spomenika Valjevo: "Spomeničko nasleđe Kolubarskog i Mačvanskog Okruga" . . Ваљево. 2006. ISBN 978-86-904745-2-3. COBISS.SR 131307532

Spoljašnje veze

[1] Krupanj, Pobri Potok

[2] Crkve Krupnja

[3] Krupanj i Dobri potok

[2]

[3]

[1]