Crkva Svetog Spasa u Skoplju

Crkva Svetog Spasa u Skoplju je pravoslavna crkva koja se nalazi u Staroj skopskoj čaršiji u Skoplju, Severna Makedonija.

Crkva svetog Spasa u Skoplju, ulaz u portu i zvonik

Sarkofag Goce Delčeva u porti crkve svetog Spasa

Crkva Svetog Spasa u Skoplju tokom 20. veka

Prošlost

Crkva Sv. Spasa u Skoplju je stara srednjovekovna zadužbina srpskog cara Dušana. Nju su u 19. veku preoteli Grci od Srba i držali je više decenija. Dve nedelje su i tada srpski sveštenici službovali, a treće nedelje bio je red grčki. Izbijale su česte svađe i tuče oko rasporeda služenja, pa se dešavalo da crkvu Turci zamandale više meseci. Zato su se skopski Srbi žrtvovali; izgradili novu crkvu i menjali se sa Grcima za onu staru predačku. Sama crkva je 1913. godine "neugledna, niska i bez zvonika, ali ikonostas, to je pravo čudo od drvoreza". Na sred crkve se tada nalazila kamena ploča sa grbom cara Dušana. Grci su tokom svog upravljanja tu ploču prilično oštetili da se ne vidi srpsko obeležje.

O crkvi

Ikonostas u crkvi je bio napravljen 1824. godine, a 1867. godine je bio urađen deo prestonih ikona. Ikonostas je bio drvorezbarsko delo ruku majstora Petra Filipovića Garka i njegove braće Filipa i Blagoja iz sela Male Reke, u Debarskom srezu. Kralj Aleksandar Karađorđević je posetio 1926. godine tu crkvu, u kojoj mu se svideo ikonostas, i po tom obrascu je zatim (od 1926) naručen i izrađen ikonostas, stare Karađorđeve crkve u Topoli.

Fond crkve Sv. Spasa u Skoplju osnovan je 1908. godine a njegovi osnivači su pre svega Srbi trgovci.

Kada su 1932. godine vršeni radovi u crkvi i porti, nađeni su srednjovekovni fakti. Kada je srušena zgrada za stanovanje ispod je otkriven je jedan stari zid (iz 15. veka) i otvori hodnika starih laguma. Srušen je stari zvonik i na njegovom mestu je izgrađena kosturnica. Podignut je tada novi zvonik, koji je konstruisao i izgradio Pejev Jona.

Tokom popravke crkve u periodu 1963—1964. godine su na južnom delu zida otkrivene freske koje potiču iz 16. ili 17. veka. Svoj konačan izgled crkva je dobila tokom 19. veka.

Sarkofag Goce Delčeva

U dvorištu crkve se nalazi drvena porta i kameni sarkofag u kojem je telo Goce Delčeva, makedonskog revolucionara. Sarkofag je 1946. godine Komunistička partija Bugarske poklonila Makedoniji.