Crkva Svetog Georgija u Gomiljanima
Crkva Svetog Georgija, poznata i kao Đurđevica je hram Srpske pravoslavne crkve koji se nalazi na oko dva kilometra od Trebinja u mestu Gomiljani u Republici Srpskoj. Pripada eparhiji zahumsko-hercegovačkoj, a 2005. godine je proglašena nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.
| Crkva Sv. Georgija (Đurđevica) | |
|---|---|
| Crkva Svetog Georgija | |
,_%D0%93%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%99%D0%B0%D0%BD%D0%B8_01.jpg) | |
| Osnovni podaci | |
| Status | nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | parohija trebinjska treća |
| Eparhija | zahumsko-hercegovačka i primorska |
| Osnivanje | oko 1492. |
| Upravnik | protojerej - stavrofor Momčilo Pejičić |
| Posvećen | Svetom Georgiju |
| Reosnovan | 2014. |
| Lokacija | |
| Mesto | Gomiljani |
| Država |  RS,  BIH |
| Koordinate | 42° 41′ 58.2″ N 18° 18′ 8.1″ E / 42.699500° S; 18.302250° I |
  Crkva Sv. Georgija (Đurđevica) Crkva Sv. Georgija (Đurđevica) na karti Bosne i Hercegovine | |
Opis kulturno-istorijskog spomenika
urediCrkva Sv. Georgija u Gomiljanima bila je jednobrodna građevina, sa izduženom pravougaonom osnovom. Bila je prekrivena poluobličastim svodom, dok se sa istočne strane nalazila apsida polukružnog oblika. U sredini zapadnog zida crkve nalazio se ulaz, dok su uski pravougaoni prozori sa lučnim svodom bili smešteni na severnom i južnom zidu. Drveni ikonostas sa dverima nalazio se kod istočnog zida. Crkva je zidana od kamena i to spoljni zidovi od krupnijih komada ređanih vodoravno, dok je unutrašnjost imala strukturu od lomljenog kamena, povezanog krečnim malterom. Dvovodni krovni pokrivač bio je takođe urađen od kamenih ploča na drvenoj konstrukciji koja se oslanjala poluoblicu kamenog svoda. Živopis u samom hramu pripada periodu s kraja XV, odnosno početkom XVI veka i smatra se da ga je oslikao domaći umetnik upoznat sa srpskom i dubrovačkom tehnikom, ali i da se radi o vrlo dobrom koloristi i crtaču. Zbog devastiranosti objekta, nemoguće je utvrditi da li je crkva u potpunosti bila ukrašena likovnim sadržajem, jer se ostaci freskaka raspoznaju u fragmentima.[1]
Istorijat
urediCrkva datira s kraja XV veka, dok se prema natpisima na zidinama u selu starost procenjuje na oko 7000 godina od postanka sveta, pa se kao godina osnivanja uzima 1492. godina od Isusovog rođenja. Pored crkve, 1956. je pronađen kameni epitaf sa ćiriličnim natpisom koji se odnosi na Ivana Pržovića. Veruje se da je u pitanju ugledni trebinjski trgovac koji se pominje u izvorima s početka XVIII veka. O nekadašnjoj crkvi svedoče ostaci zidina, a pretpostavlja se da se objekat urušio tokom 60-ih godina XX veka, jer tehnički snimak načinjen 1960. godine od strane Zemaljskog zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirodnih retkosti Narodne Republike Bosne i Hercegovine svedoči o građevini u dobrom stanju, dok fotografije načinjene deset godina kasnije prikazuju evidentno oštećen objekat. Pretpostavlja se da su urušavanju crkve doprineli snažni zemljotresi sa epicentrima u Skoplju 1963. i Banjoj Luci 1969. godine.[2]
Đurđevica je 2003. proglašena nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine. Početkom druge dekade XXI veka, započeta je restauracija ovog zdanja,[3] a objekat je završen i osveštan 7. septembra 2014. godine. Ktitorstvo novom hramu pružio je Danilo Pujo.[4]
Reference
uredi- ^ „Nacionalni spomenici”. kons.gov.ba. Arhivirano iz originala 18. 11. 2017. g. Pristupljeno 17. 11. 2017.
- ^ Crkva sv. Georgija (Đurđevica) u Gomiljanima, područje i ostaci historijskog spomenika. kons.gov.ba (na jeziku: bošnjački). Arhivirano iz originala 24. 03. 2016. g. Pristupljeno 08. 3. 2003.
- ^ Rajković, Aleksandra (22. 03. 2010). „Novi sjaj staroj Đurđevici”. Glas Srpske. Pristupljeno 17. 11. 2017.
- ^ Besjeda Episkopa Grigorija (07. 9. 2014). „Osveštan hram Sv. Georgija u Gomiljanima”. Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska. Pristupljeno 17. 11. 2017.
Literatura
uredi- 1933, Skarić, Vladislav, Trebinje u 18. vijeku, Glasnik Zemaljskog muzeja u Bosni i Hercegovini XLV-1933, sveska za historiju i etnografiju, Sarajevo, 1933, pp. 39-70
- 1960, Tehnički snimak postojećeg stanja objekta Crkve, Zemaljski zavod za zaštitu spomenika kulture i prirodnih rijetkosti Narodne Republike Bosne i Hercegovine
- 1966, Korać, Vojislav J, Trebinje, istorijski pregled, I, Period do dolaska Turaka, Zavičajni muzej Trebinje, Trebinje, 1966.
- 1970, Rješenje Zavoda za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Bosne i Hercegovine br. 02-UP-I-108-2/70 od 19. novembra 1970. godine
- 1971, Kajmaković, Zdravko, Zidno slikarstvo u Bosni i Hercegovini
- 1971, Veselin Masleša, Sarajevo
- Radmilo B. Pekić, Gligor M. Samardžić, HRIŠĆANSKI – PRAVOSLAVNI SPOMENICI TRAVUNIJE U ISTORIOGRAFIJI I SAVREMENOM DRUŠTVU, Međunarodni naučni skup „Nauka i savremeni univerzitet“ (15-16. novembar 2013), Niš 2013, 166-167 (Knjiga sažetaka). ISBN 978-86-7379-303-0.
