Franc Bouez
Franc Boas (nem. Franz Boas; Minden, 9. jul 1858 — Njujork, 21. decembar 1942), jedan od pionira moderne američke antropologije i često se naziva „ocem američke antropologije." Poput mnogih drugih pionira, Boas je bio obrazovan u drugim disciplinama; posedovao je doktorat iz fizike i obavio je postdoktorski rad iz geografije.[1]
Franc Boas | |
|---|---|
 Franc Boas | |
| Datum rođenja | 9. jul 1858. |
| Mesto rođenja | Minden |
| Datum smrti | 21. decembar 1942. (84 god.) |
| Mesto smrti | Njujork, SAD |
| Veb-sajt | www |
| Potpis | |
 | |
Mladost i obrazovanje
urediFranc Boas je rođen u Mindenu, Vestfalija. Mada su njegovi baba i deda bili verni Jevreji, njegovi roditelji, poput mnogih nemačkih Jevreja, su prigrlili vrednosti doba prosvećenosti, uključujući i njihovu asimilaciju u moderno nemačko društvo. Boas je bio veoma osetljiv prema svojoj jevrejskoj pozadini, i mada se on glasno protivio antisemitizmu, ne prihvatajući pohrišćavanje na hrišćanstvo, on se nije izajšnjavao kao Jevrej. U jednom autobiografskom zapisu Boas je rekao:
- „Pozadina mog ranog mišljenja bio je moj nemački dom, u kom su ideali revolucija iz 1848. bili veoma snažni podstrek. Otac mi je bio liberal, mada neaktivan u javnom životu; majka je bila idealistkinja, sa živim zanimanjem za javna pitanja; oko 1854. ona je osnovala dečje obdanište u mom rodnom gradu, i bila je odana nauci. Moji roditelji su bili oslobođeni od okova dogme. Dok je moj otac zadržao emotivnu sklonost običajima svog roditeljskog doma, on ipak nije dopuštao da to utiče na njegovu intelektualnu slobodu.“
Boas je doktorirao fiziku na Univerzitetu u Kielu, 1881. On je bio nezadovoljan svojom disertacijom. Boas se počeo interesovati za kantovsku misao, tako da je odslušao predavanja iz estetike u Hajdelbergu, dok je u Bonu slušao predavanja o Kantovoj filizofiji. Ovo zanimanje ga je odvelo ka „psihofizici," koja se bavila psihološkim i epistemološkim problemima u fizici. To ga je povuklo da se prebaci u Berlin da bi studirao psihofiziku kod Hermana fon Helmholca.
Pukim slučajem, Boas je počeo studirati geografiju da bi tako dalje istražio svoje sve veće zanimanje za odnos između subjektivnog iskustva i objektivnog sveta. U to vreme, nemački geografi su bili podeljeni po pitanju uzroka kulturne varijacije. Mnogi od njih su tvrdili da je fizička okolina odlučujući činilac, dok su drugi tvrdili da je rasprostranjenost (difuzija) ideja putem ljudske migracije značajnija. 1883, Boas se uputio na Bafinovo ostrvo da bi obavio geografsko istraživanje o uticaju fizičke okoline na domorodačke migracije (Inuiti). Potom se vratio u Berlin da bi završio ova proučavanja, da bi 1886. (uz Helmholcovu podršku) uspešno odbranio habilitacijsku tezu, Bafinovo ostrvo, dobijajući titulu privatnog docenta geografije.
Za vreme boravka na Bafinovom ostrvu, Boas se počeo zanimati za proučavanje nezapadnih kultura (1888. on je objavio knjigu, „Centralni Eskim"). Štaviše, Boas je 1885. otišao u Berlin da bi se bavio fizičkom antropologijom i etnologijom u tamošnjem Kraljevskom etnološkom muzeju. Za vreme boravka u ovom muzeju, Boas se počeo zanimati za starosedeoce Amerikance na pacifičkom severozapadu Amerike. U janauru 1887, ponuđen mu je posao pomoćnika urednika u časopisu „Nauka“, u gradu Njujorku, što mu je pomoglo da donese odluku da ostane u Sjedinjenim Državama. Nekoliko godina nakon toga, Boas je postavljen za glavnog asistenta za antropologiju na Svetskoj kolumbijskoj izložbi, koja je održana u Čikagu, 1893.
Nauka naspram istorije
urediNeki naučnici, poput Boasovog studenta Alfreda Krebera su verovali da je Boas koristio svoje istraživanje u fizici kao model za rad u antropologiji. No, neki drugi Boasovi studenti kao i kasniji istraživači su isticali da je Boas eksplicitno odbacio fiziku u korist istorije kao modela za svoja antropološka istraživanja.
Podela između nauke i istorije vuče korene iz nemačkih akademskih krugova 19. veka, koji su pravili razliku između „prirodnih nauka“ i duhovnih nauka, tj. humanističkih disciplina. Ovu podelu su utvrdili kantovski filozofi. No, kao odgovor Kantu, drugi istaknuti nemački filozof iz doba prosvećenosti, Herder tvrdio je da je ljudska aktivnost jednako važna kao i ljudski razum.
1795, čuveni istraživač i prirodnjak, Vilhelm fon Humbolt, pozvao je na osnivanje antropologije kao discipline koja bi sintetizovala Kantove i Herderove interese. Humbolt osniva Berlinski univerzitet, 1809, i njegov rad na polju geografije, istorije i psihologije je poslužio kao intelektualna orijentacija za samog Boasa i za njegov empiricizam.
1949, Boasov student, Alfred Kreber sumirao je načela empiricizma koja definišu Boasovu antropologiju kao nauku:
- Metod nauke je da prvo postavlja pitanja, a ne odgovore, a najmanje da daje vrednosne sudove.
- Nauka je bespristrasno istraživanje, prema tome ne može poprimiti bilo kakve doslovne ideologije koje su „već formulisane u svakodnevnom životu," pošto su takve ideologije same po sebi neizbežno tradicionalne pa prema tome, sasvim prirodno, zamrljane emocionalnim predrasudama.
- Crno-beli sudovi, poput „svega ili ničeg“, karakteristike su totalitarnih stavova i nema im mesta u nauci, koja je inferencijalne prirode zasnovane na prosuđivanju.
Fizička antropologija
urediBoasov rad u oblasti fizičke antropologije združio je njegovo zanimanje za Darvinovu evoluciju sa interesovanjem za migraciju kao uzrok promene.
Reference
uredi- ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 153. ISBN 86-331-2075-5.
