Umetnička galerija „Nadežda Petrović”

Umetnička galerija „Nadežda Petrović”
Logo Galerije „Nadežda Petrović” Čačak
Vrsta:	Državna ustanova
Osnovana:	31. maj. 1961.
Sedište:	Cara Dušana 6 32000 Čačak Srbija
Direktor:	Branko Ćalović
Struktura:	Dva izložbena prostora smeštena u dve posebne zgrade
Veb prezentacija	http://nadezdapetrovic.rs/

Umetnička galerija „Nadežda Petrović” jedna je od značajnih kulturnih institucija u Čačku, koja se svrstava i u jednu od najstarijih i najznačajnijih kulturnih ustanova ovog tipa u Srbiji. Ona danas poseduje oko 1.300 dela koja pripadaju različitim galerijskim zbirkama, stilskim pravcima i poetikama. Sva dela koja se čuvaju i redovno izlažu u ovoj galeriji i drugim izložbenim prostorima u zemlji i inostranstvu od izuzetne su važnosti — kao lična karta svojih tvoraca iz sveta slikarstva.

Naziv

Umetnička galerija „Nadežda Petrović” ovaj naziv je dobila u znak priznanja rođenoj Čačanki Nadeždi Petrović, heroini Prvog svetskog rata i jednoj od najznačajnijih srpskih slikarki s početka 20. veka, koja je svojim stvaralaštvom uvrstila srpsku umetnost u savremene evropske umetničke tokove.

Položaj i razmeštaj

Zgrada galerije

Jedna od zgrada u kojoj je smeštena galerija (Ulica Cara Dušana 6)

Galerija raspolaže sa dva izložbena prostora smeštena u tri posebne zgrade u starom gradskom jezgru u Ulici Cara Dušana 6, ulici Gospodar Jovanovoj 11 i u ulici Gospodar Jovanovoj 7 (u pripremi za Legat porodice Prodanović). Zgrade su proglašene za spomenike kulture - kao dela gradska arhitektura od posebnog značaja s početka 20. veka.

Istorija

Galerija je osnovana na predlog Saveta za kulturu Narodnog odbora opštine Čačak, 31. maja 1961. godine na zajedničkoj sednici Opštinskog veća i Veća proizvođača, kada je Narodni odbor doneo Rešenje o osnivanju Umetničke galerije „Nadežda Petrović” u Čačku. Ovim rešenjem odlučeno je da Galerijom upravljaju upravnik i Savet Galerije, a za prvog vršioca dužnosti upravnika postavljen je diplomirani etnolog Slobodan Sanader.

Deset meseci nakon osnivanja Umetničke galerije „Nadežda Petrović“ 22. aprila 1962. godine u Svečanoj dvorani Gimnazije otvorena je prva izložba u organizaciji ove ustanove – pod nazivom Nadežda i savremenici.

Galeriji je 15. novembra 1963. Odlukom Saveta za prosvetu Skupštine opštine Čačak po prvi put dodeljen smeštajni prostor u zgradi Osnovne škole „Vuk Karadžić“ (zgradi bivše Ženske stručne škole), u Ulici cara Dušana gde se i danas nalazi. Nakon što je osnovna škola preseljena u novu zgradu 8. jula 1964. godine i izvršene adaptacija objekta, Galarija je u ovom prostoru započela sa radom aprila 1965. godine. Dve godine kasnije od useljenja u novi prostor, 16. avgusta 1967. Odlukom Skupštine opštine Čačak za prvog direktora Galerije postavljen je Stevan Sekovanić, profesor geografije.

Zadaci

Zadaci Galerije od njenog, osnivanja bili su „da prikuplja, izlaže i organizuje izložbe umetničkih dela jugoslovenskog modernog slikarstva i likovnih umetnosti uopšte“, da proučava našu modernu umetnost i da svake parne godine organizuje Memorijal Nadežde Petrović.

Delatnost

Danas se delatnost Galerije odvija kroz:

• praćenje tokova i pravaca savremene likovne produkcije,
• izlagačku delatnost,
• izdavačku delatnost,
• zaštitu pokretnih kulturnih dobara, razvrstanih u više zbirki.

Osnovna delatnost Umetničke galerije „Nadežda Petrović“ je praćenje savremene likovne prakse kroz izložbenu i izdavačku delatnost i zaštita pokretnih kulturnih dobara.

Galerija je do sada organizovala preko 320 izložbi, 25 izložbi Memorijala i 44 izložbe u drugim gradovima. U Galeriji je izlagalo 1616 umetnika, a samo na Memorijalu preko 500 umetnika, umetničkih grupa i asocijacija iz celog sveta.

Zbirke

Galerija poseduje preko 1.300 eksponata koji spadaju u reprezentativna dela srpske umetnosti. Oni su razvrstani u 7 zbirki:

1. Nadežda i savremenici

Zbirku čini 48 slika 25 autora, među kojima je najviše (sa 12 radova) zastupljena Nadežda Petrović. Pored slika Nadežde Petrović zbirci antologijskih dela ovog perioda, pripadaju i slike velikana srpske umetnosti prve polovine 20. veka: Nikole Beševića, Bete Vukanović, Živorada Nastasijevića, Leposave Bele Pavlović, Vase Pomorišca, Ivana Radovića, Borivoja Stevanovića, Vidosave Kovačević. Među ovim autorima koji spadaju u grupu nosilaca značajnih promena u srpskom slikarstvu, nalaze se i reprezenti novih umetničkih ideja donetih sa studija iz Minhena i Pariza, iz perioda ekspresionizma, impresionizma, plenerizma, konstruktivizma, simbolizma, secesije, intimizma, poetskog realizma.

2. Jugoslovensko slikarstvo druge polovine 20. veka

Zbirka koja se prvobitno zvala „Savremeno jugoslovensko slikarstvo posle 1960. godine”, formirana je nekoliko godina nakon osnivanja Galerije od radova otkupljivanih na izložbama Memorijala Nadežde Petrović, tako da je od 4. memorijala (1966) zbirka imala značajan početni fond. Sa ulaskom u 21. vek i pojavom mnogih umetničkih radova u galerijskom fondu koji nisu mogli biti ni hronološki ni koncepcijski svrstani u postojeću zbirku promenjen je njen naziv u sadašnji. I pored promene naziva, svakako, nije se došlo do njenog konačnog zaokruživanje s obzirom da i u narednom periodu postoje realne mogućnosti za brojčano i koncepcijsko dopopunjavanje novim delima.

Ovu heterogenu Zbirku sasavljenu iz brojnih stilova, pravca i pojave na jugoslovenskoj umetničkoj sceni nastalih u periodu 1950 – 2000. godine, sačinjava 356 umetničkih radova, najviše slika, ali i grafika, crteža, skulptura, fotografija, objekata, instalacija, video radova i dr.

Pored otkupa (preko Otkupne nagrade na Memorijalu), slike su nabavljane na aukcijama i poklonima autora i drugih darodavaca. Ozbiljniji otkup započeo je sa redovnom izlagačkom delatnošću mada otkupna politika nije bila kontinuirana niti planska i vezivala se za izlagačku delatnost, na osnovu koje je Galerija pravila svoj sopstveni izbor.

3. Savremena umetnost

Jedna od skulptura iz Zbirke savremena umetnost

Zbirka „Savremena umetnost” proistekla je iz ideje da se na jenom mestu prikaže i sistematski prati aktuelne umetničke produkcije i radovi „novih tendencija” s početka 21. veka, sakupljeni u zbirci Galerije.

Ona danas predstavlja produkt tekuće likovne (vizuelne) produkcije, i usmerava otkupnu politiku Galerije, zasnovanu na...

...inovativnosti, heterogenosti nekompatibilnosti, autohtonosti autorske imaginacije i tehničko-tehnološke realizacije, angažovanost i sve specifičnosti vezane za turbulentni savremeni svet.

4. Spomen-zbirka Bogića Risimovića-Risima

Vidi još: Galerija „Risim”

Zgrada Galerije „Risim” (Gospodar Jovanova ulica 11)

Spomen zbirka Bogića Risimovića Risima formirana je 1992. godine, od legata umetnikove porodica koja je po po njegovoj smrti gradu Čačku poklonila 40 slika, nekoliko stotina crteža, skica, ilustracija, literarnu zaostavštinu i arhivsku građu.

Kako je porodica umetnika zahtevala da legat bude predstavljen kao celina, nastala je spomen zbirka u kojoj je obrađen i predstavljen na pravi način lik i delo Bogić Risimović-Risim. Spomen zbirci je pridodato i 18 Risimovih slika iz fonda Umetničke galerije „Nadežda Petrović”, što je sve zajedno omogućilo dosta dobar pregled stvaralaštva ovog značajnog srpskog slikara.

Za potrebe čuvanja i izlaganja zbirke grad je rekonstruisao staru kuću u Gospodar Jovanovoj 11. Danas se ova kuća, kao drugi izložbeni prostor Umetničke galerije „Nadežda Petrović”, poznat i kao Galerija „Risim”, koristi ne samo za stalnu postavku Risimovih slika već i za druge izložbe i umetničke sadržaje.

Risimovo likovno formiranje pripada vremenu pedesetih godina dvsdesetog veka kada se u srpskom slikarstvu, posle kratkotrajnog perioda socijalističkog realizama, postepeno razvijaju pojedini oblici posleratnog modernizma. Tokom 35 godina umetničkog stvaranja Risim je prošao složen i celovit razvojni put: od slika zavičajne nostalgije, stilizovane linije i jednostavne izražajnosti krajputaša, preko slika magičnog realizma do univerzalne slike čistog poetskog doživljaja prostora i vremena.
Ukupno stvaralaštvo Bogića Risimovića Risima je poetski i stilski zaokružena celina koja ga karakterom, kvalitetom i ostvarenim dometima svrstava u red značajnih prestavnika srpske umetnosti druge polovine 20. veka.

5. Zbirka crteža i karikatura Pjera Križanića

Pjer Križanić

Zbirku crteža i karikatura Pjera Križanića, koja je oformljena 2004. godine čine  crteži i karikature iz zaostavštine Siniše Paunovića, rođenog Čačanina, poznatog publiciste i novinara Politike. Ove radove Pjera Križanića Galeriji su poklonili Kaća i Đorđe Paunović sin Siniše Paunovića iz Beograda.

Zbirka sadrži 90 radova (crteža i karikatura) koje je Pjer Križanić nastalih neposredno pred i posle Drugog svetskog rata, kada je on radio kao ilustrator i karikaturista Politike. Na crtežima su predstavljene poznate inostrane i domaće ličnosti tog perioda, iz sveta politike, nauke, kulture, javnog društvenog života.

Važnu dokumentarnu vrednost u ovoj zbirci...ima serija karikatura sa prikazom scena suđenja nacističkim oficirima neposredno posle Drugog svetskog rata.

6. Legat porodice Božidara Prodanovića

Vidi još: Legat porodice Božidara Prodanovića

Zgrada u Gospodar Jovanovoj 7-9, koja za sada nije u funkciji jer tek treba da se adaptira za postavku legata.

Zbirka slika, crteža, akvarela, grafika i mozaika Božidara Prodanovića, nastala je iz umetnikove zaostavštine, koju je Galeriji poklonila umetnikove porodice 2006. godine.

Zbirka Prodanovićevih dela je trenutno smeštena u zgradi u Gospodar Jovanovoj ulici broj 7-9, koja za sada nije u funkciji jer tek treba da se adaptira za postavku legata.

Značaj ove kolekcije sagledava se kroz jasnu autentičnost umetničkog koncepta, a brojnost (446) i likovna raznolikost eksponata sistematično i pregledno prezentuju stvaralaštvo ovog izuzetno važnog autora srpske likovne scene druge polovine 20. veka.

7. Spomen-zbirka Sonja Savić

Sonja Savić

Spomen-zbirka Sonja Savić nastala je 2011. godine kada je Sonjina majka Mikaina Savić celokupnu imovinu Sonjine porodice i njenu umetničku zaostavštinu zaveštala Gradu Čačku, gradu u kome je Sonja Savić rođena, i Umetničkoj galeriji „Nadežda Petrović“ na staranje, stručnu obradu i prezentaciju.

Zbirku čini obiman materijal: fotografije, audio i video zapisi, završeni video radovi, dokumentarni i igrani filmovi, video snimci pozorišnih predstava u kojima je Sonja Savić nastupala, i njeni mnogobrojni lični predmeti. Izuzetno je značajan deo zbirke materijal iz oblasti alternativnog pozorišta video arta.

Manifestacije

„Memorijal Nadežde Petrović”

Najpoznatija manifestacija koju organizuje Galerija je bijenalna, selektorska manifestacija „Memorijal Nadežde Petrović”, na kojoj je do 2002. godine (22. Memorijal) izlagalo preko 500 umetnika i umetničkih grupa.

Stalna postavka

Stalne postavke Umetničke galerije „Nadežda Petrović“ prezentuje najznačajnije autore, radove, pravce i stilove iz bogatog fonda Galerije. Zamišljena je tako da predstavi jedan od mogući pogled na razvoj srpske i jugoslovenske umetnosti u 20. veku.

Služeći se istorijskim i hronološkim pristuppm u stalnoj postavci Galerije izloženi su radovi nastali u razdoblju od jednog veka, koji su međusobno dovodeći u određene korelacije.

Dinamika prostorne strukture daje mogućnost prožimanja i pronalaženja sličnih umetničkih polazišta, ali i suprotstavljanja, pa su raznovrsna likovna problematika (kompozicija, boja, svetlost, struktura, površina, materija… ), likovni motivi (pejzaž, portret, akt) i apstraktne kompozicije isključivo prezentovane u kontekstu prisutnih radova istovremeno afirmišući heterogene stilske orijentacije zastupljenih autora tj. većinu pravaca i stilova prsutnih na umetničkoj sceni 20. veka- intimizam, impresionizam, poetski, koloristički i apstraktni ekspresionizam, figuraciju, geometrizam, magijski realizam, lirsku apstrakciju, asocijativnu umetnost …

Deo stalne izložbene postavke Galerije

• 
• 

Radno vreme

• Galerija je otvoren za javnost: utorak – petak: 10 – 20 časova, subota i nedelja: 11 – 14 časova
• Ponedeljkom je Galerija zatvorena za posete.

Vidi još

• Čačak
• Nadežda Petrović
• Zgrada umetničke galerije „Nadežda Petrović”

Spoljašnje veze

• Veb stranica Umetničke galerije „Nadežda Petrović” Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. septembar 2019)
• Nagrade Memorijala Nadežde Petrović („Politika”, 10. novembar 2020)
• Karikatura kao ozbiljna pojava - www.politika.rs 16.12.2012.