Teodora (11. vek)
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Teodora (grč Θεοδώρα, rođ. 980. - umrla posle 31. avgusta 1056. godine) bila je vizantijska carica i poslednji predstavnik Makedonske dinastije. Teodora je vladala prvo kao savladarka svoje sestre Zoje od 19. aprila do 11. juna 1042, a zatim i samostalno od 11. januara 1055. do smrti nakon 31. avgusta 1056. godine.
| Teodora | |
|---|---|
 Teodora sa vladarskim insignijama na reversu novčića iskovanog tokom njene vlade 1055—1056. godine. Na aversu je predstava Isusa Hrista koga su Vizantinci smatrali za cara nad carevima i pravog vladara Vizantijskog carstva. | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Teodora Porfirogenita |
| Datum rođenja | 984. |
| Mesto rođenja | Konstantinopolj, Vizantijsko carstvo |
| Datum smrti | 1056. (75/6 god.) |
| Mesto smrti | Konstantinopolj, Vizantijsko carstvo |
| Grob | Crkva Svetih apostola |
| Porodica | |
| Roditelji | Konstantin VIII Helena |
| Dinastija | Makedonska dinastija |
| Vizantijska carica | |
| Period | 11. januar 1055 — 31. avgust 1056. |
| Prethodnik | Konstantin IX |
| Naslednik | Mihajlo VI |
Teodora je bila ćerka Konstantina VIII (1025—1028) koji je svoju samostalnu vladu započeo pod stare dane nakon smrti njegovog brata Vasilija II. Dok je Vasilije ostao zakleti neženja, Konstantin je imao tri ćerke Evdokiju, koja se zamonašila, a zatim Zoju i Teodoru. Konstantin VIII je tek na samrti rešio da se pobrine za sudbinu svojih ćerki i same dinastije i naložio je Teodori da se uda za carigradskog eparha Romana Argira. On je odbila je da se uda za Romana Argira za koga se na kraju udala njena sestra Zoja. Nakon toga Teodora se povukla iz javnog života, ali se 1029. pojavila sumnja da namerava da se uda za bivšeg bugarskog cara Presijama II i tako omogući svom suprugu da uzurpira tron. Presijam je oslepljen i nateran da prihvati monaški zavet, dok se i Teodora morala zamonašiti i povući u manastir.
Teodora je živela povučeno sve dok 19. aprila 1042. nije došlo do pobune protiv mladog cara Mihaila V Kalafata koji je prethodno proterao svoju usvojiteljku Zoju na Prinčevska ostrva u Mramornom moru. Kao rezultat ove narodne pobune Zoja i Teodora su zajedno postavljene na carski presto. Međutim, dve carice su se toliko loše slagale da se Zoja udala po treći put kako bi carski kolegijum dobio i muškog člana. Njen izbor bio je Konstantin Monomah, za koga se udala 11. juna 1042, a koji je praktično istisnuo sestre iz vođenja visoke politike, mada su i Zoja i Teodora zadržale carske titule.
Zoja je umrla 1050, a njen treći suprug Konstantin Monomah 11. januara 1055. godine. Kao jedini preostali član Makedonske dinastije već sedamdesetogodišnja Teodora je započela sopstvenu vladu. Stara carica je vladala preko sposobnog i beskrupuloznog savetnika Lava Paraspondila koji je želeo da preko Teodore omogući dolazak na presto nekom od svojih favorita. Sa druge strane, patrijarh Mihailo Kerularije je savetovao carici da se ipak uda i tako se pobrine da predstojeća smena na prestolu prođe što bezbolnije. Ipak, Teodora se teško razbolela 31. avgusta 1056 i umrla je nekoliko dana kasnije. Za svog naslednika imenovala je vremešnog Mihaila Vringu poznatog pod nadimkom Stratiotik pošto je služio kao logotet zadužen za vojna pitanja. Nakon Teodorine smrti i gašenja Makedonske dinastije, koja je carstvom vladala još od 867. godine, započeo je period konstantnih građanskih ratova koji je okončan tek 1081. dolaskom Aleksija I Komnina na presto.
Vidi još
urediLiteratura
uredi- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
