Tver
Tver (rus. Тверь) grad je na severozapadu evropskog dela Ruske Federacije i jedan od 5 gradskih okruga u Tverskoj oblasti. Ujedno je i administrativni centar Tverske oblasti, odnosno Kalinjinskog rejona. Jedan je od najstarijih ruskih gradova, osnovan davne 1135. godine. Nalazi se na obali reke Volge, na mestu gde se u nju ulivaju reke Timaka i Tverca, na oko 160 km severozapadno od Moskve.
| Tver Тверь | |
|---|---|
.JPG) Kej uz Volgu | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Rusija |
| Federalni okrug | Središnji FO |
| Oblast |  Tverska oblast |
| Rejon | gradski okrug |
| Osnovan | 1135. |
| Stara imena | Kalinjin (1931–1990) |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2014. | 411.042 |
| — gustina | 2.700,67 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 56° 51′ 28″ S; 35° 55′ 19″ I / 56.857828° S; 35.921928° I |
| Vremenska zona | UTC+3 |
| Aps. visina | 146 m |
| Površina | 152,2 km2 |
.svg)  Tver Tver na karti Rusije | |
 Tver Tver na karti Tverske oblasti | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 17XXXX |
| Pozivni broj | +7 48222 |
| Registarska oznaka | 69 |
| OKATO kod | 28 401 |
| OKTMO kod | 28 701 000 001 |
| Veb-sajt | |
| www.tver.ru/ | |
.png)
Prema popisu stanovništva iz 2010. u gradu je živelo 403.606 stanovnika, dok je prema procenama nacionalne statističke službe Rusije 2014. grad imao oko 411.042 stanovnika. Ukupna površina teritorije gradskog okruga je 152,2 km². Tver je najveći grad oblasti i važan kulturni, privredni i naučni centar i važna raskrsnica drumskog i železničkog saobraćaja.
Od 1931. do 1990. grad je nosio ime Kalinjin po nekadašnjem sovjetskom revolucionaru Mihailu Kalinjinu.
Etimologija
urediGrad Tver se u prvim pisanim izvorima pominje kao Tьhvѣrь.[1]
Na teritoriji nekadašnjih olonjetskih zemalja, reči slične reči tver su bile uobičajni nazivi za reke i jezera. Otud i ime jezera Tihvera, pa neki etimolozi povezuju ime ovog jezera sa imenom grada. Druge teorije se baziraju na baltičko-slovenskom stanovništvu i njihovim nazivima za prve utvrde, poljski: twordza -tvđava; i litvanski: tvora -ograda.[2]
Geografija
urediGrad Tver smešten je u gornjem delu toka reke Volge, u zapadnim delovima Gornjovolške nizije, nešto severnije od morenske Tverske grede. Leži na važnom saobraćajnom raskršću drumskih i železničkih pravaca koji povezuju Moskvu sa Sankt Peterburgom. Nalazi se na oko 135 km severozapadno od Moskve i na oko 485 km jugoistočno od Sankt Peterburga. Gradska teritorija leži na nadmorskim visinama između 124 i 174 metra, obuhvata teritoriju dužine do 20 km, širine oko 15 km, dok je ukupna površina gradskog okruga 152,22 km².
Reka Volga grad deli na dva dela, a najzapadniji delovi veštačkog Ivanjkovskog jezera dosezaju do grada. Volga pritiče Tverom od zapada ka istoku, i deli istorijski deo grada (na desnoj obali) od novog naselja na levoj obali (Zavolški rejon). Na gradskoj teritoriji u Volgu se ulivaju i njene pritoke Timaka I Tverca.
Klima
urediGrad Tver leži u zoni umerenokontinentalne klime sa prosečnim januarskim temperaturama vazduha od −7,4 °C, odnosno julskim od +18,7 °C. Prosečna godišnja suma padavina je 653 mm. Zime su relativno blage, dok su leta dosta blaga i vlažna. Apsolutna minimalna temperatura od −43,8 °C izmerena je 31. decembra 1978. dok je apsolutni maksimum od +38,8 °C izmeren 7. avgusta 2010. godine.[3]
| Klima Tvera | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 9,0 (48,2) |
8,4 (47,1) |
17,5 (63,5) |
26,8 (80,2) |
33,7 (92,7) |
34,3 (93,7) |
37,3 (99,1) |
38,8 (101,8) |
32,6 (90,7) |
24,5 (76,1) |
15,3 (59,5) |
9,5 (49,1) |
38,8 (101,8) |
| Maksimum, °C (°F) | −4,6 (23,7) |
−4,2 (24,4) |
2,1 (35,8) |
10,8 (51,4) |
18,0 (64,4) |
21,5 (70,7) |
24,1 (75,4) |
21,5 (70,7) |
15,2 (59,4) |
8,3 (46,9) |
0,5 (32,9) |
−3,5 (25,7) |
9,1 (48,4) |
| Prosek, °C (°F) | −7,4 (18,7) |
−7,6 (18,3) |
−1,8 (28,8) |
5,8 (42,4) |
12,4 (54,3) |
16,3 (61,3) |
18,7 (65,7) |
16,4 (61,5) |
10,7 (51,3) |
4,9 (40,8) |
−1,8 (28,8) |
−6 (21) |
5,1 (41,2) |
| Minimum, °C (°F) | −10,3 (13,5) |
−11,3 (11,7) |
−5,7 (21,7) |
1,0 (33,8) |
6,5 (43,7) |
11,0 (51,8) |
13,2 (55,8) |
11,5 (52,7) |
6,6 (43,9) |
1,9 (35,4) |
−4 (25) |
−8,6 (16,5) |
1,0 (33,8) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −39,7 (−39,5) |
−41,6 (−42,9) |
−36,4 (−33,5) |
−21,4 (−6,5) |
−7,4 (18,7) |
−2,3 (27,9) |
2,2 (36) |
−2,2 (28) |
−7,1 (19,2) |
−17,4 (0,7) |
−29,2 (−20,6) |
−43,8 (−46,8) |
−43,8 (−46,8) |
| Količina padavina, mm (in) | 41 (1,61) |
36 (1,42) |
30 (1,18) |
33 (1,3) |
58 (2,28) |
78 (3,07) |
83 (3,27) |
76 (2,99) |
63 (2,48) |
64 (2,52) |
49 (1,93) |
43 (1,69) |
654 (25,75) |
| Dani sa kišom | 4 | 4 | 6 | 11 | 15 | 15 | 13 | 15 | 16 | 15 | 11 | 6 | 131 |
| Dani sa snegom | 23 | 21 | 15 | 5 | 1 | 0,03 | 0 | 0 | 0,4 | 5 | 16 | 21 | 107 |
| Relativna vlažnost, % | 86 | 82 | 76 | 70 | 68 | 72 | 73 | 78 | 82 | 85 | 88 | 87 | 79 |
| Izvor: Pogoda.ru.net[4] | |||||||||||||
Istorija
uredi
Na osnovu arheoloških istraživanja utvrđeno je da je preteča današnjeg grada bilo naselje koje se razvilo na ušću reke Timake u Volgu tokom XI veka. Prvi pisani podaci o Tveru datiraju iz 1135. godine i odnose se na jednu povelju knjaza Vsevoloda Mstislaviča u vezi sa prikupljanjem sredstava za hram Svetog Jovana. Tokom celog XII veka Tver je bio maleno trgovačko naselje.
Ruski istoričar Vasilij Tatiščev u svom delu „Istorija“ u vezi sa osnivanjem grada pominje vladimirskog knjaza Vsevolda III koji je nakon spaljivanja Toržoka naredio da se „osnuje novo utvrđenje na Volgi“.[5] Grad Tver se direktno pominje u jednom spisu na brezovoj kori iz 1208. godine i odnosi se na dogovor između novgorodskih vladara i knjaza Vsevoloda (spis je otkriven 1983. godine).[6]
Grad su 1238. godine razorile mongolsko-tatarske horde, ali je brzo obnovljen i premešten na desnu obalu Volge, na ušće reke Tverce.
Tver je negde oko 1247. postao posedom knjaza Aleksandra Nevskog, da bi potom između 1252. i 1255. prešao pod upravu njegovog brata Jaroslava Jaroslaviča koji je tako postao rodonačelnikom tverske knjaževske dinastije. Zahvaljujući povoljnom geografskom položaju i razvijenoj trgovini Tver se naglo razvijao i već 1265. postao je centar eparhije, a njegov rast nisu zaustavila ni dva velika požara iz 1276. i 1282. godine.
Kako je grad rastao tako je jačao i njegov politički uticaj. Iako su se najvažnije gradske građevine i knjažev dvor nalazili unutar gradskog kremlja, i van gradskih zidina su počela da niču brojna naselja. U gradu počinje da se razvija i intenzivna literarna i kulturna delatnost. Godine 1305. Tver je smatran najmoćnijim gradom svih ruskih zemalja. Krajem XIII i početkom XIV veka Tver je bio jedan od najvažnijih centara u borbama protiv Zlatne horde.
Tokom celog XIV veka Tverska kneževina je bila u neprekidnim sukobima sa Moskvom i tatarskim hordama, a posledica tih sukoba bilo je dodatno utvrđivanje samog grada. Stalni sukobi i ratovi su znatno oslabili grad i smanjili njegov politički i ekonomski uticaj, a vodeću ulogu među ruskim zemljama preuzima Moskva. Konačno 1488. moskovski knjaz Ivan III Vasiljevič osvaja Tver koji tako gubi svoju samostalnost i postaje delom Velike moskovske kneževine.
Tver u periodu Ruskog carstva i Ruske imperije
uredi
Tver je 1612. u doba Smutnih vremena bio razrušen gotovo do temelja od strane poljsko-litvanskih armija, a do značajnije obnove grada dolazi tek krajem XVII i početkom XVIII veka. Godine 1763. grad je zahvatio veliki požar u kojem je izgoreo centralni deo grada, a nekih desetak godina kasnije u požaru je stradao i zavolški deo grada. Nakon drugog požara usledila je sveobuhvatna obnova grada, a gotovo sve važnije građevine sagrađene su od kamena i cigle.
U periodu 1764—1766. sagrađena je jedna od najpoznatijih tverskih građevina Putnički dvor imperatorke Katarine Velike, masivna građevina sagrađena u stilu klasicizma sa elementima baroka.
Godine 1851. kroz Tver prolazi železnica koja je grad povezivala sa Moskvom i Sankt Peterburgom, a nakon toga dolazi i do intenzivnijeg razvoja industrije u gradu (tekstilna, drvoprerađivačka i mašinska industrija). Otvorene su brojne škole, a 1900. je sagrađen i stalni most preko Volge. Prvi električni tramvaj u gradu počeo je da saobraća još 1901. godine, a iste godine izvršena je elektrifikacija grada. Prvi gradski bioskop otvoren je 1904. godine.[7]
Dvadeseti vek i postsovjetsko vreme
urediNakon Oktobarske revolucije i uspostave sovjetske vlasti u gradu 1917. godine grad Tver doživljava svojevrsan duhovni i kulturni sunovrat. Sve ulice su preimenovane, privatna imovina je nacionalizovana, a brojne crkve i manastiri koji su predstavljali vrhunac ruske arhitekture su porušene. U novembru 1931. grad je u čast boljševičkog revolucionara Mihaila Kalinjina preimenovan u Kalinjin. Saborna crkva Preobraženja Gospodnjeg iz 1285. do temelja je srušena tokom noći 4. aprila 1935. godine, a na njenom mestu sagrađen je trg sa spomenicima u čast Lenjina i Staljina. Tokom 1935. uspostavljena je Kalinjinska oblast (danas Tverska oblast) sa sedištem upravo u Tveru.
Grad je odlikovan Ordenom crvene zastave za rad za uspešno sprovođenje petogodišnjeg plana o razviju industrijske proizvodnje (orden dodeljen 4. februara 1971. godine). Za herojski otpor okupatoru tokom Drugog svetskog rata dodeljena mu je počasna titula „Grada vojničke slave“ Ruske Federacije (priznanje dodeljeno 4. novembra 2010. godine).
Istorijsko ime i grb vraćeni su gradu 17. jula 1990. godine.
Demografija
urediPrema podacima sa popisa stanovništva 2010. u gradu je živelo 403.606 stanovnika, dok je prema procenama nacionalne statističke službe za 2014. grad imao 411.042 stanovnika.[8]
| 1897. | 1939. | 1959. | 1970. | 1979. | 1989. | 2002. | 2010. | 2014. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 54,000 | 216.131 | 260.974 | 345.112 | 411.548 | 450,941[9] | 408.903[10] | 403.606 | 411.042 |
Prema podacima sa popisa 2010. Rusi su predstavljali najbrojniju etničku zajednicu u gradu sa udelom u ukupnoj populaciji od 93% (327.494), dok su najbrojnija nacionalna manjina bili Ukrajinci sa 5.332 žitelja ili 1,5%. Slede Jermeni i Azeri sa po 0,8% (2.902 i 2.826), Belorusi i Tatari sa po 0,5% (1.799 i 1.714 žitelja), te Kareli, Uzbeci i Tadžici sa po 0,3%.[11][12]
Administrativna podela i organi vlasti
uredi
1. Zavolški rejon
2. Moskovski rejon
3. Proleterski rejon
4. Centralni rejon
Grad Tver unutar Tverske oblasti ima status grada oblasne subordinacije, odnosno jednog od 5 gradskih okruga i obuhvata teritoriju površine 152,22 km². Savremena granica gradskog okruga utvrđena je 2006. godine. Tverski gradski okrug sa svih strana je okružen teritorijom Kalinjinskog rejona čiji je ujedno i administrativni centar (iako ne ulazi u njegov sastav).
Sadašnja podela gradske teritorije na rejone prvi put je uvedena 1936. godine, a od 1976. grad je podeljen na 4 rejona:
- Zavolški rejon (rus. Заволжский район) — 68,7 km² i 141.587 stanovnika — obuhvata deo grada na levoj obali Volge;
- Moskovski rejon (rus. Московский район) — 40,9 km² i 121.302 stanovnika — istočni deo grada uz autoput ka Moskvi;
- Proletarski rejon (rus. Пролетарский район) — 35,72 km² 93.490 stanovnika — zapadni deo grada, ime dobio po istoimenoj fabrici iz 1856;
- Centralni rejon (rus. Центральный район) — 6,9 km² i 54.663 stanovnika — istorijsko jezgro grada na obali Volge.
Administrativna podela grada na rejone i njihove granice regulisane su gradskim statutom iz 2005. godine.
Najvažniji organi gradske vlasti grada Tvera su Gradska skupština (rus. Тверская городская Дума) koju čini 33 poslanika koji se biraju direktno na izborima, gradska vlada i gradonačelnik. Tverska gradska Duma kao vrhovni organ vlasti uspostavljena je još 1785. godine. Kao gradska institucija delovala je sve do 1918. da bi ponovo bila uspostavljena 1993. godine. Gradski statut usvojen je 1996. godine.
Kako je Tver administrativni centar Tverske oblasti u gradu se nalaze institucije Oblasne vlade i Oblasne skupštine. U gradu su takođe smešteni i organi vlasti Kalinjinskog rejona.
 |
 |
 |
| Skupština Grada Tvera | Zgrada Vlade Tverske oblasti | Lenjinov trg i zgrada Banke Rusije |
Gradska arhitektura
urediSve do sredine XVIII veka Tver je odlikovao radijalni plan grada sa uskim ulicama koje su se prostirale od centralnog utvrđenog dela grada, Tverskog kremlja i u kojima su dominirali uglavnom drveni stambeni i zanatski objekti. Centralni deo grada je bio opasan zemljanim nasipom na kojem su se nalazile kamene zidine i kule. U sam kremlj se ulazilo kroz troja vrata: Vladimirska na severoistoku, Timačka na severu i Volška na severozapadu, dok su se van zidina nalazila četiri naseljena središta. Najveći deo stare gradske arhitekture stradao je u požarima koji su gotovo opustošili grad 1763. i 1773. godine. Jedine građevine koje su preživele požare bile su Saborna crkva Svete Trojice (iz 1564) i Preobraženjski hram (iz 1285, kasnije srušen od strane boljševika). Nakon požara krenulo se sa obnovom grada, izrađen je potpuno novi urbanistički plan i uvedeno je obavezno korištenje kamena i cigle kao osnovnih građevinskih materijala, a sve sa ciljem da bi se sprečili budući katastrofalni požari.
Većina novih građevina građena je u stilu klasicizma sa elementima baroka.a najpoznatija od svetovnih građevina sagrađena u tom periodu je Putnički dvor Katarine Velike čija gradnja ja započela 1763, a konačno je završen tek 1812. godine.
U crkvenoj arhitekturi dominirale su za to doba klasične četvorougaone građevine sa jednom dominantnom kupolom i nekoliko zvonika, sa bogatim fasadnim ukrasima.
U drugoj polovini XIX i početkom XX veka počinju da se grade višeetažni multifunkcionalni objekti, a najpoznatiji od njih je kompleks Morozovski grad (danas Dvor Proletarki) u okviru kojeg su se nalazili i proizvodni pogoni i stambene jedinice. Tokom perioda komunističke vladavine grad se znatno proširio ka periferiji, i u tom periodu izgrađeni su brojni masivni arhitektonski objekti u za to vreme tipičnom „staljinističkom stilu“.
 |
 |
 |
| Bioskop „Zvezda“ u stilu konstruktivizma | Morozovski grad | Tversko pozorište |
Partnerski gradovi
urediGrad Tver ima potpisane ugovore o bratimljenju sa sledećim gradovima:
Hemenlina, Finska (od 1954);
Bezanson, Francuska (od juna 1988);
Bergamo, Italija (od 1989);
Osnabrik, Nemačka (od 1991);
Tiberijada, Izrael (od 1992);
Jingkou, Kina (od 26. juna 1994);
Kapošvar, Mađarska (od 2. septembra 1995);
Veliko Trnovo, Bugarska (od 7. jula 1997);
Hmeljnicki, Ukrajina (od 29. juna 2008);
Gjumri, Jermenija (od 17. jula. 2022).
Sa sledećim gradovima Tver ima ugovore o specijalnim vezama i saradnji:
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Название ТВЕРЬ и ТВЕРЦА в письменных источниках
- ^ Никонов, Владимир Андреевич, Краткий топонимический словарь, Мысль, год. (1966). стр. 169-509
- ^ Погода в Твери в августе 2010
- ^ „Weather and Climate – The Climate of Tver”. Weather and Climate (Pogoda i klimat). Pristupljeno 6. 4. 2016.
- ^ Tatiщev V. N. Istoriя Rossiйskaя. ― M., 1964. t. 3. s. 127
- ^ „Древнерусские берестяные грамоты. Грамота Твер. 1”. Arhivirano iz originala 24. 12. 2014. g. Pristupljeno 24. 12. 2014.
- ^ Тверь история
- ^ Оценка численности постоянного населения Тверской области на 1 января 2014 года Архивирано на сајту Wayback Machine (23. мај 2014)
- ^ „Vsesoюznaя perepisь naseleniя 1989 g. Čislennostь naličnogo naseleniя soюznыh i avtonomnыh respublik, avtonomnыh oblasteй i okrugov, kraёv, oblasteй, raйonov, gorodskih poseleniй i sёl-raйcentrov.”. Vsesoюznaя perepisь naseleniя 1989 goda (na jeziku: ruski). Demoscope Weekly. 1989. Pristupljeno 4. 9. 2012.
- ^ Federalьnaя služba gosudarstvennoй statistiki (21. 5. 2004). „Čislennostь naseleniя Rossii, subъektov Rossiйskoй Federacii v sostave federalьnыh okrugov, raйonov, gorodskih poseleniй, selьskih naselёnnыh punktov – raйonnыh centrov i selьskih naselёnnыh punktov s naseleniem 3 tыsяči i bolee čelovek”. Vserossiйskaя perepisь naseleniя 2002 goda (na jeziku: ruski). Federalni zavod za statistiku. Pristupljeno 4. 9. 2012.
- ^ Население Твери[mrtva veza]
- ^ „Всероссийская перепись населения 2010::Тверьстат”. Arhivirano iz originala 27. 11. 2015. g. Pristupljeno 24. 12. 2014.
Spoljašnje veze
uredi
- Zvanični veb-sajt
- Тверь в энциклопедии «Мой город»
- Interaktivna karta grada i oblasti.
- Generalni plan Tvera
- Электронный справочник организаций с картой города «2ГИС»
- Gradske znamenitosti
- Официальный список объектов историко-культурного наследия Тверской области[мртва веза], памятники Твери на pp. 1-35.
