Sulusko more
Sulsko more (filipinski Dagat Sulu; tausunški: Dagat sin Sūg; čavakanksi: Mar de Sulu; cebuanski: Dagat sa Sulu; Hiligajnonski: Dagat sang Sulu; karajanski: Dagat kang Sulu; kujononski: Dagat i'ang Sulu; malajs. Laut Sulu) nalazi se u jugozapadnoj oblasti Filipina. Od Južnog Kineskog mora je odvojeno na severozapadu ostrvom Palavan,[1] od Celebeskog mora na jugoistoku ga odvaja Sulski arhipelag.[2] Na jugozapadu se nalazi Borneo, a na severozapadu filipinska ostrva.
| Sulsko more | |
|---|---|
 Satelitski snimak agencije NASA koji prikazuje unutrašnje talase formirane u Sulskom moru | |
| Lokacija | Mindanao |
| Zemlje basena | Malezija i Filipini |
| Površina | 260.000 km2 (100.000 sq mi) km2 |
| Vodena površina na Vikimedijinoj ostavi | |
Sulusko more sadrži niz ostrva. Ostrva Kujo[3][4] i Kagajan su deo provincije Palavan, dok su Mapun[5] i Ostrva kornjača deo provincije Tavi-Tavi.[6] Sulusko more je takođe mesto gde se nalazi Nacionalni morski park Tubataha rif, jedno od mesta svetske baštine.[7]
Zaliv Panaj je produžetak mora Sulu. Tesnaci koji izlaze iz Suluskog mora uključuju Ilojloski moreuz Iloilo, Gvamaraski moreuz i Basilanski moreuz.
Geografija
urediPovršina mora je 260,000 km2 (100,387 sq mi).[8] Tihi okean utiče u Sulsko more u severnom Mindanau i između arhipelaga Sangihe talaud, Severni Sulavesi.[9]
Opseg
urediMeđunarodna hidrografska organizacija (IHO) definiše Sulusko more kao jednu od voda Istočnoindijskog arhipelaga. IHO definiše svoje granice na sledeći način:[10]
Sulusko more se prostire na oko 490 mi (790 km) od severa ka jugu i 375 mi (604 km) od istoka ka zapadu. Talasi mogu da se protežu preko 25 km (16 mi) do 35 km (22 mi).[11] More je duboko 4.400 m (14.400 ft), ali na njegovom južnom kraju Suluski arhipelag podiže morsko dno na 100 m (330 ft).[8]
Na severozapadu. Od Tandžong Sempang Mangajaua, severne tačke Bornea, duž istočne granice Južnog kineskog mora do rta Kalavite, severozapadne tačke Mindora.
Na severoistoku. Jugozapadna obala Mindora do tačke Burunkan, njen južni kraj, odatle linija preko ostrva Semirara i Kaluja do tačke Nasog (11° 53′ N 121° 53′ E / 11.883° S; 121.883° I), severozapadnog ekstrema Panaja, duž zapadne i jugoistočne obale tog ostrva do ostrva Tagubanhan (11° 08′ N 123° 07′ E / 11.133° S; 123.117° I), odatle linija do severnog ekstremnog dela Negrosa i niz zapadnu obalu do tačke Sijaton, njenog južnog ekstrema, odatle preko do tačke Tagolo (8° 44′ N 123° 22′ E / 8.733° S; 123.367° I), Mindanao.
Na jugoistoku. Od Tagolo Pojnta, niz zapadnu obalu Mindanaa do jugozapadnog ekstremiteta, odatle do severne obale ostrva Basilan (6° 45′ N 122° 04′ E / 6.750° S; 122.067° I), preko ovog ostrva do njegovog južnog ekstremiteta, odatle linija do ostrva Bitinan (6° 04′ N 121° 27′ E / 6.067° S; 121.450° I) od istočnog kraja ostrva Džolo, kroz Džolo do tačke u longitudi 121°04'E na njegovoj južnoj obali, odatle preko ostrva Tapul i Lugus i duž severne obale ostrva Tavi Tavi do ostrva Bongao sa njegovog zapadnog kraja (5° 01′ N 119° 45′ E / 5.017° S; 119.750° I), a odatle do Tandžonga Labijana,[6] severoistočni kraj Bornea.
Na jugozapadu. Severna obala Bornea između Tandžong Labijana i Tandžong Sempang Mangajaua.
U popularnoj kulturi
urediLik Hikaru Sulu iz Zvezdanih staza dobio je ime po moru Sulu. Prema Suluskom glumcu Džordžu Takeiju, „Džin Rodenberijeva vizija za Sulu je bila da predstavlja celu Aziju, dajući ime po Suluskom moru umesto da se koristi ime specifično za zemlju“.[12][13]
Reference
uredi- ^ „Coron Bay, Philippines : UnderwaterAsia.info”. www.underwaterasia.info. Arhivirano iz originala 5. 10. 2017. g. Pristupljeno 23. 4. 2018.
- ^ „Sulu Sea, Philippines : UnderwaterAsia.info”. www.underwaterasia.info. Arhivirano iz originala 1. 6. 2016. g. Pristupljeno 23. 4. 2018.
- ^ Traveler's Companion Philippines 1998 pp. 214 Kirsten Ellis, Globe Pequot Press Globe Pequot, 1998
- ^ „Jewel of Sulu Sea - The Manila Times Online”. www.manilatimes.net. Arhivirano iz originala 14. 07. 2018. g. Pristupljeno 23. 4. 2018.
- ^ „Mapun - island, Philippines”. Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 16. 6. 2020.
- ^ a b „Tawi Tawi - island, Philippines”. Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 16. 6. 2020.
- ^ C.Michael Hogan. 2011. Sulu Sea. Encyclopedia of Earth. Eds. P.Saundry & C.J.Cleveland. Washington DC
- ^ a b „Sulu Sea - sea, Pacific Ocean”. Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 16. 6. 2020.
- ^ „Geographic Scope — Sulu-Celebes Sea Sustainable Fisheries Management (SSME)”. scfishproject.iwlearn.org (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 23. 4. 2018. g. Pristupljeno 23. 4. 2018.
- ^ „Limits of Oceans and Seas” (PDF) (3rd izd.). International Hydrographic Organization. 1953. Arhivirano (PDF) iz originala 7. 12. 2017. g. Pristupljeno 28. 12. 2020.
- ^ Earth, NASA's Visible (11. 8. 2009). „Internal waves in the Sulu Sea, between Malaysia and the Philippines”. visibleearth.nasa.gov (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 16. 3. 2016. g. Pristupljeno 23. 4. 2018.
- ^ Pascale, Anthony. „George Takei On "Star Trek VI: Captain Sulu To The Rescue" + John Cho, Shatner Feud + more”. TrekMovie.com. Arhivirano iz originala 27. 7. 2010. g. Pristupljeno 26. 7. 2010.
- ^ „George Takei on how "Sulu" got his name on Star Trek - EMMYTVLEGENDS.ORG”. YouTube. Arhivirano iz originala 9. 3. 2016. g.
Literatura
uredi- Warren, James Francis (2007) [1st pub. 1981]. The Sulu Zone 1768–1898: The Dynamics of External Trade, Slavery, and Ethnicity in the Transformation of a Southeast Asian Maritime State (2nd izd.). Singapore: Singapore University Press. ISBN 978-9971-69-386-2. OCLC 834772443.
- Warren, James Francis (2002). Iranun and Balangingi: Globalization, Maritime Raiding and the Birth of Ethnicity. Singapore: Singapore University Press. ISBN 9971-69-242-2. OCLC 51572722.
- Warren, James Francis (2003). „A Tale of Two Centuries: The Globalisation of Maritime Raiding and Piracy in Southeast Asia at the End of the Eighteenth and Twentieth Centuries” (PDF). Working Paper Series. Singapore: Asia Research Institute, National University of Singapore (2). Arhivirano iz originala (PDF) 29. 11. 2015. g. Pristupljeno 20. 5. 2019.
- Bateman, Sam (2017). „Changes in Piracy in Southeast Asia over the last ten years”. Ur.: Liss, Caroline; Biggs, Ted. Piracy in Southeast Asia. Trends, Hot Spots and Responses. London: Routledge. str. 14—32.
- Jeong, Keunsoo (2018). „Diverse patterns of world and regional piracy: implications of the recurrent characteristics”. Australian Journal of Maritime&Ocean Affairs. 10 (2): 118—133. S2CID 158544530. doi:10.1080/18366503.2018.1444935.
- Amirell, Stefan, Bruce Buchan and Hans Hägerdal (eds) (2021) Piracy in World History. Amsterdam: Amsterdam University Press. Open Access https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/53019
- Angeles, V.S. (2010). „Moros in the media and beyond: representations of Philippine Muslims”. Contemporary Islam. 4: 29—53. S2CID 144390501. doi:10.1007/s11562-009-0100-4.
- Hurley, Vic (Gerald Victor) (1936) [2010]. Swish of the Kris, The Story of the Moros (PDF). Christopher L. Harris 2010. New York: E. P. Dutton & Co. ISBN 978-0615382425. OCLC 1837416.
- Root, Elihu (1902) [2012]. Elihu Root collection of United States documents relating to the Philippine Islands. 91 pt 2. US Government Printing Office. ISBN 978-1231100561.
- Non, Domingo (1993). „Moro Piracy during the Spanish Period and Its Impact”. Southeast Asian Studies. 30 (4): 401.
- Sala, George Augustus; Yates, Edmund Hodgson (1868) [2011]. „The Career and Character of Rajah Brooke”. Temple Bar – A London Magazine for Time and Country Readers. XXIV. Ward and Lock. str. 204—216. ISBN 978-1173798765. Pristupljeno 6. 2. 2013.
- Eklöf, Stefan (2006). Pirates in Paradise. A Modern History of Southeast Asia's Maritime Marauders. Copenhagen, Denmark. ISBN 87-91114-37-3.
- Scholz, Herman (2006). „Discover Sabah - History”. Flyingdusun.com. Arhivirano iz originala 2. 4. 2015. g. Pristupljeno 6. 2. 2013.
- McDougall, Harriette (1882) [2015]. Sketches of Our Life at Sarawak. SPCK. ISBN 978-1511851268. Arhivirano iz originala 7. 4. 2015. g. Pristupljeno 6. 2. 2013.
- New Straits Times, K. P. Waran (24. 9. 1987). „Lahad Datu Recalls Its Blackest Monday”. str. 12. Pristupljeno 30. 10. 2014.
- Sydney Morning Herald, Masayuki Doi (30. 10. 1985). „Filipino pirates wreak havoc in a Malaysian island paradise”. str. 11. Pristupljeno 30. 10. 2014.
- Liss, Carolin (2017). „Piracy and maritime violence in the waters between Sabah and the southern Philippines”. Ur.: Liss, Carolin; Biggs, Ted. Piracy in Southeast Asia. Trends, Hot Spots and Responses. Abingdon, United Kingdom & New York, United States: Routledge. str. 151—167. ISBN 978-1-138-68233-7.
- Davenport, Tara (2017). „Legal measures to combat piracy and armed robbery in Southeast Asia. Problems and Prospects.”. Ur.: Liss, Carolin. Piracy in Southeast Asia: trends, hot spots and responses. London: Routledge. ISBN 9781315545264. doi:10.4324/9781315545264.
- Tokoro, Ikuya (2006). „Piracy in Contemporary Sulu: An Ethnographical Case Study”. Ur.: Kleinen, John; Osseweijer, Manon. Pirates, Ports, and Coasts in Asia: Historical and Contemporary Perspectives. Singapore & Leiden, The Netherlands: International Institute for Asian Studies & Institute of Southeast Asian Studies. str. 269—287. ISBN 9789814515726.
- Santos, Eduardo (2006). „Piracy and Armed Robbery against Ships in the Philippiens”. Ur.: Ong-Webb, Graham Gerhard. Pirates, Ports, and Coasts in Asia: Historical and Contemporary Perspectives. Singapore: ISEAS Publishing. ISBN 9789812305909. doi:10.1355/9789812305909.
- Abbot, Jason; Renwick, Neil (1999). „Pirates? Maritime piracy and societal security in Southeast Asia”. Pacifica Review. 11 (1): 7—24. doi:10.1080/14781159908412867.
- Amling, Alexandra; Bell, Curtis; Salleh, Asyura; Benson, Jay; Duncan, Sea (2019). Stable Seas: Sulu and Celebes Seas. Broomfield: Safety4Sea. str. 32.
- Special Report on Abducting of Crew from Ships in the Sulu-Celebes Sea and Waters off Eastern Sabah (PDF). Singapore: ReCAAP Information Sharing Centre. mart 2017.
- ReCAAP, ISC (2020). Annual Report. Piracy and Armed Robbery against Ships in Asia (PDF). Singapore: ReCAAP Information Sharing Centre.
- Monthly Report August 2021 (PDF). Singapore: ReCAAP Information Sharing Centre. 2021.
