Suecki zaliv
Suecki zaliv (arap. خليج السويس, transliteracija Khalīǧ as-Suwais) predstavlja plitki zaliv Crvenog mora koji se najdublje uvukao u kopno između Azije i Afrike. Stešnjen je između Sinajskog poluostrva na istoku i egipatskih guvernorata Suec i Crveno more na zapadu. Zaliv se proteže u pravcu sever-jug dužinom od oko 314 km, dok je prosečna širina između 20 i 30 metara. Maksimalna dubina je do 80 metara u južnom delu zaliva.
| Suecki zaliv Khalīǧ as-Suwais | |
|---|---|
 Mapa Sueckog zaliva | |
| Lokacija | Crveno more, granica Afrike i Azije |
| Koordinate | 28° 45′ N 33° 00′ E / 28.750° S; 33.000° I |
| Okean/more | Indijski okean |
| Zemlje basena |  Egipat |
| Maks. dužina | 314 km |
| Maks. širina | do 47 km |
| Maks. dubina | 40 m |
| Naselja | Suec |
| Vodena površina na Vikimedijinoj ostavi | |
Severni produžetak zaliva predstavlja Suecki kanal, kojim je zaliv, ali i Crveno more, povezano sa Sredozemnim morem na severu. Na južnom ulazu u kanal, a na severnoj obali zaliva smešten je grad Suec, najvažnija luka Egipta.
Geografija
uredi
Prema Svetskoj hidrografskoj organizaciji (IHO) južna granica Sueckog zaliva ide linijom koja povezuje rt Raš Muhamad (najjužnija tačka Sinajskog poluostrva na 27°43' sgš, oko 17 km jugozapadno od Šarm el Šeika) sa južnom obalom ostrva Šadvan (34°02' igd) i dalje paralelno do obala Afrike, nešto severnije od obala Hurgade (na 27°27' sgš).[1]
Dužina zaliva od severa ka jugu, odnosno od grada Sueca i ulaza u istoimeni kanal do moreuza Džubal je 314 km, dok mu širina varira između 19 i 47 km.
Suecki zaliv predstavlja najistureniji severozapadni deo Crvenog mora koji razdvaja Sinajsko poluostrvo i Aziju na istoku od Afrike na zapadu (egipatski guvernorati Suec i Crveno more). Celokupna površina akvatorije pod ingerencijom je Egipta.
Sam ulaz u zaliv predstavlja dosta plitku akvatoriju sa brojnim koralnim grebenima koji se pružaju paralelno sa obalom i manjim ostrvima. Najveće je ostrvo Šadvan, stenovita nenaseljena formacija dužine oko 16 km i maksimalne širine do 5 km. Na Šadvanu se nalazi veliki svetionik, a ostrvo je poznato kao ronilačka baza. Ostrvo je 31. marta 1969. pogodio jak zemljotres magnitude 6,6° MKS skale i tom prilikom se veliki deo stena survao u more.[2]
Najdublji delovi zaliva se nalaze na jugu, gde maksimalne dubine dostižu do 80 metara, a idući ka severu dubina postepeno opada. Na krajnjem severu zaliv se nastavlja na veštački Suecki kanal (kod grada Sueca) preko kog su Crveno more i Indijski okean povezani sa Mediteranom. Obala je slabo razuđena, dosta niska i peskovita i na severu se širi u prostranu depresiju delte Nila. U zaliv se izuzev nekoliko vadija ne uliva niti jedan stalni vodotok.
Geologija
uredi
Suecki zaliv predstavlja deo znatno prostranijeg južnoafričkog tektonskog rova i formirao se u zoni Sueckog rifta čija maksimalna aktivnost je bila u periodu između kasnog oligocena (pre oko 28 miliona godina) i kraja miocena (pre oko 5 miliona godina), tako da je Suecki zaliv u geološkom smislu relativno mlađa tvorevina.[3][4]
U osnovi Sueckog zaliva nalaze se prekambrijske stene Arapsko-nubijskog štita (gnajs, vulkanske i metasedimentne stene sa intruzijama granita, granodiorita i dijabaza).[5] Kambrijumske stene javljaju se na površini kao posledica diskordancije slojeva, i ovi crveni i beli peščari dostižu moćnost do oko 500 metara. Vidljivi su uglavnom u kopnenom delu Sueckog rifta, izuzev u severoistočnom delu zaliva gde imaju marinske karakteristike.[5] U centralnim i južnim delovima zaliva vidljive su stene karbonske starosti. Stene trijaske starosti vidljive su širom zaliva, a debljina slojeva varira između 8 i 300 metara (peščari i konglomerati).
U periodu između kasne krede i eocena područje današnjeg Sueckog zaliva je činilo plitko more u kojem je dolazilo do intenzivne sedimentacije krečnjačkog materijala. U tektonskom pogledu bio je to dosta miran period u tom području.[6] Riftna faza u zalivu počinje tokom kasnog oligocena, a maksimalni intenzitet dostiže krajem ranog miocena (pre oko 18 miliona godina).[5] Krajem miocena dolazi do tektonskog smirivanja, a u zaliv postepeno počinje da nadire voda i da se formira savremena formacija.[7]
Privredne aktivnosti
urediU području u i oko Sueckog zaliva nalaze se velike rezerve nafte i zemnog gasa. Najveće nalazište je na južnom kraju zaliva, kod mesta Gemsa. Značajnijih naftnih polja ima još na severu u području sa obe obale Sueckog kanala.[8]
Nakon otvaranja Sueckog kanala u novembru 1869. naglo je porastao i privredni značaj samog Sueckog zaliva. Grad Suec koji leži na južnom ulazu u kanal, jedna je od najvažnijih egipatskih luka i važan je privredni centar tog dela zemlje. Iako postoje odlične predispozicije za razvoj turizma, za sada je intenzivnija turistička aktivnost koncentrisana isključivo na jugu oko Hurgade.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ "Limits of Oceans and Seas, 3rd edition". Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. oktobar 2011) International Hydrographic Organization. 1953.
- ^ Seismological Observations in and around the Southern Part of the Gulf of Suez, Egypt. International Institute of Seismology and Earthquake Engineering. 2002. Arhivirano iz originala 15. 12. 2013. g. Pristupljeno 15. 12. 2013.
- ^ R. C. L. Wilson (2001). Non-volcanic Rifting of Continental Margins: A Comparison of Evidence from Land and Sea. Geological Society of London. str. 453—. ISBN 978-1-86239-091-1. Pristupljeno 15. 12. 2013.
- ^ Bosworth, William; Huchon, Philippe; McClay, Ken (2005). „The Red Sea and Gulf of Aden Basins”. Journal of African Earth Sciences. 43 (1–3): 334—378. Bibcode:2005JAfES..43..334B. doi:10.1016/j.jafrearsci.2005.07.020.
- ^ a b v Bosworth, W.; McClay K.R. (2001). "18 Structural and stratigraphic evolution of the Gulf of Suez Rift, Egypt: a synthesis". In Ziegler P.A., Cavazza W., Robertson A.H.F. & Crasquin-Soleau. Peri-Tethyan Rift/Wrench Basins and Passive Margins. Mem. Mus. natn. Hist. nat. Peri-Tethys Memoir 6. Paris. pp. 567–606.
- ^ Bosworth, William; Guiraud, René; Kessler, L. G. (1999). „Late Cretaceous (Ca. 84 Ma) compressive deformation of the stable platform of northeast Africa (Egypt): Far-field stress effects of the "Santonian event" and origin of the Syrian arc deformation belt”. Geology. 27 (7): 633. Bibcode:1999Geo....27..633B. doi:10.1130/0091-7613(1999)027<0633:LCCMCD>2.3.CO;2..
- ^ Roberts, David G.; A.W. Bally (2012). Regional Geology and Tectonics: Phanerozoic Rift Systems and Sedimentary Basins: Phanerozoic Rift Systems and Sedimentary Basins. Elsevier. str. 192—. ISBN 978-0-444-56363-7.
- ^ Alsharhan, A.S. (2003). "Petroleum geology and potential hydrocarbon plays in the Gulf of Suez rift basin, Egypt". Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. jul 2011) AAPG Bulletin 87 (1). . doi:10.1306/062002870143. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć)
Literatura
uredi- Roberts, David G.; A.W. Bally (2012). Regional Geology and Tectonics: Phanerozoic Rift Systems and Sedimentary Basins: Phanerozoic Rift Systems and Sedimentary Basins. Elsevier. str. 192—. ISBN 978-0-444-56363-7.
- Seismological Observations in and around the Southern Part of the Gulf of Suez, Egypt. International Institute of Seismology and Earthquake Engineering. 2002. Arhivirano iz originala 15. 12. 2013. g. Pristupljeno 15. 12. 2013.
- R. C. L. Wilson (2001). Non-volcanic Rifting of Continental Margins: A Comparison of Evidence from Land and Sea. Geological Society of London. str. 453—. ISBN 978-1-86239-091-1. Pristupljeno 15. 12. 2013.
