Siva (oaza)
Siva (sivi: ⵉⵙⵉⵡⴰⵏ [Isiwan], arapski: واحة سيوة [Wāḥat Sīwa]) je oaza u Egiptu, nalazi se između depresije Katara i egipatskog peščanog mora u Libijskoj pustinji, oko 50 km istočno od libijske granice i 560 km zapadno od Kaira.[1][2][3] Zahvata površinu od oko 80 km u dužini i 20 km u širini, i predstavlja je jedan od egipatskih najizolovanijih naselja, sa 23.000 ljudi, uglavnom Berbera,[1] koji su razvili jedinstvenu kulturu i poseban jezik u okviru berberske grupe jezika, po imenu Sivi.
Slava Siva oaze leži prvenstveno u njenoj drevnoj ulozi svetilišta u kojem je boravila Amonova proročica, a čije su ruševine popularna turistička atrakcija. Otuda oaza nosi starije ime - Ammonium. Istorijski gledano, ova oblast je deo drevne Libije.
Odlike
uredi
Siva oaza se nalazi u dubokoj depresiji koja dostiže dubinu od 19 m ispod nivoa mora.[4] Na zapadu oaza Džagbub leži na sličnoj dubini, a na istoku je velika Katara depresija koja takođe leži ispod nivoa mora.
Naziv
urediOaza je nazivana Ammonium u drevno vreme. Rani arapski geografi je nazivaju Santariyya. Ne zna se pouzdano o poreklu njenog sadašnjeg naziva Siva, koje se po prvi put pominje u 15. veku. Baset[5] ga povezuje sa berberskim pojmom swh koji se javlja nešto zapadnije u ranom islamskom periodu, dok ga Ilahien[6] povezuje sa rečju iz tašelhijtsog berberskog jezika - asiwan, što je naziv za jednu vrstu ptice grabljivice, a otud i sa bogom Amon-Ra, čiji je jedan od simbola soko.
Istorija
urediIako je poznato da je oaza naseljena od najmanje 10. milenijuma pre nove ere, najraniji dokaz o odnosima sa drevnim Egiptom potiču iz perioda 26. dinastije, kada je izgrađena nekropola. Tokom ptolemejskog perioda Egipta, oaza nosi egipatsko ime sḫ.t-ỉm3w, „Polje stabala“[7]. Grčki naseljenici iz Kirene stupili su u kontakt sa oazom otprilike u isto vreme (7. vek pne), kao i sa proročkim hramom Amona (grč. Zeus Ammon), koji je, kako je Herodotu rečeno, ovde uzeo obličje jednog ovna. Herodot je saznao i za „fontanu Sunca“ koja je najhladniju vodu davala tačno tokom podnevne vreve.[8] Tokom svoje kampanje osvajanja Persijskog carstva, Aleksandar Veliki je stigao u oazu, navodno prateći ptice preko pustinje. Proročica ga je, kako beleže njegovi dvorski istoričari, potvrdila kao božansku ličnost, a ujedno i kao legitimnog faraona Egipta, iako Aleksandrovi motivi za dolazak u Sivu, nakon njegovog osnivanja Aleksandrije, i dalje ostaju donekle zagonetni i sporni.[9]
Naznake hrišćanstva u Siva oazi su nejasne, ali 708. godine dolazi do napada muslimanske vojske, a Sivanci pružaju otpor i verovatno nisu prešli u islam sve do 12. veka. Lokalni letopis spominje samo sedam porodica u ukupnom broju od 40 muškaraca koji su živeli u oazi 1203. godine.
U 12. veku al-Idrisi spominje da je Siva nastanjena uglavnom Berberima, sa arapskom manjinom, a jedan vek ranije al-Bakri je naveo da samo Berberi žive tamo. Egipatski istoričar al-Makrizi putovao je u Sivu u 15. veku i opisao kako je jezik koji se tamo govori „sličan jeziku Zenata“.[10]
Prvi Evropljanin koji je posetio oazu još od rimskog doba bio je engleski putopisac Vilijam Džordž Braun, koji je došao 1792. godine da poseti ruševine drevnog proročišta.[1]
Oazu je Egiptu zvanično pripojio Muhamed Ali 1819. godine. U proleće 1893, nemački istraživač i fotograf, Herman Burhart, zabeležio je arhitekturu grada Sive, a njegove fotografije se nalaze u Etnološkom muzeju u Berlinu.[11]
Sivanci su berberski narod, pa su demografski i kulturno bliži narodima na prostoru Libije koja ima veliku berbersku populaciju, nego Egiptu koji ima zanemarljiv udeo berberskog stanovništva.[12] Shodno tome, arapska vladavina iz udaljenog Kaira je u prvi mah bila popustljiva i obeležilo ju je nekoliko pobuna. Egipatske vlasti su počele da uspostavljaju jaču kontrolu nakon posete kralja Fuada oazi 1928, kada je meštanima drsko zamereno praktikovanje nekih običaja koji nisu u skladu sa egipatskim moralima, i određene su oštre kazne za nepridržavanje moralnih načela države.
Reference
uredi- ^ a b v „Siwa”, Encyclopædia Britannica, 2007
- ^ Bard, Kathryn A.; Shubert, Steven Blake, ur. (1999), Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt, Routledge (UK), ISBN 978-0-415-18589-9, 0-415-18589-0
- ^ Arnold, Dieter; Strudwick, Helen; Strudwick, Nigel, ur. (2003), The Encyclopaedia of Ancient Egyptian Architecture, I B Tauris, ISBN 978-1-86064-465-8, 1-86064-465-1
- ^ „Elevation data by NASA's SRTM”. .jpl.nasa.gov. 17. 06. 2009. doi:10.1029/2005RG000183. Pristupljeno 19. 10. 2015.
- ^ Basset, René (1890), Le dialecte de Syouah, Paris: Ernest Leroux, str. 3
- ^ Ilahiane, Hsain (2006), „Siwa Oasis”, Historical dictionary of the Berbers (Imazighen), Historical dictionaries of peoples and cultures, 5, Lanham, MD: Scarecrow Press, Inc, str. 111, ISBN 978-0-8108-5452-9
- ^ Wörterbuch der ägyptischen Sprache, ed. Adolf Erman, Hermann Grapow. Vol. IV. pp. 230; Vol. VI. pp. 141.
- ^ Herodotus, Histories, iv (on-line text Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. april 2013)).
- ^ Alexander the Great, Robin Lane Fox, Allen Lane 1973/ Penguin 1986–2004. pp. 200–218
- ^ „Grammatical Contact In The Sahara”. Pristupljeno 19. 10. 2015.
- ^ Siwa, viewed from the east, by Hermann Burchardt; Siwa, eastern part; Siwa, western part; Siwa, viewed from the south; Siwa, main street.
- ^ The eastern Arabo-Berbers, Libya, and the oases Theapricity.com.
