Seul

	Prosečne maks. i min. temperature u °C
	Ukupne padavine u mm

Seul
Klimatogram
	Prosečne maks. i min. temperature u °C
	Ukupne padavine u mm
Imperijalna konverzija
	Prosečne maks. i min. temperature u °F
	Ukupne padavine u inčima

Seul
서울
Seul; 서울
	U smeru kazaljki na satu odozgo: Namdemun, Mjongdong katedrala, Čeongičeon, Kjongbokrung Kjongbokrung, 63 zgrada, N seulski toranj
	Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Južna Koreja
Provincija	Oblast glavnog grada Koreje
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
— 2016	10.290.000
— gustina	17.090 st./km2
Aglomeracija	25.620.000
Geografske karakteristike
Koordinate	37° 35′ 00″ S; 127° 00′ 00″ I / 37.583333° S; 127° I
Aps. visina	86 m
Površina	605,52 km2
	Seul Seul na karti Južne Koreje

Seul (korej. 서울 / 서울특별시, značenje: prestonica, slušaj (pomoć·info)) glavni je grad Južne Koreje (Republika Koreja) i sa 10.924.870 stanovnika (2006) jedan je od najnaseljenijih gradova na svetu.^[4] Nalazi u severozapadnom delu zemlje na reci Han. Seul je bio prestonica Koreje od 29. novembra 1394. do japanske okupacije 1910. Ustanovljavanjem Južne Koreje (1948) postao je glavni grad države, izuzev u kratkom vremenu za vreme Korejskog rata.

Seul se nalazi južno od Korejske demilitarizovane zone, na reci Han. Grad je politički, kulturni, društveni i ekonomski centar Južne Koreje. Takođe je i centar međunarodnog biznisa, finansija, multinacionalnih korporacija i svetskih organizacija. Pošto je i glavni grad jedne od najmoćnijih svetskih privreda, njegov globalni status je u stalnom porastu. Danas je jedan on najočitijih simbola korejske privrede („Čudo na reci Han”).

Oblast glavnog grada Koreje obuhvata gradove Seul, veliku luku Inčon i druge satelitske gradove. U njoj ukupno živi 24,5 miliona stanovnika^[5]. To je po broju stanovnika druga najveća aglomeracija na svetu. U Seulu živi skoro četvrtina celokupne populacije Južne Koreje, a u oblasti glavnog grada živi skoro polovina Južnokorejaca. Seulom direktno upravlja vlada Koreje. Grad je podeljen na 25 gradskih distrikta. Gustina stanovništva u Seulu je tako velika da ga smatraju jednim od „najdigitalnijih” gradova u današnjoj globalno povezanoj ekonomiji. U gradu je registrovano više od milion vozila koji stvaraju ogromne saobraćajne gužve koje traju do ponoći. Oblast glavnog grada Seula, sa velikim gradskom lukom Inčon, transportnim pojasom i prostranim rezidencijalnim područjem Seongnam, jedno je od najnaseljenijih mesta na svetu. Poslednjih godina gradske vlasti su preduzele opsežne mere za zaštitu grada od vazdušnog i vodenog zagađenja, što je rezultovalo čistijom atmosferom, iako je vazdušno zagađenje i dalje vrlo problematično.

U Seulu su održane Letnje olimpijske igre 1988. Ovde se nalaze Seul Metropolitan biblioteka i Nacionalna biblioteka Koreje.

Etimologija

Seoul je u prošlosti bio poznat pod raznim imenima: za vreme kraljevstva Pekče nosio je ime Virjeseong (korej. 례성), Hanju (korej. 한주) za vreme dinastije Sila,^[6] Namgyeong (korej. 남경) za vreme dinastije Korjo, Hanseong (korej. 한성) za vladavine dinastije Pekče i Čoson,^[7] Hanyang (korej. 한양) za vreme dinastije Čoson, Gyeongseong (korej. 경성) u vremenu japanske okupacije Koreje. Današnje ime Seul navodno vuče korene iz korejske reči koja znači „glavni grad“ (korej. 라벌), a koja se prvobitno odnosila na Kjondžu, glavni grada carstva Sila. Za razliku od ostalih imena gradova u Koreji, Seul nema odgovarajući simbol u Hanča abecedi. Korejska je vlada 18. januara 2005. promenila zvanično kinesko ime Hanseong (kin: 汉城) u Šouar (kin: 首尔).^[8]^[9]^[10]

Geografija

Položaj

Pogled na Seul

Seul se nalazi na severozapadu zemlje, južno od Korejske demilitarizirane zone, na reci Han i nadmorskoj visini od 87 m. Središte grada okruženo je mnogobrojnim brdima, a u samom centru nalazi se brdo Namsan (korej. 남산) (Južno brdo) s televizijskim tornjem i žičarom. Brdo Bukhansan nalazi se severno od grada, a na jugoistoku je tvrđava Namhansanseong i bivša prijestonica dinastije Žuoseon. U okolnim dolinama nalaze se mnogobrojna manja sela sa budističkim samostanima. Južno od Seula nalazi se brdo Gvanaksan, koje je poznato mesto za izlete i odmor.

56 km severno od Seoula nalazi se grad Panmundžom i granica između dve Koreja koja ide 38. paralelom. U gradu je 27. jula 1953. potpisano primirje između zaraćenih strana u Korejskom ratu.

Hidrografija

Mostovi na reci Han

Reka Han protiče kroz Seul od istoka prema zapadu, formirajući svoj tok u obliku slova W, 40 km pre ušća. Nastaje od reka Bukhangang (Severni Han) i Namhangang (Južni Han) istočno od grada, kod Jangsurija. U gradskom delu Seula na Hanu se nalazi nekoliko ostrva, od kojih je najpoznatiji Jeoujdo. Jedan rukavac reke je isušen s ciljem dobijanja građevinskog zemljišta. Istorijsko središte Seula nalazi se u povoljnom geomantijskom položaju, nešto severnije od reke, koja ovdje protiče oblikom dvostruke krivulje i nakon izlaska iz gradskog područja u pravcu severozapada, nizvodno od ostrva Kanhvado, utiče u Žuto more, dok se grad na jugozapadu spaja s lukom Inčon. Kroz grad protie još 5 reka: Seongnae (korej. 성내천), Banpo (korej. 반 포천), Tan (korej. 탄천), koja izvire nedaleko od Jungina, Jungnang, koja izvire ispod planine Bulgok i Anjangčeon, s izvorom nedaleko od Uivanga. Na Hanu je izgrađeno 20 mostova.

Teritorijalna podela

Teritorijalna podela Seula

Mada je Seul, politički, grad s posebnim statusom, teritorijalna podela ista je kao i kod drugih korejskih gradova. Grad je podeljen u gradske okruge (korej. 구) i gradske četvrti (korej. 동).

Seul se sastoji od 25 gradskih okruga, od kojih su prvi osnovani 1943. Okruzi (gu) podeljeni su u 522 četvrti (dong), dok su one podeljene u 13.787 tongova, a oni u 102.796 bana. Okruzi su veličine od 10 do 47 km², dok se broj stanovnika kreće od 140.000 do 650.000. Okrug s najvećim brojem stanovnika je Songpa sa 646.970 stanovnika, a najveći okrug je Seočo sa 47,14 km². Funkcije vlade okruga određuju se posebno.

Klima

Seul se klimatski nalazi u umerenom pojasu, s prosečnom godišnjom temperaturom od 12,2 °C. Klima je obeležena jakim suprotnostima, tako da najviša prosečna temperatura u augustu iznosi 29,5 °C, a najniža prosečna temperatura je u januaru: -6,1 °C.^[11]

Leta su u monsunskom periodu (korej. 장마) (od juna do septembra) vrlo topla i vlažna, posebno u augustu. Najviše dnevne temperature često prelaze preko 30 °C, a u augustu, najtoplijem mesecu, prosečna je temperatura 25,4 °C. 70% godišnjih padavina, od prosečnih 1344,2 mm, padne u monsunskom periodu, a od toga prosečno 348 mm u najkišnijem mesecu, augustu.

Zime su, pod uticajem hladnog sibirskog vetra, vrlo hladne, ali suve. Obično se, zbog specifične konstelacije visokog pritiska, izmenjuju 3 vrlo hladna dana sa četiri toplija. Najhladniji mesec je januar s prosečnom temperaturom od -4,9 °C te je ujedno i mesec s najmanjom količinom padavina (prosek: 21,6 mm).^[12]^[13]^[14]

Klima Seula (normali 1981—2010, ekstremi 1913—danas)
Pokazatelj \ Mesec	.Jan.	.Feb.	.Mar.	.Apr.	.Maj.	.Jun.	.Jul.	.Avg.	.Sep.	.Okt.	.Nov.	.Dec.	.God.
Apsolutni maksimum, °C (°F)	14,4 (57,9)	18,7 (65,7)	23,8 (74,8)	29,8 (85,6)	34,4 (93,9)	37,2 (99)	38,4 (101,1)	38,2 (100,8)	35,1 (95,2)	30,1 (86,2)	25,9 (78,6)	17,7 (63,9)	38,4 (101,1)
Maksimum, °C (°F)	1,5 (34,7)	4,7 (40,5)	10,4 (50,7)	17,8 (64)	23,0 (73,4)	27,1 (80,8)	28,6 (83,5)	29,6 (85,3)	25,8 (78,4)	19,8 (67,6)	11,6 (52,9)	4,3 (39,7)	17,0 (62,6)
Prosek, °C (°F)	−2,4 (27,7)	0,4 (32,7)	5,7 (42,3)	12,5 (54,5)	17,8 (64)	22,2 (72)	24,9 (76,8)	25,7 (78,3)	21,2 (70,2)	14,8 (58,6)	7,2 (45)	0,4 (32,7)	12,5 (54,5)
Minimum, °C (°F)	−5,9 (21,4)	−3,4 (25,9)	1,6 (34,9)	7,8 (46)	13,2 (55,8)	18,2 (64,8)	21,9 (71,4)	22,4 (72,3)	17,2 (63)	10,3 (50,5)	3,2 (37,8)	−3,2 (26,2)	8,6 (47,5)
Apsolutni minimum, °C (°F)	−22,5 (−8,5)	−19,6 (−3,3)	−14,1 (6,6)	−4,3 (24,3)	2,4 (36,3)	8,8 (47,8)	12,9 (55,2)	13,5 (56,3)	3,2 (37,8)	−5,1 (22,8)	−11,9 (10,6)	−23,1 (−9,6)	−23,1 (−9,6)
Količina padavina, mm (in)	20,8 (0,819)	25,0 (0,984)	47,2 (1,858)	64,5 (2,539)	105,9 (4,169)	133,2 (5,244)	394,7 (15,539)	364,2 (14,339)	169,3 (6,665)	51,8 (2,039)	52,5 (2,067)	21,5 (0,846)	1.450,5 (57,106)
Dani sa padavinama (≥ 0.1 mm)	6,5	5,8	7,4	7,8	9,0	9,9	16,3	14,6	9,1	6,3	8,7	7,4	108,8
Dani sa snegom	8,0	5,2	3,4	0,1	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0	0,1	2,1	6,1	24,9
Relativna vlažnost, %	59,8	57,9	57,8	56,2	62,7	68,1	78,3	75,6	69,2	64,0	62,0	60,6	64,4
Sunčani sati — mesečni prosek	160,3	163,3	189,0	205,0	213,0	182,0	120,0	152,5	176,2	198,8	153,2	152,6	2.066
Sunčano vreme — mesečni procenti	52,3	53,6	51,0	51,9	48,4	41,2	26,8	36,2	47,2	57,1	50,2	51,1	46,4
Izvor: Korea Meteorological Administration,^[12]^[15]^[16] sun. i sn.^[17]

Istorija

Palata Čangjeongung

Palata Gjeongbokgung

Gradska kapija Namdaemun

Vrtovi u Palati Čangdeokgung

Praistorija

Pronađeni arheološki ostaci od gline pokazuju da je područje oko Seula bilo naseljeno još u mlađem kamenom dobu, pre 3.000 godina. Ostaci su nađeni u današnjim okruzima Gangdong i Songpa. Praistorijski nalazi, nađeni u arheološkom nalazištu Amsa (korej. 암사 선사 유적지) (Amsa-dong i Gangdong), mogli bi biti stari od 3.000 do 7.000 godina. Po pronalasku bronze (oko 700. p. n. e.) naselja se šire i prema unutrašnjosti.

Istorija Seula kao glavnog grada može se dokumentirati od 18. p. n. e. U ovoj godini novoosnovano kraljevstvo Pekče gradi svoj glavni grad, Hanjang (korej. 한양), pored Hana. Iz ovog vremena postoje još ostaci gradskih zidina. 475. godine sedište glavnog grada se seli u Gongju i kraljevstvo Gogurjeo preuzima kontrolu nad ovim područjem. Oko 100 godina kasnije područje osvaja carstvo Sila. U ovo vreme Seul je bio samo malo selo po imenu Hansanju.

Dinastija Korjo

Dolaskom dinastije Korjo na vlast Seul dobija na važnosti. U to je vreme važilo da carstvo koje kontrolše reku Han ima nadmoć nad čitavim Korejskim poluostrvom jer je reka bila vrlo važna za promet i opskrbu. Iz tog razloga je carstvo Korjo proglasilo grad za tzv. južni glavni grad (korej. Namgyeong) te upravno sedište okolnog područja. Između 11. i 14. veka u Seulu su izgrađene mnogobrojne palate, od kojih je najvažnija Čangjeongung, koja je verovatno važila za letnju rezidenciju. Uprkos tome, s malim prekidima, glavni grad carstva bio je Kesong, grad udaljen 60 km od Seula.

Dinastija Čoson

Ji Seong-gje je 1392. osnovao dinastiju Čoson i odlučio da premesti svoju prestonicu. Po jednoj legendi o osnivanju, Ji Seong-gje je počeo gradnju u podnožju Kerjonsana. Po procenama tadašnjih geomanata, položaj grada bio je optimalan za osnivanje i premeštanje glavnog grada nove dinastije. Iz tog razloga je 29. novembra 1394. Hanjang proglašen za glavni grad Koreje te su započeti radovi na izgradnji palate Gjeongbokgung, raznih svetišta, bogomolja, hramova i gradskih zidina. Zid je bio dugačak 18 km i povezivao je 4 brda koja se okruživala grad: Bugaksan, Invangsan, Namsan i Naksan. Ostaci zidova vidljivi su i danas, kao i najvažnije gradske kapije, od kojih su najpoznatije Sungnjemun (često nazivana Namdaemun i Dongdaemun). Gradske kapije danju su otvorene, a noću se zatvaraju, što se oglašava zvonjavom zvona.

Ubrzo se izgrađuju i druge palate. Od 1405. do 1412. izgrađena je palata Čangdeokgung, a 1616. Gjeongbokgung. Ime grada kasnije je promenjeno u Hanseong (korej. 한성). Mada je grad, zbog povoljnog položaja i jakog utvrđenja, bio zaštićen, u toku Imdžinskog rata 1592, nakon bitke kod Čungjua, osvojili su ga Japanci, a 1635. Mandžurci. Tek pod vladavinom kralja Jeongja (1724–1776) grad doživljava puni procvat, a zbog dobrog položaja na Hanu, postaje najznačajniji trgovinski centar.

Kralj se 1872. povlači u palatu Gjeongbokgung, koja je nakon Imdžinskog rata bila porušena i obnovljena tek 1865. U međuvremenu je kao rezidencija vlade korištena palata Čangdeokgung.

Uvođenje hršćanstva

Katolicizam

Prvom pojavom katolicizma u Koreji smatra se izgradnja prve crkve u Seulu 1784. od strane korejskih sveštenika Ji Pjeoka, Kveon Il-šina i Ji Seung-huna. Ideja izgradnje crkve bila je ujedno i osnivanje rimokatoličke verske zajednice na ovim prostorima. Zbog povezivanja crkve s evropskim kolonijalizmom, korejski vladari protivili su se osnivanju zajednice, a vernici su proganjani te im je onemogućena sloboda veroispovijesti. Versko težište postavljalo se na konfučijanizam. Kad je korejski kralj Sunjo na prestolju nasledio Jeongjoa, usledili su masivni progoni katolika u Seulu, koji su se kasnije proširili na čitavu zemlju. Uprkos tome, broj konvertiranih Korejaca je rastao. Na vreme progona katolika i mučenike iz tog vremena podseća mauzolej i hodočasno svetilište Jeoldusan na obali Hana.

Katolički misionari koristili su i propagirali tada već zaboravljeno pismo, korejske abecede (korej. 한글), koja je jednostavnija za učenje od kineskih znakova Hanja. U toku 19. vek hangul se proširio u obrazovanju naroda i postao nacionalno pismo Koreje. Istovremeno je time širen i katolicizam, koristeći se hangulom u svim crkvenim i drugim spisima.

Protestantizam

Nagodbom iz 1882, zapravo prisilom od strane SAD, Koreja se obavezala da dozvoli misionarske aktivnosti. Tako već 1885. u Seul dolaze metodistički misionari Horis Andervud i Henri Apenzela,^[18] koji su 1886. osnovali do danas postojeću Seulsku crkvu Unije.^[19] Iste godine održana su prva tajna krštenja Korejaca.^[20] Nekoliko godina ranije u Koreju su došli i protestantski misionari, a najpoznatiji među njima bio je Robert Džermejn Tomas, koji je 1866. prokrijumčario bibliju u Seul. Osuđen je na smrt 1866. i pogubljen u Pjongjangu.

Japanski kolonijalizam

Kolonizacijom Koreje od strane Japana korejski hrišćani su, (za razliku od japanskih, odbili zahtevano poštovanje japanskog cara Tena, smatrajući to idolopoklonstvom. Ovim odbijanjem priznavanja cara došlo je do progona hrišćana od strane Japanaca, što je zapravo i potpomoglo borbi za nezavisnost Koreje, u kojoj su učestvovali mnogi hrišćani. Time se povećao broj preobraćenih Korejaca. Nakon 1945. broj hrišćana povećao se zbog većeg broja izbjeglica iz Severne Koreje. Danas oko 50% svih stanovnika Seula pripada nekoj od hrišćanskih denominacija.

Japanska kolonizacija

Svečanost otvaranja željezničke pruge Gjeongbu

Sedište japanske prefekture u Keijōu

Otvaranje Koreje prema svetu, pod pritiskom Japana, počelo je 24. februara 1876. Sledećih godina otvaraju se diplomatska predstavništva i ambasade Japana i zemalja zapadne Evrope. Istovremeno se otvaraju i firme stranih investitora u Seulu i razvija se trgovina s ostatkom sveta. 1888. godine telegrafski se povezuju Inčeon, Ijdžu i Busan, a 1899. gradi se pruga Gjeonginseon u pravcu Inčeona, kao prva željeznička pruga u Koreji. Iste godine pušta se u pogon i električni tramvaj u Seulu. Željeznička pruga Gjeongbu u pravcu Busana otvara se 1. januara 1905. Broj stanovnika, koji je preko 200 godina iznosio oko 200.000, počinje da raste, tako da 1936. dostiže 730.000, a 1949. čak 1.418.000 stanovnika.

Japan anektira Koreju 1910. i ona ulazi u okvir Japanskog carstva kao provincija Čosen. Glavni grad postaje Hanseong. Službeno ime grada u kolonijalno vreme postaje Keijō (korej. 경성) jap. 京城 i on je bio glavni grad istoimene prefekture (jap. 京城府 - Keijō-fu).

Japanske kolonijalne vlasti izgrađuju Seul kao centar provincije te industrijaliziraju zemlju. Menja se arhitektura, a grad postaje moderniji. Međutim, stanovništvo je podvrgnuto represalijama, pogotovo u vreme Drugog svetskog rata. Korejska kultura se potiskuje, muškarci se nasilno regrutiraju u japansku vojsku, a žene odvode u ratna područja, gde ih japanska vojska drži u bordelima. Seljacima se oduzima zemlja, a Korejci se prinuđavaju da uzimaju japanska imena. U školama se uči samo japanski jezik.

Nakon kapitulacije Japana 15. augusta 1945. delovi Japanskog carstva postaju deo američke okupacijske zone, a u Seulu je uspostavljeno sedište američke vojne vlade u Koreji (USAMGIK). Godinu dana nakon oslobođenja grad dobija ime Seul i to je prvo službeno spominjanje sadašnjeg imena grada. Osnivanjem Južne Koreje 15. augusta 1948. Seul postaje glavni grad te se istovremeno izdvaja iz provincije Kjongido i dobija status posebnog grada, koji odgovara statusu korejske provincije.

Korejski rat

Prelaskom demarkacione linije 25. juna 1950. od strane Severnokorejske armije (korej. 조선인민군) KNA započeo je Korejski rat. Već nakon tri dana KNA je zauzela Seul. Vojska Južne Koreje VJK (korej. 대한민국 국군) povukla se na kratki pojas oko Busana. Rezolucijom Saveta bezbednosti Ujedinjenih naroda broj 85 donesena je odluka o intervenciji i iskrcavanju mirovnih trupa Ujedinjenih nacija kod Inčeona (od kojih su 90% bile američke jedinice), kojom su jedinice Korejske narodne armije zaustavljene u napredovanju. Borbe su nastavljene u gradu i nakon velikih gubitaka KNA, nakon tri dana, američki zapovjednik je 25. septembra objavio da je Seul oslobođen, mada su se borbe i artiljerijska delovanja u severnom delu grada nastavile.

Nakon vojne pomoći kineske vojske, američke i južnokorejske jedinice su 3. januara 1951. ponovo povukle iz Seula. Istog dana Seul je zauzela KNA. Kad je Seul ponovo zauzet 14. marta, stanovništvo Seula silom je odvedeno sa KNA u povlačenju. Grad je gotovo totalno porušen, a očevici su tvrdili da je Seul bio razrušeniji od Berlina nakon ulaska trupa sovjetske Crvene armije.

Od početka rata do 1. augusta 1953. Busan je bio sjedište korejske vlade, mada status glavnog grada Seulu nikad nije promenjen.

Savremeno doba

Nakon Korejskog rata počinje izgradnja i razvoj Seula. U narednim godinama broj stanovnika brzo se povećava, tako da već 1963. prelazi granicu od 3 miliona. Istovremeno s uvođenjem petogodišnjeg plana od strane vojne uprave Park Čung Hia napravljen je i plan razvoja i modernizacije Seula. Uprava grada poverena je direktno predsedniku vlade. Izgled grada se menja i malo se polaže na tradicionalnu arhitekturu, tako da je danas, ako se izuzmu palate i hramovi, gotovo nemoguće naći građevinu u tradicionalnom korejskom arhitektonskom stilu. Stanovništvo se u početku koncentriše oko obala Hana, dok se u novije vreme naseljavaju okolni okruzi. Ovom izgradnjom Seul postaje politički, kulturni i privredni centar Južne Koreje.

S ukidanjem tramvajskog saobraćaja 1968. počinje izgradnja metroa, tako da se prva linija otvara 15. augusta 1974. Metro se izgrađuje i dalje, tako da je povezan i sa drugim okolnim gradovima, kao i na zapadu sa metroom u Inčeonu. Grad je 1986. bio domaćin 10. azijskih, a 1988. 24. letnih olimpijskih igara.

Do 1991. gradonačelnika Seula imenovao je predsednik Koreje, ali se otad članovi gradske skupštine i gradonačelnik biraju direktnim glasanjem. Proslava 600. godišnjice grada obeležena je zakopavanjem kapsule sa 600 predmeta koji se koriste u modernom životu na severnom obronku Namsana.

Brza izgradnja i verovatno nedostaci u gradnji prouzrokovali su nekoliko nesreća tokom 1990-ih u kojima je poginulo i povređeno nekoliko stotina ljudi. Niz nesreća počeo je rušenjem mosta Seongsu na Hanu u oktobru 1994. kad su poginule 32 osobe, zatim su usledile dve eksplozije gasa u zgradama s ukupno 113 mrtvih te samoobrušavanje zgrade Sampung, u kojem je poginula 501 osoba, a povređeno je 937 ljudi.

Za vreme održavanja SP-a u fudbalu 2002. u Seulu je odigrana prva utakmica, jedna utakmica grupne faze i jedno polufinale.

Planovi korejskog predsednika Ho Mu-hjona da se sedište vlasti premesti u 120 km udaljenu provinciju Čungčongnam u područje grada Gongjua ili susjednog okruga Jeongi povučeni su nakon masovnih protesta i odluke Korejskog ustavnog suda od 21. oktobra 2004. i vlada je odustala od projekta decentralizacije, za koji bi u projektu izgradnje Sežonga od 2007. do 2030. bilo potrebno 45,6 biliona vona.