Severnohercegovački partizanski odred

Severnohercegovački narodnooslobodilački partizanski odred bio je jedinica u sastavu NOVJ od novembra 1943. do juna 1944, kada su njegovi borci prešli u 10. i 11. hercegovačku brigadu NOVJ.

Severnohercegovački partizanski odred
Jugoslovenska partizanska zastava
Postojanje	23. novembar 1943-18. jun 1944 Mesto formiranja: istočna Hercegovina
Formacija	3 bataljona
Jačina	oko 300 boraca
Deo	Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije

Pozadina

Glavni članak: Hercegovina u Narodnooslobodilačkoj borbi

Posle kapitulacije Italije, septembra 1943, stvoreni su u istočnoj Hercegovini povoljniji uslovi za masovnu mobilizaciju i razbijanje četnika. U jesen 1943. 10. hercegovačka brigada formirala je niz malih NOP odreda, jačine 30-100 boraca, izdvajajući iz svojih redova za njih samo po jednog rukovodioca. Tako su u septembru i oktobru formirani: Vlahovićki, Popovski, Šumski, Dabarski (Miro Popara), Bilećki (Baljački), Stolački i Udrežanjski, a u novembru Nevesinjska puška, Bišina, Dulićki (Gatački), Bjelimićki i Planinski NOP odred. Glavni zadatak tih odreda bio je mobilizacija boraca za jedinice NOV, politički rad, organizacija narodne vlasti, obaveštajna služba i izvođenje diverzija i napada na komunikacije. Teritorija tih odreda, zbog njihove male snage, nije određivana. Oslonac im je obično bio selo ili predeo po kojem su nosili ime. Uglavnom, dejstvovali su samostalno, ali i u sastavu udarnih grupa (kasnije brigada). Značajnije samostalne akcije imali su Bilećki (zauzimanje Bileće), Dabarski (razbijanje jedne kolone od 150 italijanskih vojnika i četnika) i Stolački (odbijanje nemačke čete iz sela Prebilovaca).

Ratni put Odreda

Konjic

Kalinovik

Gacko

Bileća

Dabar

Dulići

Mostar

Jahorina

Treskavica

Nevesinje

Ljubinje

Prebilovci

Bjelimići

Vlahovići

Zelengora

Stolac

Udrežnje

Područje aktivnosti Odreda na mapi BiH. Ustaška uporišta obeležena su crno, a partizanska crveno. Ukršteni mačevi pokazuju mesto najvećih borbi.

Severnohercegovački NOPO formiran je 23. novembra 1943. objedinjavanjem dotadašnjih manjih odreda: Miro Popara, Nevesinjska puška, Bišina, Dulićkog i Površkog. Krajem novembra imao je 3 bataljona: Miro Popara, Nevesinjska puška i Vule Skoko, ukupno 300 boraca. U početku je dejstvovao na teritoriji srezova Gacko i Nevesinje, i dabarske opštine stolačkog sreza. Potom proširuje dejstva u severnom delu mostarskog, konjičkom i kalinovičkom srezu. Mesec dana kasnije, Odredu je pripojen i bilećki srez, u kojem su bili formirani Sitnički bataljon i Bilećka četa. Zadaci odreda bili su: mobilizacija, obezbeđenje slobodne teritorije i borba protiv četnika. S obzirom na to da se 29. hercegovačka divizija NOVJ na njegovoj teritoriji duže zadržala, bataljoni Severnohercegovačkog NOPO dejstvovali su, uglavnom, na pomoćnim pravcima Divizije i obezbeđivali izvršenje zadataka pojedinih njenih brigada. U januaru 1944. su obnovljeni bataljoni Miro Popara (istoimeni bataljon ranije je ušao u sastav 12. hercegovačke brigade) i Vule Skoko, koji se u decembarskim odbrambenim borbama osuo.

Do proleća 1944. Odred se ponovo omasovio, pa je u to vreme uspešno dejstvovao na komunikaciji Mostar-Nevesinje. U junu bataljon Miro Popara i Vule Skoko upućeni su u 11, a bataljon Nevesinjska puška u 10. hercegovačku brigadu. Od ostalih jedinica formiran je bataljon Komande I vojnog područja, dok je Sitnički bataljon prerastao u samostalni Sitnički odred.

Odred je rasformiran je 18. juna 1944.

Literatura

• Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija (tom 3). Beograd: Vojnoizdavački zavod.