Svetislav B. Cvijanović
Svetislav B. Cvijanović (Županja, 13.avgust 1877 — Beograd, 20. maj 1961) bio je srpski knjižar i izdavač. Objavio je oko 250 knjiga domaćih i stranih pisaca. O Cvijanoviću su govorili poznati pisci poput Isidore Sekulić, Ive Andrića, Bogdana Popovića i mnogih drugih.[1].
Svetislav B. Cvijanović | |
|---|---|
 | |
| Puno ime | Svetislav B. Cvijanović |
| Datum rođenja | 13. avgust 1877. |
| Mesto rođenja | Županja, Austro-Ugarska |
| Datum smrti | 20. maj 1961. (83 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Jugoslavija |
Aktivan od 1902. do 1946, Cvijanović važi za jednog od najvažnijih izdavača u srpskoj kulturi.
Biografija
urediŽivot i studije
urediSvetislav B. Cvijanović je rođen 13. avgusta 1877. godine u Županji. Bio je treći sin Branka i Ljubisave Cvijanović. Roditelji su mu bili državni službenici.[2]
Za razliku od braće koja su upućena na pravne nauke, Svetislav se posvećuje knjizi i knjižarstvu. Oduševila ga je Hartmanova knjižara u kojoj će 1. oktobra 1891. godine Branko Cvijanović uspeti da ga da na izučavanje književnog zanata. Nakon završena tri razreda gimnazije u raznim mestima (Osijeku, Vinkovcima i Bjelovaru), 1902. odlazi u Zagreb da radu u Hartmanovoj knjižaru.[3] U to vreme su u ovu knjižaru svraćali najviđeniji pisci hrvatske književnosti tog doba koje će on imati priliku da sretne i upozna. Baš u toj knjižari videće se sa Lazom Kostićem. [4][5]
Godine 1895. odlazi u Lajpcig, gde se nalazio gde se nalazio centar nemačkog knjižarstva. Krajem 1895. godine, pošto je izučio knjižarski zanat, odlazi u Beograd, i odmah nalazi posao u knjižari Mite Stajića gde provodi tri godine kao delovođa. U potrazi za novim iskustvom odlazi u Buenos Ajres gde stiče iskustvo u Jakobsovoj knjižari. Posle tri godine se vraća u zemlju i zapošljava se u Novom Sadu u knjižari Arse Pajevića.[4]
Godine 1902. u Beogradu preuzima knjižaru Fridriha Breslauera u Knez Mihailovoj ulici 35. Cvijanović izdavačku delatnost započinje 1904.godine knjigom Sime Matavulja Život. Do početka Prvog svetskog rata Cvijanović je objavio preko 80 naslova. Od Najlepših priča celog sveta, Crvenog krina Anatola Gransa, Safo A. Dodea, Rostanovog Sirana de Beržeraka, Valdovog De profundis-a, pa do Hamsunove Viktorije, Zločina i kazne Dostojevskog, Prolećnih voda Turgenjeva, Čehovljevih pripovedaka, Šopenhaurove rasprave o ženama, Bolesti volje Riboa.
U pedeset prvoj godini života,1898.godine umire mu otac.
Njegovi savremenici se slažu u tome da je bio retko plemenit čovek i svestrano obrazovana ličnost. Znao je šest stranih jezika, tako je i održavao veze sa piscima, naučnicima, izdavačima, ne samo u našim krajevima već i širom sveta. U njegovom dućanu su se mogle naći knjige i časopisi na svim najznačajnijim svetskim jezicima. Preko njega knjižare iz Beča, Pariza, Berlina, Rima i Londona nabavljale su knjige, pre svega dela iz istorije, jezika, književnosti i geografije.
Kraj 19. veka obeležili su u hrvatskoj književnosti značajni stvaraoci: Eugen Kumičić, Vjeneslav Novak, Ljuba Babić-Đalski, Toma Maretić, Ferdo Šišić i drugi, sa kojima će se Cvijanović upoznati i družiti.
Svetislav B.Cvijanović je umro 21.maja 1961.godine. U Beogradu nema knjižare koja nosi njegovo ime. [5]
Dela i radovi
urediBilo je daleko većih knjižara i većih izdavača od njega, on je objavio oko 250 knjiga domaćih i stranih pisaca. On je štampao lepu književnost, istorijska dela i monografije. Sve je radio sam, ili uz pomoć autora. Posvećeno je birao slova, papir, ilustracije i određivao format knjiga.
Što se rad više približavao, Cvijanović se sve teže borio sa izdanjem nekomercijalnih ali izuzetno vrednih knjiga. Početkom Drugog svetskog rata, pisci sa kojima je sarađivao su ili otišli, ili su retko svraćali u knjižaru.
Godine 1943. koriči tri ranije objavljene knjige Ive Andrića — „Put Alije Đerzeleza“, „Nemiri“ i „Ex ponto“. Iste godine objavljuje Sabrane spise Ive Andrića bez prethodne dozvole autora, zbog čega je Andrić protestovao. Cvijanović se pisanim putem izvinjava i povlači knjige iz prodaje.[6]
Po završetku Drugog svetskog rata Cvijanović je nastavio da radi sve do 1948. kada je izvršena nacionalizacija privatnih knjižarskih radnji.
Njegova knjižara postaće svojevrsno stecište pisaca, profesora, činovnika i uopšte ljubitelja knjige.[5]
Pisci i njihova mišljenja o Svetislavu B. Cvijanoviću
uredi.jpg)
Isidora Sekulić je pisala da kada Cvijanović uzme u ruku onda je brzo gotovo sve što ima da bude gotovo. A Ivo Andrić je davne 1920. godine zapisao: „U opštoj nekulturnoj nesavesnosti Vi ćete ostati još jedini knjižar koji drži do literature i svog imena i ugleda. Ostalo je sve go i neuk ćifta koji ne pomišlja da istorija književnosti beleži sve i da je neumoljiva...“ Bogdan Popović, povodom štampanja njegove Antologije novijeg srpskog pesništva iskreno kaže da je „unapred znao da će iz njegovih ruku izaći ukusno opremljena knjiga“.[4]
Cvijanović je bio čovek koji je voleo da čini ljudima radosti, ne samo ljudima na glasu, već i malim piscima, početnicima. Milica Kostić, mlada pesnikinja socijalne orijentacije, koja se, poput Isidore Sekulić, vezala za Cvijanovića i njegovu porodicu, pisala mu je duga ispovedna pisma.
Simpatije za ovog mladog beogradskog izdavača i knjižara imaju pisci i iz Zagreba, Novog Sada, Sarajeva, Mostara, Splita, Cetinja, Skoplja. Svi redom će mu nuditi svoje rukopise, a on je bio u mogućnosti da prihvati samo neke od njih.
Govorili su da je on najkulturniji jugoslovenski izdavač, najtalentovaniji izdavač, čovek pesničke duše i da je imao veliku predusretljivost prema mladim književnicima.
Naravno, izuzetnu pažnju je posvetio delima domaćih pisaca kao što su: Njegošev Gorski vijenac, Skerlićeva Istorija nove srpske književnosti, Antlogija novije srpske lirike Bogdana Popovića, Pisma iz Norveške Isidore Sekulić, pesme Milana Rakića, Jovana Dučića, Milutina Bojića i mnogih drugih pisaca, od Stanislava Vinavera do Miilice Janković.
Cvijanović je umeo da oko sebe okupi i starije i mlađe književne talente i pruži im mogućnost da svoje da svoje radove iznesu pred čitalačku publiku. O njegovoj posvećenosti našim književnicima vrlo je lepo i opširno pisao Radovan Popović u knjizi o Cvijanoviću.
Za razliku od njegovog najvećeg konkurenta Gece Kona koji mu je bio prevashodno tržišno orijentisan, Svetislav B. Cvijanović je smatrao da je važnije da kvalietne knjige budu objavljene i često je ulazio u izdavačke poslove koji mu nisu donosili profit.[7]
Za Svetislava B.Cvijanovića je Rastko Petrović rekao da je „najkulturniji srpski izdavač“, Rade Drainac da je „talentovan izdavač i čovek pesničke duše“ , a Ivo Andrić da je „jedini i poslednji književni forum“ .[4]
Niko ni pre ni posle njega, ko se bavio prodajom ili izdavanjem knjiga nije okupio takve pisce, takve autore kao što je to uspeo Svetislav B. Cvijanović.
Na Voždovcu jedna ulica nosi ime ove izuzetne ličnosti geogradskog kulturnog i javnog života, knjižara i izdvača Svetislava B. Cijanovića.
Cvijanović važi za jednog od najvažnijih izdavača u srpskoj kulturi.[7]
Reference
uredi- ^ „Hrvatski biografski leksikon”. hbl.lzmk.hr. Pristupljeno 2019-05-26.
- ^ Kostić, Milivoje M. (1994). Uspon Beograda: poslovi i dani trgovaca, privrednika i bankara u Beogradu XIX i XX veka (na jeziku: srpski). Biblioteka grada Beograda.
- ^ Durković-Jakšić, Ljubomir (1979). Jugoslovensko knjižarstvo, 1918-1941 (na jeziku: srpski). Narodna knjiga.
- ^ a b v g Starčević, Velimir. Staro srpsko knjižarstvo.
- ^ a b v Jonović, Petar. Srpsko knjižarstvo.
- ^ „Vek Andrićevih remek-dela: Izložba u Spomen-muzeju nobelovca”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-11-13.
- ^ a b Lazić, Viktor (Februar 2018). „Srbija među knjigama”: 60. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|date=(pomoć)
Spoljašnje veze
uredi- Knjižarstvo
- Sajt o Svetislavu B. Cvijanoviću
- Knjiga Ive Andrića "Nemiri"
- Spominjanje Cvijanovića kao izdavača
