Rejlijev talas

Rejlijev talas (engl. Rayleigh wave) je vrsta akustičnog, površinskog talasa koji putuje kroz čvrste materije. On predstavlja kombinaciju longitudinalnog i transverzalnog talasa čijim se prostiranjem oscilacije čestica sredine vrše u ravni upravnoj na površinu, a paralelnoj pravcu prostiranja. Oni se stvaraju na mnogo načina, od lokalizovanih udara ili piezoelektričnim transdukcijama i često se koriste u ispitivanjima kako bi se uočili defekti. Nastaju i usled zemljotresa. Kada se javljaju slojevito onda se nazivaju Lamb talasi, Rejlijevi-Lamb talasi ili uopšteno Rejlijevi talasi.

Karakteristike

Uključuju i longitudalne i transverzalne talase čija se amplituda eksponencijalno smanjuje kako se rastojanje od površine povećava (prigušeni su). Postoji fazna razlika između kretanja ovih komponenti. Postojanje Rejlijevog talasa prvi je primetio Lord Rejli 1885. godine, po kome su i nazvani. U izotropskim, čvrstim materijama ovi talasi izazivaju da se površinske čestice kreću po elipsama koje su normalne na površinu, a paralelne sa pravcom prostiranja - glavna osa elipse je vertikalna. Na površini i malim dubinama ovo kretanje je retrogradno, tj. kretanje čestica u ravni je suprotno od smera kazaljke na satu kada talas putuje sleva nadesno.^[1]^[2]

Disperzija Rejlijevog talasa

Elastičnost vrši stalnu promenu sa povećanjem ili smanjenjem dubine zbog svojstva materijala. To znači da brzina Rejlijevog talasa zavisi od talasne dužine, stoga i frekvencije i taj fenomen se naziva disperzija. Talasi pogođeni disperzijom imaju drugačiji oblik prostiranja. Rejlijevi talasi kroz idealne, homogene i ravne elastične materije ne pokazuju disperziju. Međutim, ako čvrsta struktura ili ima gustinu ili ako brzina zvuka varira sa dubinom, Rejlijevi talasi postaju disperzni. Jedan od primera Rejlijevog talasa na površini Zemlje: oni talasi sa višim frekvencijama putuju sporije od onih na nižoj frekvenciji. Ovo se dešava zato što Rejlijev talas niže frekvencije ima relativno veliku talasnu dužinu.

Vidi još

Reference

^ Telford, William Murray; Geldart, L. P.; Sheriff, Robert E. (1990). Applied geophysics. Cambridge University Press. str. 149. ISBN 978-0-521-33938-4. Pristupljeno 8. 6. 2011.
^ Longuet-Higgins, Michael (1950). „A theory of the origin of microseisms”. Philosophical Transaction of the Royal Society of London, series A. 243. str. 1—35.

Literatura

Viktorov, I.A.. "Rayleigh and Lamb Waves: Physical Theory and Applications", Springer; Reprint of the original 1st 1967 edition by Plenum Press, New York. 2013. ISBN 978-1489956835..
Aki, K. and Richards, P. G.. Quantitative Seismology (2nd ed.). University Science Books. 2002. ISBN 978-0-935702-96-5..
Fowler, C. M. R.. The Solid Earth. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 1990. ISBN 978-0-521-38590-9..
Lai, C.G., Wilmanski, K. (Eds.). Surface Waves in Geomechanics: Direct and Inverse Modelling for Soils and Rocks" Series: CISM International Centre for Mechanical Sciences, Number 481, Springer, Wien. 2005. ISBN 978-3-211-27740-9.
Y. Sugawara, O. B. Wright, O. Matsuda, M. Takigahira, Y. Tanaka, S. Tamura and V. E. Gusev, "Watching ripples on crystals", Phys. Rev. Lett. 88, 185504 (2002)

Spoljašnje veze

Prikaz Rejlijevog talasa u realnom vremenu

[Telford1990-1] Telford, William Murray; Geldart, L. P.; Sheriff, Robert E. (1990). Applied geophysics. Cambridge University Press. str. 149. ISBN 978-0-521-33938-4. Pristupljeno 8. 6. 2011.

[2] Longuet-Higgins, Michael (1950). „A theory of the origin of microseisms”. Philosophical Transaction of the Royal Society of London, series A. 243. str. 1—35.

[1]

[2]