Reno FT-17

Reno FT-17 (fr. Automitrailleuse à chenilles Renault FT modèle 1917) je bio prvi francuski laki tenk koji je proizveden u velikom broju; jedan od najrevolucionarnijih i najuticajnijih tenkovskih konstrukcija u istoriji. FT-17 je bio prvi laki tenk sa naoružanjem u rotirajućoj kupoli dok je njegova koncepcija sa kupolom na gornjoj strani tela tenka, motorom pozadi i vozačem napred postala standardna i koristi se i danas u proizvodnji modernih tenkova; koncepcija koja je toliko uobičajena da je savremenom posmatraču teško da uoči njenu nekada revolucionarnu prirodu.

Reno FT-17
Francuski tenk Reno FT-17, deo stalne postavke Vojnog muzeja u Beogradu.
Osnovne karakteristike
Zemlja porekla	Francuska
Namena	laki tenk
Proizvođač	Reno
Početak proizvodnje	1916
Uveden u upotrebu	1917
Povučen iz upotrebe	1945
Broj primeraka	oko 3.700
Brzina na putu	8 km/h
Brzina van puta	5 km/h
Doseg	60 km
Dimenzije i masa
Dužina	3.5 m
Širina	1.74 m
Visina	2.14 m
Težina	6.5 t
Oprema
Glavno naoružanje	top od 37 mm / mitraljez od 8 mm
Oklop	8-22 mm
Motor	Reno sa 4 cilindra na benzin
Snaga (KS)	39 KS
Posada
Posada	2

Razvoj

Pripreme za proizvodnju novog lakog tenka pokrenuo je u maju 1916. godine čuveni proizvođač automobila Luj Reno isključivo iz namere da u svoje poslovne kombinacije uključi tada poznatog tajkuna industrije čelika Pola Tomea. Jedan od njegovih najtalentovanijih projektanata Rudolf Ernst-Mecmajer je bio idejni tvorac novog koncepta. Iako je projekat bio mnogo napredniji od prvih francuskih tenkova koji je trebalo da uđu u proizvodnju, Šnajder CA1 i teškog Sen Šamon, Reno je imao velikih poteškoća da ubedi predstavnike francuske vojske da prihvate njegov projekat. Čak i posle prve borbene upotrebe britanskih tenkova 15. septembra 1916. godine nakon koje je francuski narod zatražio da se u borbi angažuju i francuski tenkovi, proizvodnja lakog tenka je skoro otkazana zbog proizvodnje superteškog tenka (Šar 2C). Da ironija bude veća projektant superteškog tenka je takođe bio Renoov čovek Ernst Mecinger koji je projektovao ovo čudovište u periodu kada je Reno pomagao firmi FCM u njegovoj izradi. Ipak, uz svesrdnu podršku brigadira Žan-Baptist Južin Estjena (1860—1936), poznatijeg pod nadimkom „Otac tenkova“ koji je smatrao da je bolje imati puno stvarnih lakih nego nekoliko imaginarnih superteških tenkova, Reno je uspeo da izdejstvuje početak serijske proizvodnje. Međutim borba za proizvodne kapacitete sa suparničkim tenkom Šar 2C trajaće sve do samog kraja Prvog svetskog rata 11. novembra 1918.

Proizvodnja

FT-17 u Kraljevskom vojnom muzeju u Briselu.

Prototip je postepeno usavršavan tokom prve polovine 1917. i do kraja iste godine proizvedeno je samo 84 komada ali je do kraja rata isporučeno 2.697 primeraka. Ukupna proizvodnja je iznosila najmanje 3.177 tenkova FT-17: po nekim izvorima proizvedeno je preko 4.000 komada. Ipak, 3.177 komada je ukupan broj ovih tenkova koji su isporučeni francuskoj armiji; 514 komada je najverovatnije direktno isporučeno SAD i 3 Italiji što čini cifru od 3694 proizvedena tenka ovog tipa. Tenk je prvobitno imao okruglu kupolu od čeličnih ploča spojenih zakivcima; kasnije je ona zamenjena sa osmougaonom kupolom pa čak i okruglom kupolom napravljenom od jedne savijene čelične ploče ( Berlie kupola nazvana po jednom od brojnih kooperanata). Poslednja dva tipa kupole bila su naoružana sa topom kalibra 37 mm umesto mitraljeza 7.92 mm. U SAD je ovaj tenk proizvođen po licenci kao šestotonski tenk Model 1917 (proizvedeno je 950 komada od kojih je 64 isporučeno pre završetka rata).

Borbena upotreba

Tank Reno FT-17 prefarban u sivu i sa nemačkim oznakama.

FT-17 je masovno korišćen od strane Francuza i Amerikanaca (kojima je isporučeno 514 tenkova ovog tipa) u završnoj fazi rata, posle 31. maja 1918. godine. Tenk je bio jeftin i prilagođen masovnoj proizvodnji. Zapravo, masovna proizvodnja tenkova je predstavljala posebnu vrstu oružja: planirano je da se proizvede 12.260 komada (4.440 u SAD) pre kraja 1919. godine. Planirani porast proizvodnje tenkova bio je jedan od osnovnih razloga zašto se nemačka vrhovna komanda odlučila da stavi sve na kocku i da pokrene veliku ofanzivu u proleće 1918. godine koja je do te mere oslabila nemačku armiju da se krajem te iste godine naprosto raspala.

Posle Prvog SR

Posle rata FT-17 je izvožen u mnoge zemlje (Poljska, Estonija, Litvanija, Rumunija, Jugoslavija, Čehoslovačka, Švajcarska, Belgija, Holandija, Španija, Brazil, Turska, Iran, Finska i Japan). Zahvaljujući masovnoj proizvodnji i izvozu francuski tenk FT-17 je bio prvi tenk u naoružanju oklopnih snaga mnogih zemalja uključujući i SAD. Učestvovao je u mnogim sukobima, kao što su Ruski građanski rat, Poljsko-sovjetski rat, Kineski građanski rat i Španski građanski rat.

Naslednik tenka FT-17 je bio tenk Reno R-35, projektovan sredinom 1930-ih godina. Iako ih je izgrađeno 1600, nikad nije potpuno uspeo da zameni veliki broj FT-17 tenkova u službi.

Drugi svetski rat

Tenkovi FT-17 su takođe korišćeni i u Drugom svetskom ratu u Poljkoj i Francuskoj iako su tada već bili zastareli. 1940. godine francuska armija je još uvek imala 8 bataljona opremljenih svaki sa po 63 tenka FT-17 kao i sa tri samostalne čete sa po 10 tenkova istog tipa što je ukupno iznosilo 534 tenka koji su bili naoružani samo mitraljezom. Ova činjenica je kasnije često predstavljala glavni argument kojim se dokazivalo da francuska vojska nije raspolagala modernom vojnom opremom; zapravo francuzi su imali više modernih tenkova od Nemaca. Kada je za vreme nemačkog napada na Francusku nemački oklopni klin izbio na obale Lamanša i odsekao najbolje francuske snage i Britanski ekspedicioni korpus, u cilju sprečavanja daljeg nemačkog napredovanja celokupna francuska rezerva je poslata na front; njome su bili obuhvaćeni i tenkovi FT-17. Nemci su zarobili veliki broj ovih tenkova koje su kasnije koristili za patroliranje po okupiranim zemljama Evrope kao i za zaštitu aerodroma.

FT-17 je bio preteča mnogih francuskih tenkova kao što su NC1, NC2, Šar D1 i Šar D2. Italijanski standardni tenk Fijat 3000 bio je približna kopija FT-17. Crvena armija je zarobila nekoliko Renoa na osnovu kojih je započeta serijska proizvodnja; kada se Staljin upustio u trku u naoružanju tokom tridesetih godina dvadesetog veka, prvi tenk koji je ušao u masovnu proizvodnju bio je T-18 koji se i dalje nije puno razlikovao od svog francuskog pretka.

Vidi još

• Reno R-35

Literatura

• Ness, Leland (2002). Jane's-World War II Tanks And Fighting Vehicles-The Complete Guide. London: HarperCollinsPublishers. ISBN 978-000711228-9.