Radivoj Ćirpanov
Radivoj Ćirpanov (Čurug, 3. april 1909 — Novi Sad, 5. oktobar 1941) bio je komunistički revolucionar, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| radivoj ćirpanov | |
|---|---|
 Radivoj Ćirpanov | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 3. april 1909. |
| Mesto rođenja | Čurug, Austrougarska |
| Datum smrti | 5. oktobar 1941. (32 god.) |
| Mesto smrti | Novi Sad, Kraljevina Mađarska |
| Profesija | obućarski radnik |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1928. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 25. oktobra 1943. |
Biografija
urediRođen je 3. aprila 1909. godine u Čurugu. Osnovnu školu je završio u rodnom mestu, a posle završetka obućarskog zanata zaposlio se u Novom Sadu. Kao mladi obućarski radnik stupio je u radnički pokret. Član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), postao je u svojoj devetnaestoj godini, 1928. godine.
U vremenu teškog ilegalnog partijskog rada, tokom šestojanuarske diktature, uvedene 1929. godine, Radivoj je delovao preko ljubitelja društva prirode. Ali, je bio uhapšen i 1933. godine osuđen na šest meseci zatvora. Posle uzlaska iz zatvora radio je na obnovi partijske organizacije u Novom Sadu i na razvijanju rada mreže „Crvene pomoći“.
Godine 1936. Radivoj je formirao Mesni komitet KPJ u Novom Sadu i bio njegov sekretar. Ubrzo je uspostavio i vezu sa Pokrajinskim komitetom KPJ za Vojvodinu, koji se nalazio u Petrovgradu. Radio je na okupljanju radnika i omladine, i pomagao inicijatorima formiranja omladinske organizacije „Ompok“. U leto iste godine organizovao je prve partijske ćelije u Žablju i Čurugu. Oktobra 1936. organizovao je sastanak predstavnika KPJ, levih socijalista i samostalnih demokrata, na kom je doneta odluka o stvaranju narodnog fronta u Novom Sadu.
Krajem 1936. godine došlo je do masovne provale u partijskoj organizaciji širom Vojvodine, u kojoj su uhapšeni mnogi komunisti, među kojima i Radivoj. Posle pet i po meseci provedenih u istražnom zatvoru, osuđen je na godinu dana robije, koju je izdržao u zatvoru u Sremskoj Mitrovici. Posle izlaska iz zatvora, 1938. godine, razvio je političku aktivnost u Bačkoj, koristeći legalne i nelegane organizacije. Bio je osnivač kulturno-umetničkog društva „Radnik“ i radio je na organizovanju legalne političke partije — Stranke radnog naroda. Radio je i na obnovi skojevskih organizacija.
Zajedno sa Žarkom Zrenjaninom, Svetozarom Tozom Markovićem i drugim vodećim komunistima Vojvodine radio je na obnovi partijskih organizacija i njihovih komiteta. U tek obnovljenom Pokrajinskom komitetu KPJ ta Vojvodinu, krajem 1938. godine, bio je zadužen za rad SKOJ-a i „Crvene pomoći“. Bio je posebno aktivan na organizovanju ilegalnih partijskih štamparija, koje su bile veoma bitne za učvršćivanje rada partijskih organizacija i širenje njihovog uticaja u masama.
Tokom 1939. i 1940. godine, pod rukovodstvom Žarka Zrenjanina, Toze Markovića i Radivoja Ćirpanova uspešno je onovljena partijska i skojevska organizacija Vojvodine. Radivoj je učestvovao u pripremi i organizovanju Šeste pokrajinske konferencije KPJ za Vojvodinu, održane septembra 1940. godine. Na ovoj konferenciji izabran je za člana Biroa i Sekreterijata Pokrajinskog komiteta KPJ.
Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije, Radivoj je radio na primpremi i organizovanju oružane borbe u Vojvodini. Posle Majskog savetovanja CK KPJ, održanog u Zagrebu, PK KPJ za Vojvodinu je formirao Vojni komitet, koji je imao zadatak da organizuje oružanu borbu, a na njegovo čelo je postavljen Radivoj. Pošto je Biro Pokrajinskog komiteta bio premešten u Banat, Radivoj je ostao u Bačkoj i bio zadužen za celokupan rad partijskih i skojevskih organizacija.
Ipored velikog terora mađarskih fašista u Bačkoj, oružane grupe i desetine su vršile brojne akcije — palile žito i skladišta industrijske kudelje. U Bačkoj je bilo stvoreno i nekoliko partizanskih jedinica, ali se one nisu duže održale, zbog nepovoljnog geografskog položaja za razvijanje partizanskog rata. Septembra 1941. godine u Bačku su prešli Žarko Zrenjanin, Toza Marković i Đorđe Zličić, koji su, zajedno sa Radivojem, radili na stvaranju uslova za prebacivanje glavnine partizanskih snaga Vojvodine iz Banata u Bačku, i dalje u Srem. Radivoj je neposredno radio na formiranju vojnih desetina i udarnih grupa, a posebno organizacija SKOJ-a u području Dunava i podnožja Fruške gore, koje su potom bile razbijene snažnom okupatorskom racijom.
Na sastanak članova Sekreterijata Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu, zakazanog za 5. oktobar 1941. godine na Staroj žitnoj pijaci u Novom Sadu, Radivoj je pošao zajedno sa Gordanom Ivačković. Pošto su prvi stigli na trg, čekajući Tozu Markovića i Žarka Zrenjanina, upali su u policijsku zasedu. Agenti su pozvali Radivoja da se preda, što je on odbio i pucajući na agente pokušao da pobegne. Pošto je zaseda bila dobro postavljena Radivoj je ubijen pri pokušaju bega.
Za narodnog heroja poglašen je 25. oktobra 1943. među prvim učesnicima Narodnooslobodilačke borbe, zajedno sa drugim organizatorima borbe u Vojvodini — Sonjom Marinković, Jankom Čmelikom, Boškom Palkovljevićem Pinkijem i Stankom Paunovićem Veljkom.[1][2]
Reference
uredi- ^ Zbornik NOR 1949, str. 357.
- ^ Narodni heroji 1 1982.
Literatura
uredi- Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, tom II, knjiga I — Bilten Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije 1941—1945. Beograd: Vojno-istorijski institut Jugoslovenske armije. 1949. COBISS.SR 58734343
- Zbornik narodnih heroja Jugoslavije. Beograd: Omladina. 1957. COBISS.SR 50964999
- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48700167
