Pjer Bel
Pjer Bel (hol. Pierre Bayle; Karla Bel, 18. novembar 1647 – Roterdam, 28. decembar 1706), francuski filozof.
| Pjer Bel | |
|---|---|
 Portret koji je naslikala Luj Ele | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Pierre Bayle |
| Datum rođenja | 18. novembar 1647. |
| Mesto rođenja | Karla Bel, Kraljevstvo Francuska |
| Datum smrti | 28. decembar 1706. (59 god.) |
| Mesto smrti | Roterdam, Holandska republika |
| Religija | Kalvinista |
| Filozofski rad | |
| Epoha | Filozofija 17. veka |
| Regija | Zapadna filozofija |
| Škola filozofije | Filozofski skepticizam |
| Ideje | Belova skeptička trilema[1] [2] |
| Uticaji od | Dekarta, Spinoze |
| Uticao na | Kondorset, Didro, Fridrih Veliki, Hjum, Moperti, Toland, Viko, Volter |
Bio je profesor na akademiji u Sedanu i na Univerzitetu u Roterdamu. Borio se za slobodu ljudskih misli i toleranciju po pitanjima moralnog uverenja.[3] Protivnik je dogmatizma, zalagao se za odvajanje crkve od države i vodio je borbu protiv kalvinizma i papizma. Njegovo glavno delo „Istorijski i kritički rečnik” je prva zapadnoevropska enciklopedija. U njoj je definisao pojmove i kritički osvetlio društvo svog doba.[4]
Svojim prvim tezom o kometi se suprotstavio svim natprirodnim tumačenjima prirodnih pojava.[5] Zbog toga je bio žigosan kao bezbožnik. On je objavio studiju o istoriji kalvinizma, čime je izazvao mržnju jezuita, koji su tu knjigu spaljivali, a njegovog brata su bacili u tamnicu, gde je i umro. Potresen takvim razvojem događaja, ušao je u borbu protiv katolicizma, pri čemu je negirao i kalvinizam.[6]
Uticao je na francuske prosvetitelje, a posebno na Voltera.
Reference
uredi- ^ Dale Jacquette, David Hume's Critique of Infinity, Brill, pp. 22–23, 25–28
- ^ „Bayle's trilemma”. Arhivirano iz originala 27. 11. 2018. g. Pristupljeno 27. 11. 2018.
- ^ Joseph LoConte, "The Golden Rule of Toleration", Christianity Today, Accessed 6 March 2011
- ^ Palmer & Colton 1995, str. 301–302
- ^ Pensées Diverses sur l'Occasion de la Comète, (1682) prevedeno kao Various Thoughts on the Occasion of the Comet (2000) by Robert C. Bartlett, SUNY Press.
- ^ Historical and Critical Dictionary (1695–1697; 1702, enlarged; best that of P. des Maizeaux, 4 vols, 1740)
Literatura
uredi- Palmer, R.R.; Colton, Joel (1995). A History of the Modern World. New York: McGraw-Hill. str. 301-302. ISBN 978-0-07-040826-5.
- Ovaj članak uključuje tekst iz publikacije koja je sada u javnom vlasništvu: Chisholm, Hugh, ur. (1911). „Bayle, Pierre”. Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski). 3 (11 izd.). Cambridge University Press. str. 557.
- Elisabeth Labrousse, Pierre Bayle, La Haye: Martinus Nijhoff, 1963–4 (2 volumes). (jezik: francuski)
- Elisabeth Labrousse, Bayle, translated by Denys Potts, Oxford: Oxford University Press, 1983.
- Thomas M. Lennon, Reading Bayle, Toronto: University of Toronto Press, 1999.
- Todd Ryan, Pierre Bayle's Cartesian Metaphysics: Rediscovering Early Modern Philosophy, New York: Routledge, 2009..
Spoljašnje veze
uredi
- Pjer Bel na sajtu Internet Archive (jezik: engleski)
- Pjer Bel na sajtu LibriVox (jezik: engleski)
- An Historical and Critical Dictionary Vol 1-4 Hathi Trust Pierre Bayle
- An Historical and Critical Dictionary, Volume 1 Pierre Bayle
- An Historical and Critical Dictionary, Volume 2 Pierre Bayle
- An Historical and Critical Dictionary, Volume 3 Pierre Bayle
- Lennon, Thomas M. „Pierre Bayle”. Ur.: Zalta, Edward N. Stanford Encyclopedia of Philosophy.
- (jezik: francuski) Historical and Critical Dictionary in French, starting with the entry for Aaron. 11th edition, 1820, Desoer, Paris. Archive.org
- The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge
- Contains the exchanges between Bayle and Leibniz, slightly modified for easier reading
- The Correspondence of Pierre Bayle in EMLO